The Sovereignty Policy of the Assyrian and Urartu States on the Manna Country

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 11, 225 - 239, 25.05.2017

Suzan Akkuş Mutlu

Öz

The name of Manna is found
for the first time in Sumerian and Acadians inscriptions. This name is also
mentioned in the cuneiform written by the kings of Urartians and Assyria from
the  first millennium BC. The country of
Manna located south of Urmiya Lake, had a great importance because it was located on trade routes. The state
dominated this region, not only to control the caravan route to Southeast
Anatolia and Central Asia, but also to prevent its enemies from linking to
important trade routes. For this reason, the country of Manna created the
constant struggle of states such as Assyria and Urartu, who wanted to keep the territorial dominion under their control.
It is understood from the cuneiform documents that Manna country wanted assistance from the Assyrians
against the Urartians and sometimes rebel against the Assyrian State in order to maintain their dominance against these two powerful states.

 

From King Salmanassar III,
Assyrian kings regularly organized expeditions to the land of Manna. Cuneiform documents from the New
Assyrian period indicate that the Assyrian kings have organized expeditions to
Manna to meet their horse needs and it is understood that they collected horses
as taxes in the region. Taking tax on horse is proof that blood horses are
raised in the region. Another cause of Assyrian kings' expeditions is to
increase the number of vassal states that pay tribute.Horse is of great
importance in terms of ancient societies. Although not as good as a donkey or
camel in long distances, the horse was also an important means of
transportation. In addition to being a transport vehicle, another feature was
its effective use during wars. This feature has also increased its importance
in commercial life. Non-horse societies were condemned to lose against the
tribes of horsemen. Therefore, if we think
that in ancient times horse was used
as a military and commercial commodity, the significance of the region will be better understood.

 

As a result of the turmoil
caused by the severe drought in the Iron Age, a migration from Central Asia to
the west occurred. As a result of
this migration, Scythians and Cimmerians emerged as a new threat to the north of the Black Sea in the 8th century BC. Transit point existence of Scythians and
Cimmerians, who are referred to as
the tribes with horseman in the
sources of Manna, Assyrians and Urartians, in other saying, a kind of buffer
zone structure of Manna country was another reason which faces them.

Anahtar Kelimeler

Cuneiform, Manna, Assyrian, Trade, Horse

Asur ve Urartu Devleti’nin Manna Ülkesi Üzerindeki Hâkimiyet Politikası

Öz

Manna adına ilk kez Sumer ve
Akad yazıtlarında rastlanmaktadır. M.Ö. I. bin yıldan  itibaren Urartu ve Asur krallarının bırakmış
oldukları çivi yazılı belgelerde de bu isim geçmektedir. Urmiye Gölü’nün
güneyinde yer alan Manna ülkesinin ticaret yolları üzerinde bulunmasından
dolayı büyük bir önemi vardı. Bu bölgeye hâkim olan devlet, Güneydoğu Anadolu
ve Orta Asya’ya giden kervan yolunu kontrol etmekle kalmayıp, düşmanlarının da
önemli ticaret yolları ile olan bağlantılarını kesmiş oluyordu. Bu sebeplerle
Manna ülkesi, bölge hâkimiyetini ellerinde tutmak isteyen Asur ve Urartu gibi
devletlerin sürekli mücadele sahasını oluşturdu. Manna ülkesinin ise bu iki
güçlü devletin karşısında hâkimiyetini devam ettirmek için bazen Urartulara
karşı Asurlulardan yardım istediği, bazen de Asur Devleti’ne karşı isyan
ettikleri çivi yazılı belgelerden anlaşılmaktadır.Kral III. Salmanassar’dan
itibaren Asur kralları düzenli olarak Manna ülkesine seferler düzenlemişlerdir.
Yeni Asur dönemine ait çivi yazılı belgelerden Asur krallarının özellikle at
ihtiyaçlarını karşılamak için Manna ülkesine sefer yaptıkları ve bölgeden vergi
olarak at aldıkları anlaşılmaktadır. At üzerinden vergi alınması bölgede iyi
cins at yetiştirildiğinin kanıtıdır. Asur krallarının bölgeye sefer
düzenlemelerinin bir diğer nedeni ise haraç ödeyen vasal devletlerin sayısını artırmaktır.

