Şəhabəddin Söhrəvərdinin Ədəbi İrsinin Sufi Təfəkkür Tarixində Yeri

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 557 - 594, 12.01.2024

Aygün Alizade

Öz

Bu məqalədə böyük filosof Şəhabəddin Söhrəvərdinin yeddi farsdilli sufi risaləsi tədqiqata cəlb olunmuşdur. Həmin risalələr bunlardır: Əql-e sorx, Avaz-e pər-e Cebrəil, Ruzi ba cəmaət-e sufiyan, Fi-haləti tufuliyyə, Səfir-e Simurğ, Luğət-i muran, Munisul-uşşaq Söhrəvərdinin sufi ədəbiyyatı sahəsində yaradıcılığını daha düzgün araşdırmaq üçün onun risalələrini kompleks şəklində müqayisə etmək istəyirik. Təbbi ki, əsərlərin arasında forma və məzmun baxımından fərqliliklər də vardır ki, bunlar artıq hər bir əsərin öz təhlilində qeyd olunmuşdur. “Əql-e sorx” və “Səfir-e Simurğ” İbn Sinanın “Risaleyi-teyr” əsəri əsasında yazılmışdır. “Əql-e sorx” və “Munisul-uşşaq” əsərlərində salikin son məqsədi “Dirilik suyudur”. “Munisul-uşşaq” və “Səfir-e Simurğ”da geniş şəkildə məhəbbət və eşqin tərifi verilmişdir. “Avaz-e pər-e Cəbrəil” və Səfir-e Simurğun” müştərək cəhəti hər ikisində salikinin məqsədinin Cəbrailə qovuşmasıdır. “Əql-e sorx”, “Avaz-e pər-e Cəbrəil”, “Fi haləti-tufuliyyə” və “Ruzi ba cəmaət-e sufiyan” əsərlərində müəllifin öz dilindən danışılır. Gecəni işıqlandıran gövhər, Tuba ağacı, Qaf dağı və Simurğun Tuba ağacında yuvası həm “Əql-e sorx”, həm də “Fi haləti-tufuliyyədə”də vardır. Müəllifin bütün əsərlərində Quran ayələri, hədislər, fars və ərəb dilində kiçik şeirlər vardır ki, bu da sufi nəsr əsərlərinin əsas xüsusiyyətlərindən sayılır.

Anahtar Kelimeler

Əql-e sorx , Avaz-e pər-e Cebrəil , Ruzi ba cəmaət-e sufiyan , Fi-haləti tufuliyyə , Səfir-e Simurğ , Luğət-i muran , Munisul-uşşaq

The Place of Shahabaddin Sohravardi's Literary Heritage in the History of Sufi Thought

Öz

In this article, the seven Persian-language Sufi treatises of the great philosopher Shahabaddin Sohravardi are involved in the research. Those treatises are: Aql-e sorkh, Avaz-e par-e Jebreil, Ruzi ba jamaat-e sufiyan, Fi-halati tufuliyya, Safir-e Simurgh, Lughat-i muran, Munisul-ushshag to better examine Sohrawardi's creativity in the field of Sufi literature. we want to compare his treatises in a complex form. Of course, there are differences between the works in terms of form and content, which have already been mentioned in the analysis of each work. "Aql-e sorx" and "Safir-e Simurgh" were written based on Ibn Sina's "Risaleyi-teyr". In the works "Aql-e sorx" and "Munisul-ushshag", the ultimate goal of salik is "Water of Life". In "Munisul-ushshag" and "Safir-e Simurgh" the definition of love and love is given extensively. The common aspect of "Avaz-e par-e Jabrail" and Safir-e Simurgun is that the goal of the messenger is to meet with Jabrail. The author's own language is spoken in the works "Aql-e sorx", "Awaz-e par-e Jabreel", "Fi halati-tufuliya" and "Ruzi ba jamaat-e sufiyan". The jewel that illuminates the night, Tuba tree, Gaf mountain and Simurgun Tuba tree have their nest in both "Aql-e sorx" and "Fi halati-tufuliyade". All of the author's works contain Quranic verses, hadiths, short poems in Persian and Arabic, which are considered to be the main features of Sufi prose works.

Anahtar Kelimeler

Aql-e sorkh , Avaz-e par-e Gabriel , Ruzi ba jamaat-e sufiyan , Fi-halati tufuliya , Safir-e Simurgh , Lughat-i muran , Munisul-usshag

Kaynakça

• ابن سینا، علی حسین بن عبد الله. (1391) ترجمه رساله الطیر. تهران: دریای معرفت
• سهروردی شهاب الدین.(1377) قصه های شیخ اشراقش. تهران، نشر مرکز