Hâcû-yi Kirmânî’nin Bahar Temalı Bir Gazelinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 23 Özel Sayı, 2193 - 2202, 31.12.2019

Yasemin Yaylalı

Öz

Fars edebiyatının hicri sekizinci yüzyıl önemli şairlerinden olan Hâcû-yi Kirmânî 689/1290 yılında Kirmân’da doğmuştur. Burada eğitimini tamamladıktan sonra Şirâz, Kâzerûn, Azerbaycan, Bağdat, Mısır, Suriye ve Filistin’e gitmiştir. Güçlü bir şair olan Hâcû, birçok kaside yazmasına karşın asıl başarısını gazelde göstermiştir. Gazellerinde Sa’dî’den etkilenmekle birlikte kendi üslubunu da ortaya koymuştur. Hâcû incelenen gazelinde yeryüzünü kaplayan kış mevsiminin kardan örtüsünün kalkmasının yani kışın son bulmasının ardından bahçenin sultanı kırmızı gülün kendini gösterdiği, menekşelerin açtığı, lâlelerin her yanı kırmızıya boyadığı, çimenlerin yeşerdiği ve bülbüllerin ötmeye başladığı bahar mevsiminin başlamasını tasvir etmiştir. Çalışmada Hâcû-yi Kirmânî’nin Divân’ında yer alan baharın gelişinin ve getirdiği güzelliklerin işlendiği söz konusu gazeli Farsçadan Türkçeye çevrilmiş; her beyit anlam yönünden ve edebi sanatlar bakımından açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hâcû-yi Kirmânî, gazel, gül, nergis

Kaynakça

• Afîfî, R. (1372 hş). Ferhengnâme-i Şi‘rî I-III. Tahran.
• Değirmençay, V. (2014). Fünûn-i Belâgat ve Sınâât-ı Edebî. Ankara.
• Devletşâh-ı Semekandî. (1382 hş.) Tezkiretu’ş-şu‘arâ (Tsh.: E.G. Browne). Tahran.
• Enverî, H. (1383 hş). Ferheng-i Kinâyât-i Sohen I-II. Tahran.
• Gerâmî, B. (1389 hş). Gul u Giyâh Der Hezâr Sâl-i Şi‘r-i Fârsî. Tahran.
• Hâcû-yi Kirmânî. (1374 hş). Dîvân-i Kâmil-i Hâcû-yi Kirmânî (Tsh.: Sa‘îd-i Kâni‘î). Tahran.
• Hâcû-yi Kirmânî. (1389 hş). Gazeliyât-i Hâcû-yi Kirmânî (Tsh.: Hamîd-i Mazharî). Tahran.
• Hâtıf. H. (1390 hş). “Remz-i Gul Der Edebiyyât-i Fârsî”. Kitâb-i Mâh-i Edebiyyât. (48), 4-12.
• İsmâilpûr, M. (1381 hş). “Giyâhân Der Edeb-i Fârsî”. Dânişnâme-yi Edebî-yi Fârsî. 2: 1181-1204. Tahran.
• Onay. A. T. (2000). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. (Haz. Cemal Kurnaz). Ankara.
• Pala. İ. (2002). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul.
• Rengçî, G. (1372 hş).Gul u Giyâh Der Edebiyyât-i Manzûm-i Fârsî. Tahran.
• Safâ, Z. (1386 hş). Târîh-i Edebiyât der İrân. Tahran.
• Servet, M. (1364 hş). Ferheng-i Kinâyât. Tahran.
• Şemîsâ, S. (1386 hş). Ferheng-i İşârât. Tahran.
• Şemîsâ, S. (1385 hş). Ferheng-i Telmîhât. Tahran.
• Tokmak, A. N. (1996). “Hâcû-yi Kirmânî”. DİA. IVX: 520-521. İstanbul.
• Yâhakkî, M. C. (1386 hş). Ferheng-i Esâtîr ve Dâstânvârehâ der Edebiyyât-i Fârsî. Tahran.
• Yaylalı. Y. (2018). Klasik Fars ve Türk Şiirinde Çiçekler ve Ağaçlar. İstanbul.
• Yıldırım. N. (2008). Fars Mitolojisi Sözlüğü. İstanbul.