Beşiktaş Muhafızı Müşir (Yedi-Sekiz) Hasan Paşa Hayatı Ve Askerî Faaliyetleri

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 547 - 578, 24.05.2021

Salim Aydın

Öz

Bu çalışma, Osmanlı Devleti’nin son yüzyılında İstanbul Beşiktaş’taki saraylarda ikamet eden padişahlardan Sultan Abdülaziz ve II. Abdülhamid döneminde karakol muhafızlığı yapan, Beşiktaş’ın emniyetinden sorumlu Müşir Hasan Paşa’yı ele almaktadır. Hasan Paşa’nın doğduğu şehir Çorum’dan, vefat ettiği İstanbul Beşiktaş’a kadar olan siyasi ve sosyal süreçler çalışmada anlatılmaya ve ayrıca Hasan Paşa’nın bilinmeyen yönleri de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Paşa hakkında yazılan ancak akademik bir dayanağı olmayan konulara da çalışmada yer verilmiştir. Hasan Paşa, vefat ettikten ve II. Abdülhamid tahtan indirildikten sonra da gündem olmaya devam etmiştir. Paşanın, Beşiktaş Barbaros Hayrettin Paşa Haziresinde bulunan türbesinin kaldırılması ve mezarının taşınması için İttihat ve Terakki mensupları çalışmalara başlamış, bu konu ile ilgili 1915 yılında Padişah Mehmet Reşad, Sadrazam Mehmet Said Paşa ve Evkaf Nazırı Hayri’nin imzaladığı bir irade çıkmıştır. Ayrıca, paşanın yaşadığı dönemde, Osmanlı arşiv kaynaklarında ve literatürde 1940’lı yıllara kadar “Beşiktaş Muhafızı” tabiri kullanılmasına rağmen, daha sonraki süreçte “Yedi-Sekiz” lakabının kullanılması araştırma konumuz olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Beşiktaş Muhafızı,, Çırağan Vakası, Abdülaziz, II. Abdülhamid

The Life and Military Activities of Mushir (Marshall) Hassan Pasha (the Seven-Eight), the Guard of Beşiktaş

Öz

This study concerns Mushir (Marshall) Hassan Pasha, who officiated as a police-station guard, being responsible for the security of Beşiktaş, during the periods of Sultan Abdulaziz and Abdulhamid the Second, of those sultans that lived in the palaces in Beşiktaş, Istanbul, during the final century of the Ottoman State. The study also deals with the political and social processes from the City of Çorum, where Hassan Pasha was born, to Beşiktaş, Istanbul, where he died, as well as the unknown traits of Hassan Pasha. Furthermore, the study includes some issues that were written - but lack an academic basis - about Hassan Pasha. In fact, Hassan Pasha remained on the agenda even after he had passed away and Sultan Abdulhamid the Second had been dethroned. The members of the Committee of Union and Progress took steps in direction for the demolition of the Pasha’s tomb in the Hazirah (Burial Area) of Hayreddin Barbarossa Pasha in Beşiktaş and the removal of his grave to another place, in which respect, a decree was found, which had been signed in 1915 by Sultan Mehmet Reshad, Grand Vizier Mehmet Said Pasha and the Minister of Foundations, Hayri. What is more, that although the term ‘Guard of Beşiktaş’ had been used for Hassan Pasha during his life as well as in the Ottoman archival resources and literature until 1940’s, the title ‘the Seven-Eight’ began to be used for him in the later process was a subject of our research.

Anahtar Kelimeler

Guard of Beşiktaş, Çırağan Incident, Abdulaziz, Abdulhamid II, police station, Mushir (Marshall).

Kaynakça

• Akbayar, N. (1998). “Tarih İçinde Beşiktaş Osmanlı Dönemi”. Akbayar, N. (Ed.), Dünden Bugüne Beşiktaş (ss. 25) içinde. İstanbul: Beşiktaş Belediyesi Beltaş A. Ş. Yayınları.
• Aksun, Z. N. (1994). Osmanlı Tarih Osmanlı Devleti’nin Tahlili, Tenkitli Siyasî Târihi (IV). İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• Akşit, İ. (2014). İstanbul Sarayları, Kasırları, Köşkleri ve Yalıları. İstanbul: Akşit Kültür ve Turizm Yayıncılık.
• Ali Ekrem Bolayır’ın Hatıraları, Özgül, M. K. (Haz.). (1991). İstanbul: Acar Matbaacılık. Ali Said, (1994). Saray Hatıraları Sultan Abdülhamid’in Hayatı, Galitekin, A. N. (Haz.). İstanbul: Nehir Yayınları.
• Aslan, M. (2007). “Kastamonulu Hattatlar”. Turkish Studies International Peridiodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2 (4), 144-160. Belge, M. (1997). Boğaziçi’nde Yalılar, İnsanlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Birbudak, T. S. (2013), “Osmanlı Basınında Mahmud Şevket Paşa Suikastı”. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, (65), 69-94.
• Birinci, İ. (1972). “Türkiye’de Eski Zaptiye Kumandanları”. Hayat Tarih Mecmuası, 1 (5), 59-62.
• Bornovalı, S. (2018). Boğaziçi’nin Tarih Atlası. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Boydak, F. Ş. (2016). “Çorum Hasan Paşa Yazma Eser Kütüphenesi’ndeki Anadolu Selçuklu Cildleri Ve Mücellidleri”. Z. Işık (Ed.), Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu Bildiri Kitabı (ss. 511-536) içinde. (I). Çorum.
• Bumin, A. (1951). “Yedi Sekiz Hasan Paşa’ya Ait Fıkralar”. Tarih Dünyası, 3 (25), 1113.
• Çağlayan, M. (2020/5). “Beşiktaş’ın 19. Yüzyıldaki Kentsel Dönüşümüne Bir Bakış”. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, (1), 33-52.
• Çavdır, N. (2016). “19. Yüzyıl Ortalarında Çorum Sancak Merkezinde Nüfus Ve Ekonomi”, Z. Işık (Ed.), Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu Bildiri Kitabı (ss. 577-594), (II). Çorum.
• Çetin, M., “Nikferli Yedi Sekiz Hasan Paşa”, Geçmişten Günümüze Denizli Yerel Tarih ve Kültür Dergisi, Özel Sayı, (44), 4-17.