Kömür ve Ölümün Buluştuğu Yer: Hüzün Turizmi Açısından Soma Maden Faciası

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: Özel Sayı, 131 - 150, 31.12.2020

Alpaslan Aliağaoğlu Fırat Çiltepe

Öz

Tüm dünyada ülkeler daha fazla gelişme gösterebilmek için turizme önem vermektedir. Kitle turizminin çevreye verdiği olumsuz etkilerini göz önünde bulunduran ülkeler, yeni ve sürdürülebilir özel ilgi turizm türlerine yönelmektedirler.Bu doğrultuda gelişen ve son yıllarda giderek önemi artan turizm çeşitlerinden biri de hüzün turizmidir. Hüzün turizmi kültürel miras turizminin bir parçasıdır. Bu turizmde insanlar ölüm alanlarını deneyimlemek için seyahat etmektedir. Seyahat potansiyeline sahip alanlardan birisi de Soma Maden Kazası bölgesidir. Kazada 301 kişi hayatını kaybetmiş ve bu özelliği ile kaza son zamanların en büyük maden kazası olmuştur. Kazada hayatını kaybedenler için şehitlik ve temsili şehitlikler yapılmıştır. Bu çalışmada saha çalışmaları ile kazadan sağ kurtulanların ifadelerinden ve gazete başlıkları öyküleyici ve açıklayıcı anlatımla ele alınmaktadır. Çalışma bu yönüyle nitel bir çalışmadır. Sonuç olarak denilebilir ki Soma Maden Kazası bölgesi hüzün turizmi potansiyeli yüksektir. Hatırlanma mesafesinin yakınlığı, ani ölümler, kaza sırasında yaşanan trajediler, mezarlıklar ve temsili mezarlıklar başlıca çekiciliklerdir.

