Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin Dağlı Cumhuriyeti'ndeki Diplomatik Misyonu¬nun Ana Faaliyet Alanları (Şubat-Eylül 1919)

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 6, 2023 - 2034, 23.01.2024

Leyla Hasanova

https://doi.org/10.46868/atdd.2023.579

Öz

Makale Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin (AHC) Dağlı Cumhuriyeti'ndeki diplomatik faaliyetlerine ayrılmıştır. Her iki cumhuriyet de Çarlık Rusya'sının yıkılmasının ardından 1918 yılının Mayıs ayında kuruldu. Dağlı Cum¬huriyeti, Azerbaycan ile Rusya arasında tampon bir bölge olması hasebiyle Azerbaycan Halk Cumhuriyeti bu bölgeye hususi önem vermiş ve Dağlı Cumhuriyeti'nin güvenlik konularını kendi meselesiymiş gibi ele almıştır. Ocak 1919'dan itibaren Denik'in orduları Dağlı Cumhuriyeti'ne karşı askeri saldırıya başladı. Dağlı Cumhuriyeti'ndeki süreçleri yakından takip etmek amacıyla Şubat 1919'da Azerbaycan hükümetinin kararıyla Dağlı Cumhuriyeti'nde AHC'nin diplomatik temsilciliği kurulmuş ve başına Abdurahim Bey Hag¬verdiyev atanmıştır. Diplomatik temsilcilik başkent Temirhan Şura'da faaliyet gösteriyordu. Aynı zamanda, AHC konsolosluk hizmeti Petrovsk (Makhachkala) şehrinde de teşkil edilmiştir. Büyükelçi A. Hagverdiyev'in temel görevleri şu şekildeydi: Dağlı Cum¬huriyetin'deki sosyal ve siyasi duruma ilişkin AHC hükümetine düzenli olarak raporlar göndermek; Dağlı Cumhuriyeti'nin Azerbaycan yanlısı güçleriyle temas kurmak vb. Dağlı Cumhuriyet’i Denik’in birliklerini tarafından 1919 Mayıs’ında işgal edilmiş ve neticesinde temmuz ayında AHC’nin diplomatik temsilcisi Hagverdiyev bölgeden ayrılmak zorunda kalmıştır. Eylül’de Petrovsk'taki AHC konsolosluğu kapatıldı. Böylece 1 Ekim 1919'da AHC'nin Dağlı Cumhuriyeti'ndeki diplomatik temsilciliği lağv edildi.

Anahtar Kelimeler

Dağlı Cumhuriyeti , Denikin , Hagverdiyev , Azerbaycan Halk Cumhuriyeti , Dağıstan , Petrovsk

Main activities of the diplomatic mission of the Azerbaijan Democratic Republic in the Mountainous Republic (February-September 1919)

Öz

The article was devoted to the activities of the diplomatic staff in the Mountainous Republic of the Democratic Republic of Azerbaijan. Both republics had been established after the fall of Russian Empire. The Mountainous Republic was a buffer zone between Azerbaijan and Russia, and as a result , Azerbaijan approached the security issues of the Mountainous Republic as their own. Starting from January 1919, Denikin armies had launched a military offensive against the Moun¬tainous Republic. In February 1919, a diplomatic mission was established in the Mountainous Republic by the decision of the Azerbaijani government, in order to closely monitor the processes in the Republic. Abdurahim Bey Hagverdiyev was appointed as its head. The diplomatic mission was operating in the city of Temir Khan Shura. At the same time, the consular service of Azerbaijan was organized in the city of Petrovsk (now Makhachkala). The main activities of Ambassador A. Hagverdiyev's were sending reports to the government of Azerbaijan regarding the socio-political situation in the Moun¬tainous Republic regularly, establish contact with the pro-Azerbaijani forces of the Mountainous Republic and etc. In May 1919, Denikin's Volunteer Army completely occupied the Mountainous Republic and as a result, the diplomatic representative of Azerbaijan, Hagverdiyev, had to leave the Mountainous Republic in July 1919. In September, the Azerbaijani consulate in Petrovsk was closed. Consequently, on October 1, 1919, the diplomatic representation of Azerbaijan in the Mountainous Republic was canceled.

Anahtar Kelimeler

Mountain Republic , Denikin , Hagverdiyev , Azerbaijan People , Dagestan , Petrovsk

Kaynakça

• (11 Şubat 1919). Azerbaycan, s. 6.
• (24 Ağustos 1919). Azerbaycan, s. 279.
• (30 Eylül 1919). Azerbaycan, s. 208.
• (9 Mart 1919). Azerbaycan, s. 52.
• Ağasiyev, İ., Məmmədzadə, S. (2023). Don Cümhuriyəti və Güney Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Azər¬baycan Xalq Cümhuriyəti ilə münasibətləri (1918-1920). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10 (5), 1287-1300.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi , fond 894, liste10, dosya 112, sayfa 134-135.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 894, liste 10, dosya 86, sayfa 15.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 894, liste10, dosya 86, sayfa 29.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 970, liste1, dosya 143, sayfa 65-66.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 970, liste1, dosya 46, sayfa 1.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 970, liste1, dosya 48, sayfa 57.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 970, liste1, dosya 55, sayfa 3.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 970, liste1, dosya 59, Varaq 1.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 970, liste1, dosya 59, sayfa 25-26.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 970, liste1, dosya 59, sayfa 29-30.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 984, liste10, dosya 112, sayfa 17-19.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Arşivi, fond 984, liste10, dosya 86, sayfa 66.
• Azerbaycan Cumhuriyyeti Devlet Arşivi, fond 970, liste1, dosya 59. sayfa 14-16.
• Azerbaydzhanskaya Demokraticheskaya Respublika. Vneshnyaya politika. (Dokumenty i materialy). (1998). Azerbaydzhan neşriyyatı.
• Borba za pobedu Sovetskoy vlasti v Azerbaydzhane (1918–1920) : dokumenty i materialy (1967). İzdatel'stvo Akademii nauk Azerbaydzhanskoy SSR. Əliyev Q. (2018). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Qafqazda yaranmış digər respublikalarla qarşılıqlı münasibətləri (1918-1920-ci illər). İpək Yolu, 1, 26-35.
• Iz istorii inostrannoy interventsii v Azerbaydzhane.1918–1920 gg. Dokumenty i materialy (1988). Jurnal Azerbaycan arşivi, 1–2, 142.
• Nəsibzadə N. L. (1996). Azərbaycanın xarici siyasəti (1918). Ay–Ulduz neşriyyatı.
• Oreshkin S.A. (2015). Ingushetiya pod «Beloy vlast'yu: osobennosti gosudarstvennogo stroitel'stva v 1919-nachale 1920 g. Vestnik RUDN, seriya Istoriya Rossii, 2, 57-65.