Doğalgaz Kullanım Tercihinde Etkili Olan Sosyo-Ekonomik Faktörlerin Analizi: Rize Örneği

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 3, 951 - 967, 28.09.2021

Önder Dilek

https://doi.org/10.53487/ataunisosbil.944448

Öz

İnsanoğlunun gıda ve barınma gibi temel ihtiyaçlarından sonra enerji ihtiyacının ilk sıralarda yer aldığı söylenebilir. Bu ihtiyacın karşılanmasında hem ekonomik hem de çevre dostu enerji kaynaklarının üretimi ve tüketimi önem arz etmektedir. Bu çalışma, Rize il merkezinde ikamet eden hanehalklarının doğalgaz kullanımını etkileyen sosyoekonomik faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Uygulamada kullanılacak verilerin temini için gerekli olan anketlerin toplanması Covid-19 pandemisi nedeniyle online olarak gerçekleştirilmiştir. Anketlerden elde edilen elde edilen veriler ile logit model tahmin edilmiştir. Tahmin sonuçlarına göre; eşin çalışması, ailede yedi yaşından küçük çocuğun olması, ailedeki birey sayısı, aylık ortalama gelir, meslek, konut mülkiyeti, ısı yalıtımı ve aylık ortalama elektrik faturasının doğal gaz kullanımı etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca ikamet edilen evin/mahallenin doğal gaz alt yapısının olmaması, sistemin ilk abonelik/kurulum maliyetlerinin yüksekliği, doğal gazın pahalı olduğunun düşünülmesi ve ısınamama endişesi doğal gazı tercih etmeme nedenleri olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğal gaz, Tüketici Tercihi, Logit Model, Rize

Teşekkür

Bilgi edinme aşamasındaki desteklerinden dolayı Rize Belediyesi ve Aksa Karadeniz Doğal Gaz Dağıtım A.Ş.’ye teşekkürlerimi sunarım

