OECD Ülkelerinin Bilgi ve İletişim Teknolojileri Gelişmişliklerinin MOORA ve WASPAS Yöntemiyle Değerlendirilerek Kullanılan Yöntemlerin Copeland Yöntemiyle Karşılaştırılması

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 3, 1275 - 1294, 30.09.2020

Emre Yakut

Öz

Bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) bilginin yaratılması, toplanması, işlenmesi, saklanması, dağıtılması ve erişilebilir olmasını ifade ederken, kısaca bilginin yönetilmesini sağlayan teknolojiler olarak tanımlanmaktadır. BİT kullanımı ülkelerin sosyo-ekonomik gelişmişliklerine ve bireylerin refah seviyelerinin gelişimine katkıda bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı OECD ülkelerinin 2017-2019 dönemine ait BİT kullanımlarını gösteren E-Ticaret ve E-Devlet, bilgisayar kullanım ve internet bağlantısı erişimi, internet kullanım aktiviteleri olmak üzere 3 ana başlık altında 17 farklı kriter ile değerlendirerek ülkelerin BİT gelişmişliklerini karşılaştırmaktır. Bu doğrultuda OECD ülkelerinin BİT gelişmişliklerini çok kriterli karar verme teknikleriyle değerlendirmek için kullanılan kriterlerin ağırlıkları Entropi yöntemiyle belirlenmiş, MOORA ve WASPAS yöntemleriyle analiz edilmiş, bu yöntemler ile elde edilen ülkelerin sıralama sonuçları Copeland yöntemiyle birleştirilip yeni bir sıralama belirlenerek yöntemler arasında karşılaştırma yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda MOORA ve WASPAS yöntemlerinin sıralama sonuçları Copeland yönteminin bütünleşik sıralama sonuçları ile karşılaştırıldığında her iki yöntemin sıralama sonucunun Copeland yönteminin sıralama sonucuyla yüksek derecede uyumlu olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