 

Eskiçağ toplumları açısından at büyük bir önem
taşıyordu. Uzun mesafelerde eşek ya da deve kadar iyi olmasa da at da önemli
bir ulaşım aracıydı. Atın ulaşım aracı olmasının yanında diğer bir özelliği de
savaşlarda etkili bir şekilde kullanılmasıydı. Bu özelliği atın ticari hayatta
da önemini artırmıştı. Atı olmayan toplumlar atlı birlikleri olan kavimlerin
karşısında kaybetmeye mahkûmdu. Dolayısıyla, eskiçağda atın gerek ulaşım aracı
gerekse askeri ve ticari bir meta olarak kullanıldığını düşünürsek bölgenin
önemi daha iyi anlaşılacaktır. Demir çağında şiddetli kuraklık nedeniyle ortaya
çıkan kargaşa sonucunda Orta Asya’dan batıya doğru bir göç meydana gelmişti. Bu
göçün neticesinde M.Ö. VIII. yüzyılda Karadeniz’in kuzeyinde İskit ve Kimmerler
yeni bir tehdit olarak ortaya çıkmıştı. Manna ülkesinin, Asur ve Urartu
kaynaklarında atlı kavimler diye bahsedilen İskit ve Kimmerler'in geçiş
noktasında olması diğer bir ifade ile Urartu ile Asur arasında bir tampon
vazifesi görmesi iki devleti sürekli karşı kaşıya getiren bir başka neden
olmuştu.