Anahtar Kelimeler

Hüzün Turizmi, Çekicilikler, Soma maden Faciası

Kaynakça

• Akbayır, S. (2010). Yazılı Anlatım, Nasıl Yazabilirim?Ankara:Pegem Akademi.
• Alaeddinoğlu, F. ve Aliağaoğlu, A. (2007).“Savaş Alanları Turizmine Tipik Bir Örnek: Büyük Taarruz ve Başkomutan Tarihî Milli Parkı”.
• Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi,18(2), 215-225. Akoğlan Kozak M., Bahçe, S. (2009). Özel İlgi Turizmi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Aliağaoğlu, A. (2008). “Savaş Alanları Turizmi İçin Tipik Bir Yer: Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı”.Millî Folklor, 20(78), 88-104. Alexandra, D. Alexandru, C. and Larisa, T. (2014).“Dark Tourism, Romania and Dracula.The Perceptions of Potential American Tourists”.Annals of the University of Oradea, Economic Science Series, 23(1), 309-319.
• Alili, M. (2017). “Avrupa'daki ve Türkiye'deki Hüzün Turizm, Destinasyonlarının Karşılaştırılması Üzerine Teorik Çalışma”. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 37-50.
• Bayramıçlılar, Ö., Tosun, N.S. ve Ak, N. (1990). Sözlü, Yazılı ve Bilimsel Anlatım Tekniği. İstanbul: İTÜ Vakfı.
• Brian, A. Poria, Y. and Oren, G. (2011).“Sought Experiences at (Dark) Heritage Sites”.Annals of Tourism Research, 38(3), 820–841.
• Birdir, K., Dalgıç, A., Güler, O. ve Kayaalp, Y. (2015).“Hüzün Turizmi: Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkını Ziyaret Eden Yabancı Turistlerin Deneyimleri”.Journal of Tourism and GastronomyStudies,3(4),12-23.
• Benzaquen, S. (2014). “Looking at the Tuol Sleng Museum of Genocidal Crimes,Cambodia, on Flickr and YouTube”. Media, Culture & Society, 1-20.
• Blom, T. (2000).“Morbid Tourism a Postmodern Market Niche with an Example from Althorp”.Norsk Geografisk Tidsskrift, 54(1), 29-36.
• Bristow, R. and Newman, M. (2004). Myth vs. Fact: An Exploration of Fright Tourism.Northeastern Recreation Research Symposium. 215-221, United States Department of Agriculture, Bolton.
• Çatır, O. (2017). “Savaş Alanları Turizmi: Bir literatür Taraması”.Social Science, Economy, Sociology, Tourism, Iss. 1, 21-31.
• Çetinsöz, B.C. (2017). Karanlık Alanları Ziyaret Eden Yerli Turistleri Motive Eden Etmenler: Ankara Ulucanlar Cezaevi Müzesine Yönelik Bir İçerik Analizi.Alanya II. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu,311-23.
• Cooper, M. (2006). “The Pacific War Battlefields: Tourist Attractions or War Memorials?”International Journal of Tourism Research, 8,213-222.
• Deniz, T. ve Yıldırım Kalem, M. (2018). “Turizm Coğrafyası: Çalışmalar, Sorunlar, Yaklaşımlar”. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 41-54.
• Doğanay, H. ve Zaman, S. (2013). Türkiye Turizm Coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi.
• Doğancili, O. S. ve Oruç, M. C. (2016). “Cezaevlerinin Müzeye Dönüşüm Süreci: Sinop Cezaevi Örneği”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(12), 268-284.
• Doğaner, S. (2006). “Savaş ve Turizm: Troya ve Gelibolu Savaş Alanları”.Türk Coğrafya Dergisi, 46(1), 1-21.
• Daugbjerg, M. (2011).“Not Mentioning the Nation: Banalities and Boundaries at A Danish War Heritage Site”. History and Anthropology, 22(2):243–259.
• Dunkley, R. (2005). Research themes for tourism. Dark Tourism: Cashing in on tragedy? Kensington Close Hotel, Londra: University of Wolverhampton.
• Emekli, G., İbrahimov, A. ve Soykan, F. (2006).“Turizmde Küreselleşmeye Coğrafi Yaklaşımlar ve Türkiye”.Ege Coğrafya Dergisi, 15, 1-16.
• Gatewood, J. B. and Cameron, C. M. (2004).“Battlefield Pilgrims at Gettysburg National Military Park”.Ethnology,43(3):193-216.
• Habertürk. (14 Mayıs 2014). Soma'daki Kazadan Yaralı Kurtulan Dehşet Anlarını Anlattı. https://www.haberturk.com/gundem/haber/948382-somadaki-kazadan-yarali-kurtulanlar-dehset-anlari-anlatti
• Euronews. (13 Mayıs 2020). Soma maden kazasında 6 yıl geride kaldı: Dünyada son 50 yılın en ölümlü kazaları. https://tr.euronews.com/2020/05/13/soma-dunyada-son-50-yilin-en-olumcul-2-maden-kazasi
• Holguin, S. (2005).“National Spain Invites You: Battlefield Tourism During the Spanish Civil War”. American Historical Review, 110(5), 1399-1426.
• Hürriyet.(15 Mayıs 2014).Günün gazete manşetleri. https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/gunun-gazete-mansetleri-15-mayis-2014,Lo2rB-fvmkSU-lG07l8fwA/Pte-5WUJFk6BCNOxwd_70A
• Hyde, K.F. and Harman, S. (2011). “Motives for a Secular Pilgrimage to the Gallipoli Battlefields”. Tourism Management,32(6), 1343-1351.