ÇKKV, MOORA, WASPAS, Copeland, BİT

Kaynakça

• Akçakanat, Ö., Eren, H., Aksoy, E., & Ömürbek, V. (2017). “Bankacılık Sektöründe Entropi ve WASPAS Yöntemleri İle Performans Değerlendirmesi”. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 22(2), 285-300.
• Arslan, R., & Bircan, H. (2020). “Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Elde Edilen Sonuçların Copeland Yöntemiyle Birleştirilmesi ve Karşılaştırılması”. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), 109-127.
• Becker, J., Becker, A., Sulikowski, P., & Zdziebko, T. (2018). “ANP-based analysis of ICT usage in Central European enterprises”. Procedia computer science, 126, 2173-2183.
• Brauers, W. K. M. and Zavadskas, E. K. (2006). “The MOORA Method and its Application to Privatization in a Transition Economy”. Control and Cybernetics, 35(2): 445-469.
• Çakır, E. (2017). “Kriter ağırlıklarının SWARA–Copeland yöntemi ile belirlenmesi: Bir üretim işletmesinde uygulama”. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 42-56.
• Çakır, E. ve Özdemir, M.(2016). “Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Altı Sigma Projeleri Seçiminde Uygulanması”. Business and Economics Research Journal, 7(2), 167-201.
• Deniz, N. (2020). “Teknoloji yönetiminde MOORA ve ARAS çok ölçütlü karar verme teknikleri ile patent değerleme”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (64), 191-207.
• Gholami, R., Higón, D. A., Hanafizadeh, P., & Emrouznejad, A. (2010). “Is ICT the key to development?”. Journal of Global Information Management (JGIM), 18(1), 66-83.
• Herdon, M. & Csordás, A. (2019). “Changes in the relationship between ICT use and economic development in EU member states 2010-2016”. Applied Studies in Agribusiness and Commerce, 13 (1-2), 91-100.
• Holst, A. (2020). Global market share of the information and communication technology (ICT) market from 2013 to 2020, by country/region. Erişim Adresi: https://www.statista.com/statistics/263801/global-market-share-held-by-selected-countries-in-the-ict-market/
• Igari, N. (2014). “How to successfully promote ICT usage: A comparative analysis of Denmark and Japan”. Telematics and Informatics, 31(1), 115-125.
• IMF (2020). World Economic Outlook Database. https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2020/01/weodata/index.aspx
• International Telecommunication Union (ITU) (2020). ICT Indicators (Edition 2019/2), World Telecommunication/ICT Indicators Database (database), Erişim Adresi: http://handle.itu.int/11.1002/pub_series/dataset/da8eb2fb-en (accessed on 15 July 2020).
• Korucuk, S., Akyurt, H., & Turpcu, E. (2019). “Otel işletmelerinde hizmet kalitesinin entropi yöntemi ile ölçülmesi: Giresun ilindeki üç yıldızlı oteller üzerine bir araştırma”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 697-709.
• MARKA (Doğu Marmara Kalkınma Ajansı) (2019). Bilişim Sektörü Raporu, [Basın Bülteni], Erişim adresi: https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/bilisim_raporu.pdf
• Metin, S., Yaman, S., & Korkmaz, T. (2017). “Finansal performansın TOPSIS ve MOORA yöntemleri ile belirlenmesi: BİST enerji firmaları üzerine karşılaştırmalı bir uygulama”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 371-394.
• Orakçı, E., & Özdemir, A. (2017). “Telafi edici çok kriterli karar verme yöntemleri ile Türkiye ve AB ülkelerinin insani gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesi”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 61-74.
• Önay, O. (2014). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri. İçinde B. F. Yıldırım ve E. Önder (Ed.), MOORA (ss.245-257). 1. Baskı, Bursa: Dora Yayıncılık.
• Özdemir, M. & Pınar, N. (2019). “Küreselleşme ve bilişim ve iletişim teknolojilerindeki son dönemdeki gelişmeler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (64), 818-825.
• Rençber, Ö. F. “İllerin Bilgi ve İletişim Teknolojileri Gelişmişliklerine Göre Sıralanması: Promethee Yöntemi İle Örnek Uygulama”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 293-312.
• Rençber, Ö. F., & Avcı, T. (2018). “BIST'te işlem gören bankaların sermaye yeterliliklerine göre karşılaştırılması: WASPAS yöntemi ile uygulama”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 169-175.
• Sakarya, Ş., & Aksu, M. (2020). “Ulaşım Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Geliştirilmiş Entropi Temelli TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi”. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(1), 21-40.
• Sevgin, H., & Kundakcı, N. (2017). “Topsis ve MOORA yöntemleri ile Avrupa Birliği’ne üye olan ülkelerin ve Türkiye’nin ekonomik göstergelere göre sıralanması”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 87-108.
• Şimşek, A., & Çatır, O. (2020). “MOORA Yöntemi İle Ürün Seçimi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama”. Electronic Journal of Social Sciences, 19(74), 549-563.
• Tayalı, H. A. (2017). “Tedarikçi Seçiminde WASPAS Yöntemi (WASPAS Method on Supplier Selection)”. Asos Journal, The Journal of Academic Social Science Yıl, 5, 368-380.
• Tepe, S. & Görener, A. (2014). “Analitik Hiyerarşi Süre¬ci ve MOORA Yöntemlerinin Personel Seçiminde Uygulanması”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bi¬limleri Dergisi, 13(25), 1-14
• Topak, M. S., & Çanakçioğlu, M. (2019). “Banka Performansının Entropi ve Copras Yöntemi İle Değerlendirilmesi: Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Araştırma”. Mali Çözüm Dergisi, 29, 107-132.
• Toso, S., Atlı, Ş. M., & Mardikyan, S. (2015). “Türkiye’nin bölgeleri arasında sayısal uçurum”. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 10(1), 41-49.
• Ulutaş, A. (2019). “Entropi Tabanlı EDAS Yöntemi İle Lojistik Firmalarının Performans Analizi”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (23), 53-66.
• Yarlıkaş, S., & Can, Z. V. (2020). “Yeşil Tedarik Zinciri Yönetimini Etkileyen Faktörlerin Önem Sıralamalarının SWARA ve Copeland Yöntemleri ile Belirlenmesi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(3), 899-924.
• YASED. (2012). “2023 hedefleri yolunda bilgi ve iletişim teknolojileri”. İstanbul: Uluslararası Yatırımcılar Derneği, 18-24.
• Yavuz, E., Avcı, T., & Çağlar, A. E. (2017). “Sosyal Güvenlik Kurumları Açısından İllerin Analizi: MOORA Yöntemi”. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(4), 1-17.
• Yurdoğlu, H., & Kundakcı, N. (2017). “SWARA ve WASPAS Yöntemleri İle Sunucu Seçimi”. Balikesir University Journal Of Social Sciences Institute, 20(38), 253-269.
• Zavadskas, E. K., Turskis, Z., Antucheviciene, J., & Zakarevicius, A. (2012). “Optimization of weighted aggregated sum product assessment”. Elektronika ir elektrotechnika, 122(6), 3-6.
• Zečević, A., Radović-Stojanović, J., & Čudan, A. (2019). “The use of information and communication technologies by enterprises in the European Union member countries”. Ekonomski horizonti, 21(3), 273-294.
• Zhang, H., Gu, C. L., Gu, L. W. & Zhang, Y., (2011). “The Evaluation of Tourism Destination Competitiveness by TOPSIS & Information Entropy- A Case in The Yangtze River Delta of China”. Tourism Management, 32, 443-451.
• Zoroja, J., & Pejic Bach, M. (2016). “Impact of information and communication technology to the competitiveness of European countries-cluster analysis approach. Journal of theoretical and applied electronic commerce research”, 11(1), 1-10.