Anahtar Kelimeler

Çivi Yazısı, Manna, Asur, Ticaret, At

Kaynakça

• AYAN, Ergin, 2010, “Kafkasya: Bir Etno-kültürel Tarih Çözümlemesi”, ODÜ SBE. Dergisi, C. 1, S. 2.
• BARNETT, Richard D., 1990, “ Urartian Art and Archeology”, CAH, Vol 3, Part I.
• BASKICI, Murat, “Evcilleştirme Tarihine Kısa Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, S. 1-4, C. 53.
• BROWN, Stuart C., 1986, “Media and Secondary State Formation in the Neo-Assyrian Zagros: An Anthropological Approach to an Assyriological Problem”, Journal of Cuneiform Studies, V. 38, No. 1, pp.
• ÇAY, Abdulhaluk - DURMUŞ, İlhami, 2002, “İskitler”, Türkler, C. IV, Ankara ÇİLİNGİROĞLU, Altan, 1977, “Sargon’un Sekizinci Seferi ve Bazı Öneriler”, Anadolu Araştırmaları, S. IV-V.
• ÇİLİNGİROĞLU, Altan, 1997, Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı İzmir.
• DURMUŞ, İlhami, 2008, İskitler, Genel Kurmay Basımevi, Ankara.
• İPLİKÇİOĞLU, Bülent, 1994, Eskiçağ Tarihinin Ana Hatları, II. Baskı, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul.
• GÖKÇEK, Gürkan, 2015, Asurlular, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
• GRAYSON, A. Kirk, 1996, Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC II (858-745 B.C.), Vol. 3 (The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods, Vol. 3=RIMA 3), University of Toronto Press, Canada.
• KINAL, Füruzan, 1998, Eski Anadolu Tarihi, IV. Baskı, T.T.K., Ankara.
• KILIÇ, Yusuf, 2011, “Eskiçağda Kapadokya’da At Yetiştiriciliği”, 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu, Nevşehir.
• KILIÇ, Yusuf, 2016,“Çivi Yazılı Belgelerde Subar/Subartular”, Güneş Vakfı, Erzurum. KÖROĞLU, Kemalettin, 2010, Eski Mezopotamya Tarihi, Başlangıcından Perslere Kadar, İletişim Yayınları, 5. Baskı, İstanbul.
• KÖROĞLU, Kemalettin -KONYAR, Erkan, 2011, Urartu: Doğuda Değişim, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• KRAVITZ, F. Kathryn, 2003, “Alast-Minute Revision to Sargon’s Letter to the God”, Journal of Near Eastern Studies, V. 62, No. 2. 12, pp. LEVINE, Louis D., 1974, “Geographical Studies in the Neo-Assyrian Zagros-II”, Iran, Vol.
• LUCKENBILL, Daniel David, 1926, Ancient Records of Assyria and Babiylonia, VOL. I, The University of Chicago Press, Chicago.
• LUCKENBILL, Daniel David, 1927, Ancient Records of Assyria and Babiylonia, VOL. II, The University of Chicago Press, Chicago.
• MELIKISHVILI, G. A. 1960, Urartskie Klinoobraznye Nadpisi, (UKN), Moskova. MEMİŞ, Ekrem, 1999, “Asur Devleti’nin Anadolu Politikası”, XII. Türk Tarih Kongresi, T.T.K., Ankara.
• MEMİŞ, Ekrem, 2005, İskitler’in Tarihi, Çizgi Kitabevi, Konya.
• MEMİŞ, Ekrem, 2012a, Eskiçağda Mezopotamya En Eski Çağlardan Asur İmparatorluğu’nun Yıkılışına Kadar, II. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa.
• MEMİŞ, Ekrem, 2012b, Eskiçağ Medeniyetleri Tarihi, Ekin Kitabevi, Bursa.
• MEMİŞ, Ekrem, 2013, Eskiçağ Türkiye Tarihi, Ekin Kitabevi, Bursa.
• MEMİŞ, Ekrem – Bülbül, Cemil, 2014, Eskiçağda Göçler, Ekin Yayınevi, Bursa. OLMSTEAD, Albert T, 1964, History Of Assyria, Chicago.
• ÖZMAN, Recep, 1994, Asur-Urartu Siyasi Mücadelelerinin Yazıtlara Yansıması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Mahmut Pehlivan, İnönü Üniversitesi, SBE, Malatya.
• PALAZ ERDEMİR, Hatice-ERDEMİR Halil, 2010, “ Güneybatı Asya ve Avrasya’da İskit Askeri İzleri”, Tarih Okulu, S. VII
• PEHLİVAN, Selma, 2013, “Urartu Krallığı ve Dış Politikası: I. Sarduri (MÖ. 844-828), İşpuini (MÖ. 828-810) ve Menua (MÖ. 810-785) Dönemi”, History Studies, Vol. 5, S. 5.
• PINARCIK, Pınar, 2014a, “Urartuların Başkentleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 33, Ankara.
• PINARCIK, Pınar, 2014b, “Sargon’un Sekizinci Sefer Lokalizasyon Önerileri ve Bu Önerilerin Harita Üzerinde Gösterilmesi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl. 2, S. 7.
• PINCHES, T. G., 1913, “Sargon’s Eighth Campaign”, Journal Royal Of The Asiatic Society Of Great Britan and Ireland, Cambridge.
• PULLU, Selim, 2006, Tabal Bölgesi Tarihi (M.Ö. I. Binyılın İlk Yarısında Tabal Krallığı’nın Siyasal ve Ekonomik Tarihi), (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• RIGG, H. Abram, 1942, “Sargon’s Eighth Military Campaign”, Journal Of The American Oriental Society, S. 62, USB.
• SAGGS, Harry W., 1990, The Might That Was Assyria, St. Martin’s Press, New York.
• SALVİNİ, Mirjo, 2006, Urartu Tarihi ve Kültürü. Çev. Belgin Aksoy, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• SAYCE, Archibald Henry, 1925, “The Kingdom of Van (Urartu)”, The Cambridge Ancient History, Vol. XX, Part I, Chapter VIII, Cambridge.
• SEVER, Erol, 2008, Asur Tarihi, III. Baskı, Kaynak Yayınları, İstanbul.
• TARHAN, Taner, 2002, “Ön Asya Dünyasında İlk Türkler Kimmerler ve İskitler”, Türkler Ansiklopedisi, C. IV.
• TANSUĞ, Kadriye,1949, “Kimmerlerin Anadolu’ya Girişleri ve M.Ö. 7. Yüzyılda Asur Devleti’nin Anadolu İle Münasebetleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 4.
• TELLİOĞLU, İbrahim, 2005, “Kimmer ve İskit Göçlerinin Doğu Anadolu Bölgesindeki Etkileri”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi.
• THUREAU-DANGIN, François, 1912, La Huitieme Campagne de Sargon, Paris.
• WILSON, J.V. K, “The Kurbail Statue of Shalmanassar III”, Iraq, XXIV / 1-2. YOUNG, T. Cuyler, 1967, “The Iranian Migration Into The Zagros”, Iraq, Vol. V.