Kaynakça

• Bryman, A., & Cramer, D. (1990). Quantitative Data Analysis for Social Scientists, London: Routledge.
• Brounen, D., Kok, N., & Quigley, J. M. (2012). “Residential energy use and conservation: Economics and demographics”, European Economic Review, 56(5), 931-945.
• Chang, T., Gupta, R., Inglesı-Lotz, R., Masabala, L.S., Sımo-Kengne, B.D., Weideman, J.P. (2016), “The causal relationship between natural gas consumption and economic growth: evidence from the G7 countries”, Applied Economics Letters, 23(1):38-46.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E., (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Çalmaşur, G. & Çiğdem, T. (2020). “Doğal gaz talep tahmini: Erzurum ili için bir uygulama”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(1), 257-273.
• Çokluk, Ö. (2010). “Lojistik regresyon analizi: Kavram ve uygulama”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1357-1407.
• Fritzsche, D. J., (1981). “An analysis of energy consumption patterns by stage of family life cycle”, Journal of Marketing Research, 18 2), 227–232.
• Gonzalez, A.D., Kanyama, A.C., Crivelli, E.S. & Gortari, S. (2007). “Residential energy use in one-family households with natural gas provision in a city of the patagonian andean region”, Energy Policy, 35, 2141- 2150.
• Gujarati, N. D. (1999). Temel Ekonometri, 3. Baskı, İstanbul: Literatür Yayıncılık, (Çevirenler: Ümit Şenesen ve Gülay Günlük Şenesen).
• Gülcü, Y. & Hatırlı, S. A.(2012). “Doğalgaz kullanımını etkileyen sosyo-ekonomik faktörlerin analizi: Isparta ili örneği”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 83-95.
• Hosmer D.W., & Lemeshow, S. (2000). Applied Logistic Regression, New York: Wiley. DOI: 10.1002/0471722146. Işık, C. (2010), “Natural gas consumption and economic growth in Turkey: A bound test approach”, Energy System, 1, 441–456.
• Kaynar, O., Taştan, S., & Demirkoparan, F. (2011). “Yapay sinir ağları ile doğalgaz tüketim tahmini”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 463-474.
• Koyuncu, C., & Bakırtaş, İ. (2005). “Logit modeller yardımıyla sosyo-ekonomik ve demografik faktörlerin mevcut alternatif ısınma sistemleri üzerindeki etkileri (Kütahya Üzerine bir Uygulama)”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 37-54.
• Lebe, F. & Tatlı H. (2017). “Türkiye’de doğalgaz tüketimi, sermaye ve istihdamın ekonomik büyümeyle ilişkisi: Eşbütünleşme ve nedensellik analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 1-28.
• Liao, H. C. & Chang, T. F. (2002). “Space-heating and water-heating energy demands of the aged in the us”, Energy Economics, 24(3), 244-250.
• Oktay, E., Naralan, A., & Özçomak, M.S. (2008). “Konutlardaki doğal gaz sisteminin tercih edilmesinde etkili olan faktörlerin araştırılması: Erzurum örneği”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 341-353.
• Özcan, K. M., Gülay, E., & Üçdoğruk, Ş. (2013). “Economic and demographic determinants of household energy use in Turkey”. Energy Policy, 60, 550-557.
• Özçomak, M. S., Oktay, E. & Özer, H. (2006). “Erzurum ilinde potansiyel doğal gaz talebini etkileyen faktörlerin tespiti”, EKEV Akademi Dergisi, 10(27), 309-321.
• Özer, H. (2004). Nitel Değişkenli Ekonometrik Modeller: Teori ve Bir Uygulama, Ankara: Nobel Yayıncılık
• Pachauri, S. (2004). “An analysis of cross-sectional variations in total household energy requirements in India using micro survey data”, Energy Policy, 32(15), 1723-1735.
• Poortinga, W., Steg, L. & Vlek C. (2004). “Values, environmental concern, and environmental behavior: a study into household energy use”, Environment and Behavior, 36(1), 70-93.
• Sarak, H. & Satman, A. (2003). “The Degree-Day method to estimatethe residential heating natural gas consumption in Turkey: a case study” Energy, 28(9), 929-939.
• Selçuk, G. N. & Pasinlioğlu, S. (2020). “Türkiye’de hanehalkı ve konut büyüklüklerinin, doğalgaz tüketimi kapsamında değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(4), 1861-1877.
• Şenel, S., & Alatlı, B. (2014). “Lojistik regresyon analizinin kullanıldığı makaleler üzerine bir inceleme”, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(1), 35-52.
• Tarı, R. (2000). “İzmit’te doğal gaz kullanımını etkileyen faktörler”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 69-76.
• Tatlı, H. (2013). “Konut sahipliğinin belirleyicileri: Hanehalkı reisleri üzerine bir uygulama”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 4(2), 40-63.
• T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, “Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Doğal Gaz Piyasası, 2019 Yılı Sektör Raporu”, Ankara, 2020, https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-94/dogal-gazyillik-sektor-raporu, Erişim Tarihi: 4 Mart 2021.
• Tuzun, H. & Çayın, M. (2021). “Doğal gaz enerjisi tercih nedenleri: Batman ili için bir saha çalışması”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 231-245.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), “Nüfus Göstergeleri, 2021” https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=nüfus, Erişim Tarihi: 8 Mart 2021.
• Türkiye Petrolleri A.O. “2019 Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu”, https://www.tpao.gov.tr/file/2005/2019-tpao-sektor-raporu-3185ed3b4af5442c.pdf, Erişim Tarihi: 2 Mart 2021.
• Umutlu, H., & Bayraç, H. N. (2020). “Türkiye’de doğalgaz tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Granger nedensellik analizi”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 20(40), 217-226.
• Verhallen, T.M.M. & Raaij, V.W. F. (1981). “Household behavior and the use of natural gas for home heating”, Journal of Consumer Research, 8(3), 253-257.
• Windmeijer, F. (1995). “Goodness of fit measures in binary choice models”, Econometric Reviews, 14(1): 101-116.