Qətran Təbrizinin “Divan”ında “rənglər” və onların məna çalarları

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 650 - 676, 12.01.2024

Gövhərxanım Nağıyeva

Öz

Bu məqalədə XI əsr şairi Qətran Təbrizinin “Divan”ında işlənən rəng adları və onların çalarlarından istifadə üsulu araşdırılmışdır. Hətta Qətran Təbrizinin “Divan”ını XI əsrdə fars dilində işlənən əksər rəng adlarının qiymətli mənbəsi adlandırmaq olar. “Divan”da tezlik baxımından qırmızı, sarı, qara və yaşıl rənglərinə çox təsadüf olunur. Məlum olduğu ki, rənglərin hər birinin öz mənası vardır. Şair rəngin köməyi ilə qəzəb, qorxu, sevgi, eşq və s. kimi hiss-həyəcanlarını ifadə edir. Bu məqalədə Qətran Təbrizinin istifadə etdiyi rənglər haqqında araşdırma aparmışıq. Məna çaları yaratdığı maraqlı birləşmələrdən “qırmızı göz yaşı”, “qara ürək”, “(aşiqin) göy qəlbi”, “yaşıl baş”, “qara hicran”, “qara baş”, “yaşıl gor”, “qara sünbül”, “qara ay”, “qara hava”, “qırmızı düşmən”, “sarı qan”, “sarı ay”, “yaşıl qaradərili” və s. göstərmək olar. “Divan”da işlənən rəngləri quruluş baxımından sadə, düzəltmə və mürəkkəb olaraq üç hissəyə bölünmüşdür. Şairin işlətdiyi rəng adları yaranma baxımından üç hissəyə bölünmüşdür: Bəzək və cəvahir adlarından düzələn rənglər (yaqut, mina, mirvari, mərcan, əqiq, gümüş, firuzə və s.), gül adlarından düzələn rənglər (gülnar, lalə, bənövşə, ərğəvan), digər adlardan yaranan adlar (atəş, ayna, mey, gecə, su, şərab və s.)

Anahtar Kelimeler

Qətran Təbrizi , Divan , qırmızı , sarı , qara

"Colors" and their shades of meaning in "Divan" of Katran Tabrizi

Öz

In this article, the color names used in the "Divan" of the 11th century poet Qatran Tabrizi and the method of using their shades are investigated. Even the "Divan" of Qatran Tabrizi can be called a valuable source of most of the color names used in Persian language in the 11th century. In terms of frequency, red, yellow, black and green colors are often encountered in "Divan". It is known that each color has its own meaning. The poet expresses anger, fear, love, love, etc. with the help of color. expresses such emotions. In this article, we have researched the colors used by Qatran Tabrizi. Among the interesting combinations created by shades of meaning are "red tear", "black heart", "(lover's) blue heart", "green head", "black hijran", "black head", "green gor", "black spike", " black moon", "black air", "red enemy", "yellow blood", "yellow moon", "green black", etc. can be shown. The colors used in "Divan" are divided into three parts: simple in terms of structure, preparation and complex. The color names used by the poet are divided into three parts from the point of view of origin: colors formed from the names of ornaments and jewels (ruby, enamel, pearl, coral, agate, silver, turquoise, etc.), colors formed from the names of flowers (gulnar, tulip, violet, purple), others names derived from names (fire, mirror, may, night, water, wine, etc.)

Anahtar Kelimeler

Tar Tabrizi , Divan , red , yellow , black

Kaynakça

• Qətran Təbrizi (1362). Divan. Qoqnus nəşriyyatı.