• Ilgar, R. (2015). “Mabetleşen Bir Mekân: Gelibolu Yarımadası Tarihi Savaş Alanları Turizmi”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı,13(19), 1-20.Kantemir, E. (1997). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Engin: Ankara.
• Kaya, O. (2006). Ölüm Turizmi: Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı’nı Ziyaret Eden Turistlerin Ziyaret Motivasyonlarını Anlamaya Yönelik Bir Araştırma ve Sonuçları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale:Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kenaş, H.Ç. ve Taştan, İ.Ö. (2016). “Madencinin Acısına Bakmak: Ulusal Basında Soma Maden Faciasının Haberleştirilmesi”.Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71(1), 125-160.
• Kılıç, B. ve Akyurt, H. (2011).“Destinasyon İmajı Oluşturmada Hüzün Turizmi: Afyonkarahisar ve Başkomutan Tarihi Milli Parkı”.Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,10(1), 209 – 232.
• Kılıç, B. ve Sop, S. A. (2011).“Hüzün turizmi, Katarsis ve Alternatif Katarsistik Bir Destinasyon Örneği Olarak San Jose Madeni”.Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 8(3), 6-22.
• Kılıç, B., Kurnaz, H. A. ve Sop, S. A. (2011).“Çekici Faktörlerin Destinasyon Seçimine Etkisinin Belirlenmesi ve Hüzün Turizmi İlişkisi”.12. Ulusal Turizm Kongresi, 362-370.
• Kozak, M. A. ve Kama, S. (2016). “Dark (Hüzün) Turizmi Mekanı Olarak Çanakkale”.8. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi,241-253.
• Kurnaz, H. A., Çeken, H. ve Kılıç, D. (2013). “Hüzün Turizmi Katılımcılarının Seyahat Motivasyonlarının Belirlenmesi”.İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 57-73.
• Lennon J. and Foley M. (2000). Dark Tourism The Attraction of Death and Disaster.London: Continuum.
• Milliyet.(15 Mayıs 2014). Günün gazete manşetleri. https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/gunun-gazete-mansetleri-15-mayis-2014,Lo2rB-fvmkSU-lG07l8fwA/Pte-5WUJFk6BCNOxwd_70A
• Met, Ö. (2012).“Turizm İle Yöresel Gelişme: Sinop İçin Bir Turizm Gelişim Stratejisi Önerisi”. Karadeniz Araştırmaları Dergisi. 34(1),163-179.
• Minić, N. (2012). “Development of Dark Tourism in the contemporary society”.Journal of the Geographical Institute "Jovan Cvijic", 81-103.
• Özçelik, H. (2012). Gelibolu-Waterloo Karşılaştırması Yoluyla Türkiye’de Keder Turizmi Potansiyeli Analizi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Posta.(15 Mayıs 2014).Günün gazete manşetleri. https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/gunun-gazete-mansetleri-15-mayis-2014,Lo2rB-fvmkSU-lG07l8fwA/Pte-5WUJFk6BCNOxwd_70A
• Rojek, C. (1991). Ways of Escape: Modern Transformatıons of Leisure and Travel. (Unpublished Ph.D Thesis), Glasgow: University of Glasgow Department of Sociology.
• Soma Maden Faciası Raporu. (2014). Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 269.
• Soma Maden Faciası TMMOB Raporu. (2014).Ankara: Türk Mimarlar ve Mühendisler Odası Birliği.
• Seaton, A. V. (1999). “War and Thanatourism: Waterloo 1815-1914”.Annals of Tourism Research,26(1), 130-158.
• Soykan, F. (2000).“Turizm Coğrafyası ve Turizm Planlaması”.Ege Coğrafya Dergisi, 11, 39-55.
• Slade, P. (2003). “Gallipoli Thanatourism the Meaning of AN-ZAC”.Annals of Tourism Research, 30(4), 779-794.
• Slayton, L. S. (3 Temmuz 2006).Ground zero-tragedy, terror, and grief tourism.http://www.grief-tourism.com/ground-zero-tragedy-terror-and-grief-tourism/
• Stone R.P. (2006). “A Dark Tourism spectrum: Towards a typology of death and macabre related tourist sites, attractions and exhibitions”.Tourism: An Interdisciplinary International Journal,54(2), 145-160.
• Takvim.(15 Mayıs 2014).Günün gazete manşetleri. https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/gunun-gazete-mansetleri-15-mayis-2014,Lo2rB-fvmkSU-lG07l8fwA/Pte-5WUJFk6BCNOxwd_70A
• Tunbridge, J. and Ashworth, G., (1996).Dissonant Heritage: The management of the past as a resource in conflict. Chischester: Wiley.
• Uğurlu, K. (2015). “Utanç Müzeleri ve Turizm”.16. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, 1653- 1670.
• Zaman, S. ve Coşkun, O. (2012).“Milli parklarda kaynak değer kullanımı için bir öneri: Nene Hatun Tarihi Milli Parkı”.Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,16(3), 117-134.
• Yıldırım, Y. (2010). Türk Dili Anlatım Türleri. İstanbul: Der Yayınları.
• Yılmaz, C. (2009). “Tarihi Sinop Kalesi Cezaevi”. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 1-16.
• Yırık Ş. ve Seyitoğlu F. (2014). “Hüzün turizmi ve mabetleşme süreci kapsamında Sarıkamış”.15. Ulusal Turizm Kongresi, 754-765.