Edebi Bir Tür Olarak Mevlid ve Farsça Mevlid Müellifi Nureddin Muhammed Kazerûnî

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 355 - 373, 30.03.2020

Mitat Çekici

Öz

Peygamber’in doğumunu anlatan anlamında kullanılan Mevlid kavramı edebiyatta terim olarak Hz. Muhammed’in dünyaya geldiği gün olarak kullanılmıştır. Mevlid kavramı gelişerek Hz. Muhammed’in dünyaya gelişi, hayatı, mucizelerini, gazalarını, ahlakını, vefatını konu alan eserlerin ve bu eserlerin okunduğu törenleri karşılar olmuştur. Özellikle Hz. Peygamberin doğum gecesinde, çoğunlukla özel gün ve gecelerde hayra vesile olacağı düşüncesiyle okunan Kur’an, Dua, İlahi ve övgü şiirlerine denilen Mevlid metinleri yazılı ve sözlü gelenekte Allah’a iman ve Peygambere bağlılığını göstermek için okuduğu, ezberlendiği ve öğrendiği belirli bir edebi birikim sonucu kurulmuştur. İran edebiyatında Peygamber’in hayatını ve onun özelliklerine dair direkt Farsça yazılmış eserler ilk devirlerde görülmez. Bundan dolayı Fars edebiyatında mevlid olarak yazılmış eserler yok ancak Hüseyin’in Şehit edilmesini anlatan birçok esere rastlamak mümkündür.
Nureddin Muhammed Kazerûnî’nin eserinin önsözü hayatı hakkında çok kapsamlı değildir ve Müellif de kendisi hakkında detaylı açıklamalarda bulunmamıştır. Bilinen tek bilginin Kazerûn ailesinin dini ilimlerde çok tanınmış olmalarıdır. Kazeronî’nin Kazerûn ailesinden olduğu ve bu ailenin Nebi Siyeri’ni telif etmekte etkili olduklarıdır. Yazar, orijinali nesir olan bir Mevlid eserden nazmetmiş ancak hiçbir şekilde o eserin ve yazarın ismini belirtmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Mevlid, Hz. Peygamber ve Hayatı, Nureddin Muhammed Kazerûnî, Fars Edebiyatı

Kaynakça

• AKARPINAR, R. B., “Türk Kültüründe Dini Törenler ve Mevlid kutlamaları”, Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, 1999. AKDAĞ, S., “Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i Üzerine”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sy.36 (2008): 81-98. AKKUŞ, M., “Edebiyatımızda Mevlid Türü ve Mevlidler”, (Ed. Mehmet Akkuş), Mevlid Külliyatı-Klasik Dönem-II-, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları-1251, 2016. AKSOY, H., “Eski Türk Edebiyatı’nda mevlidler”, Türkiye Araştırmaları Literatür dergisi, sy.9 (2007): 323-332. ---------------, “Mevlid (Türk Edebiyatı)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.29, Ankara TDV Yayınları, 2004. ALYILMAZ, S., “Mevlit ve Türk Edebiyatında Mevlit Türü”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sy.13 (1999), 195-202. ATEŞ, A., Süleyman Çelebi Vesiletü’n-necât Mevlid, Ankara: Türk Tarih Kurumunu Basımevi, 1954. BAKIRCI, S., Mevlid Doğuşu ve Gelişmesi, İstanbul: Akademik Araştırmalar Yayınları, 2003. ÇEKİCİ, M., “Mûhammed Nûreddin Kazerûnî’nin Mevlid-i Nûriyye Mesnevisinin İlk Altı Bin Beş Yüz Beyittin Edison Kritiği, Mukaddime Bölümü ve Bazı Bölümler İçin Açıklamalar(Araştırmalar)”, Doktora Tezi, Tahran Üniversitesi, 2018. DURMUŞ, İ., “Mevlid (Arap Edebiyatı)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.29, Ankara TDV Yayınları 2004. EROĞLU, S., “Edebi Bir Tür Olarak Mevlitler-Şekil Özelliklerine Dair Bazı Değerlendirmeler”, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sy.18 (2010/1), 125-142. HASİ, A., Mevlid, çev. Özer Osman, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016. HORÂSÂNÎ, N., Mevlûd-ün-nebî, H. S. Ağa, nr. 949: 1-395, Süleymaniye Ktp. _____________, Mevlûd-ün-nebî, H. A. Paşa, nr.812: 1-443, İstanbul Millet Ktp. _____________, Mevlûd-ün-nebî, nr.1089: 1-644, Melik (İran) Ktp. _____________, Mevlûd-ün-nebî, nr.1290: 1-326, İstanbul Üniversitesi Ktp. KARATAŞ, A. İ., “Osmanlı Toplumunda Mevlid Vakıfları-Bursa Örneği”, (Ed. Mustafa Kara- Bilal Kemikli), Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri, Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları, 2008. KAYA, A., “Cismi’nin Mevlid’i: İnceleme-tenkitli metin-dizin-tıpkıbasım”, Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2013. KEMİKLİ, B., Mevlid Külliyâtı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı yayınları-1251, c.I, 2016. KÖKSAL, M. F., Mevlid-nâme, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011. ÖZEL, A., “Mevlid: Tarihi ve Dinî Hükmü”, Divan:Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, (2002/1), 235-246. ---------------, “Mevlid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.29, Ankara TDV Yayınları 2004. PEKOLCAY, N., Mevlid Süleyman Çelebi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016. SEZİKLİ, U., “Besteli Mevlid Üzerine İki Yazma Eser”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy.8 (1), 179-205. ŞENGÜN, N., “Hz. Fâtıma Mevlidi ve Vesîletü’n-Necât ile Mukayesesi”, C.Ü. Fakültesi Dergisi, sy.XII/2 (2008), 419-438. ---------------, “Türk İslam Edebiyatında Manzûm Hz. Ali Mevlidleri ve Câferî’nin Mevlûd-i Haydaru’l-Kerrâr’ı”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy.36 (2012), 303-324. TİMURTAŞ, F. K., Mevlid-Süleyman Çelebi, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları-381, 1980. جعفریان، رسول، سهم کازرونیها در تدوین سيره نبوی (ص)، www.kazeroonnema.ir، 07.11.2019