Readability Features of High School Turkish Language and Literature Textbooks

Year 2021, Volume: 25 Issue: 1, 233 - 250, 27.03.2021

Yaşar Şimşek , Enes Çinpolat

Abstract

This study was carried out for the purpose of analyzing high school Turkish Language and Literature course books in terms of readability. A total of 93 texts categorized as informative and literary in these textbooks were included in the study. Theater and poetry texts were not included in the study. Basic qualitative research method was used in carrying out the study. In analyzing the texts in terms of readability, Ateşman (1997) and Çetinkaya-Uzun (2010) readability formulas were used. Document collection was used for data collection, and descriptive analysis was used for analysis. According to the findings obtained from the study, most of the texts are of medium difficulty with Ateşman's readability formula; With the Çetinkaya-Uzun readability formula, it was concluded that the texts were at the educational reading level (8th to 9th grade). In addition, it has been determined that informative texts are more difficult in terms of readability than literary texts and the level of difficulty does not increase regularly with the grade level.

Keywords

Readability, Turkish Language and Literature, high school, textbook

Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaplarının Okunabilirlik Özellikleri

Abstract

Bu çalışma ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı dersi kitaplarını okunabilirlik açısından inceleme amacıyla yapılmıştır. Bu ders kitaplarında bulunan bilgilendirici ve edebî olarak kategorize edilen toplam 93 metin incelemeye alınmıştır. İncelemeye tiyatro ve şiir metinleri dahil edilmemiştir. Çalışmanın yürütülmesinde temel nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesinde Ateşman (1997) ve Çetinkaya-Uzun (2010) okunabilirlik formülleri kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında doküman incelemesinden, analizinde ise betimsel analizden faydalanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre çoğu metnin Ateşman okunabilirlik formülüne ile orta güçlükte; Çetinkaya-Uzun okunabilirlik formülü ile ise eğitsel okuma düzeyinde (8. ve 9. sınıf) olduğuna ulaşılmıştır. Ayrıca bilgilendirici metinlerin okunabilirlik açısından edebî metinlere göre daha zor oldukları ve zorluk düzeyinin sınıf seviyesi ile düzenli artış göstermediği tespit edilmiştir.

Keywords

Okunabilirlik, Türk Dili ve Edebiyatı, lise, ders kitabı

References

• Akyol, H. (2006). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71-74.
• Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
• Baş, B. ve İnan-Yıldız, F. (2015). 2. Sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-61.
• Bozlak, Ü. G. (2018). 2016-2017 ve 2017-2018 eğitim ve öğretim yıllarında 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin Uzun-Çetinkaya formülü ile okunabilirlik düzeyleri. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(14), 209-234.
• Chall, J. S. (1988). The beginning years. Beverley L. Zakaluk and S. Jay Samuels (Eds.). Readability: Its past, present, and future içinde ss. 2-13. Newark, DE: International Reading Association.
• Çeçen, M. ve Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikâye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 185-194.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Çinpolat, E. (2019). Miyase Sertbarut’un kitaplarının okunabilirlik düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
• Demir, M. ve Çeçen, M. A. (2013). İlköğretim I-V. sınıflar Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 197, 80-94.
• DuBay, W. H. (2004). The principles of readability. CA, US: Impact Information. Güneş, F. (2003). Okuma-yazma öğretiminde cümlenin önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, XIII, 39-48.
• Karatay, H., Bolat, K. K. ve Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. International Journal of Social Science, 6(6), 603-623.
• Kayabaşı, B., Yılmaz, M. ve Doyumğaç, İ. (2016). Mustafa Ruhi Şirin hikâyelerinin okunabilirlik açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 323-343.
• Klare, G. R. (1963). The measurement of readability. Ames, Iowa: Iowa State University Press.
• Klare, G. R. (1984). Readability. Handbook of Reading Research, ed. P. D. Pearson. New York: Longman, 681-744.
• Kurnaz, C. ve Erdem, C. (2012). Dil ve anlatım ders kitaplarındaki metinlerin kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 4, 1-19.
• Kurtoğlu-Zorlu, Ö. (2015). Readability of Primary School 3rd Grade Turkish and Social Studies Textbooks. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3), 972-980.
• MEB (2019). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2018-2019. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Merriam, S. B. (2013). Qualitative research a guide to desing and implementation. Selahattin Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Mirzaoğlu, V. ve Akın, E. (2015). 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirliği Üzerine Bir İnceleme. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 146-155.
• Mutlu, H. H., Süğümlü, Ü. ve Çinpolat, E. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (2018) Temelinde Hazırlanan Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleriyle Değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(224), 101-121.
• Okur, A. ve Arı, G. (2013). Readability of texts Turkish textbooks in grades 6, 7, 8. İlkogretim Online, 12(1).
• Özay-Köse, E. (2009). Biyoloji 9 ders kitabında hücre ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeleri. Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Journal of Arts and Sciences, 12, 141-150.
• Özdemir, S. (2016). Beşinci sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici ve bilgilendirici metinlerin okunabilirlik durumu. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 1(1), 33-46.
• Özkan, R. (2010). Türk eğitim sisteminde himayeci değerler: İlköğretim ders kitapları örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1124-1141.
• Rada, M. (2016). Kaan Murat Yanık'ın Uçurtma Mevsimi kitabındaki öykülerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Şahin, T. (1998). Amerika’da ilkokul 5. sınıflarda okutulan ana dili ders kitabının değerlendirilmesi. Dünyada ve Türkiye’de anadili eğitimi. Sempozyum Bildirileri, Ankara Üniv. Tömer Yayınları, Ankara
• Teke, S. (2016). Çocuk edebiyatı yazarı Hasan Kallimci'nin öykülerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Turan, İ. ve Geçit, Y. (2010). Lise Coğrafya 10. sınıf ders kitabının farklı okullara göre okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 613-622.
• Yalçın, A. (2018). Son bilimsel gelişmeler ışığında Türkçenin öğretimi yöntemleri. Ankara: Akçağ.
• Yıldırım, A ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yürümez, B. (2010). Ortaöğretim 9. sınıf biyoloji ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.