TAM KATILIMLI SANAL GERÇEKLİĞİN REHABİLİTASYONDAKİ KULLANIMININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, , 19 - 29, 18.04.2022

Mehmet Kaan İldiz Zeynep Bahadır Ağce

https://doi.org/10.54270/atljm.2022.13

Öz

Sanal gerçekliğin tanımı günümüze gelene kadar birçok değişime uğramıştır. Bu değişimin temel sebebi sanal gerçekliğin kullanım önceliğinin devamlı değişmesidir. Sanal gerçeklik (SG) kaskı tipi teknolojileri (KT) (Virtual reality–head mount display/KT) geçtiğimiz yıllarda tekrardan karşımıza çıkan popüler bir market ürünüdür. Bu popülerlik bazı teknoloji firmalarının sanal gerçeklik teknolojisine yatırım yapması ve tüketicinin ilgisini ve isteklerini dikkate almasından kaynaklanmaktadır. Bu cihazlardan gelişmişi olan kask tipi sanal gerçeklik teknolojileri, en derin gerçekliğe sahip SG teknolojisini temsil etmektedir. Sağlık alanında kullanılan sanal gerçeklik teknolojileri rehabilitasyon için özelleştirilmiş sistemler olarak kategorilendirilebilir. SG, nörolojik rehabilitasyonda hastaların fonksiyonel yeteneklerini geliştirebilen, hedefe yönelik görevler ve tekrar gibi çeşitli özellikler sunan yeni ve etkili terapötik araçlarla alternatif rehabilitasyon programları sunar. Egzersiz için sanal gerçeklik ortamlarının kullanımının, yaşlı yetişkinlerde egzersiz davranışını artırma potansiyeline sahip olduğu son zamanlarda önerilen sanal gerçeklik etkilerindendir. Sanal gerçeklik teknolojisi gün geçtikçe gelişen ve kullanılabilirliği artan bir teknolojidir. Yapılan araştırmalar da göstermektedir ki kullanımı arttıkça sanal gerçekliğin kullanımına yönelik problemler ve avantajlar artmaktadır. Bu yüzden kullanılabilirliği arttıkça sınırlarının tanımlanması ve standardize bir uygulama şablonunun oluşturulması oldukça zaman alacaktır. Hem katılımcının hem de fiziksel çevrenin özel koşullarına uyum sağlayan bir sanal gerçeklik teknolojisinin sağlanması için teknolojik donanımların gelişmesi ve bu özel koşullara uyum sağlayabilir hale gelmesi gerekmektedir.
Rehabilitasyon alanında kullanılacak sanal gerçeklik sistemlerinin özellikle terapötik amaçla üretilen ciddi oyunların tasarımının artması ve artan bu yazılımların çeşitliliğinin artması gerekmektedir. Bu etkili çalışma için multidisipliner sanal gerçeklik uygulamaları tasarım imkanlarının artırılması gerekmektedir. Sanal gerçeklik teknolojilerinden olan kask timi tam katılımlı sağlayan sanal gerçeklik sistemleri (KT-SG) eski sanal gerçeklik platformlarına göre daha çok kullanılmakta ve daha geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmaktadır. Bu erişilebilirlik kask tipi sanal gerçeklik sistemlerinin klinik araştırmalarda yıl geçtikçe daha büyük bir vizyona sahip olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

sanal gerçeklik, rehabilitasyon, sağlık teknolojiler

Kaynakça

• S. K. Renganayagalu, S. Mallam, and S. Nazir, “Effectiveness of VR Head Mounted Displays in Professional Training: A Systematic Review,” Technol. Knowl. Learn., 2021, doi: 10.1007/s10758-020-09489-9.
• A.G.Fisher,“Occupation-centred,occupationbased, occupation-focused: Same, same or different?,” Scand. J. Occup. Ther., vol. 20, no. 3, pp. 162–173, May 2013, doi: 10.3109/11038128.2012.754492.
• Gartner, “Gartners Top 10 Technology Trends 2017,” 2017. https://www.gartner.com/smarterwithgartner/gartners-top-10-technology-trends-2017 (accessed Feb. 17, 2022).
• M. Ma and H. Zheng, “Virtual Reality and Serious Games in Healthcare,” in Advanced Computational Intelligence Paradigms in Healthcare 6. Virtual Reality in Psychotherapy, Rehabilitation, and Assessment, S. Brahnam and L. C. Jain, Eds. Berlin, Heidelberg: Springer, 2011, pp.169–192. doi:10.1007/978-3-642-17824-5_9.
• A. I. Logan, “Training Beyond Reality,” IFAC Proc.Vol., vol. 31, no. 33, pp.183–189,Oct.1998, doi:10.1016/S1474-6670(17)38407-0.
• J.H. Crosbie, S. Lennon, M.C.McGoldrick, M.D. J. McNeill, and S.M. McDonough,“Virtual reality in there habilitation of the arm after hemiplegic stroke: a randomized controlled pilot study,” Clin. Rehabil., vol. 26, no. 9, pp. 798–806, Sep. 2012, doi:10.1177/0269215511434575.
• D. Freeman et al., “Virtual reality in the assessment, understanding, and treatment of mental health disorders,” Psychol. Med., vol. 47, no. 14, pp. 2393–2400, Oct. 2017, doi:10.1017/S003329171700040X.
• S.Ahn,S.Hwang,S.Ahn,andS.Hwang,“Virtual rehabilitation of upper extremity function and independence for stoke: a meta-analysis,” J. Exerc.Rehabil., vol.15, no. 3, pp. 358–369, Jun. 2019, doi:10.12965/jer.1938174.087.
• R. Bevilacqua et al., “Non-immersive virtual reality for rehabilitation of the older people: a systematic review into efficacy and effectiveness,” J. Clin. Med., vol. 8, no. 11, p. 1882, 2019.
• J. M. Juliano and S.-L. Liew, “Transfer of motor skill between virtual reality viewed using a head-mounted display and conventional screen environments,” J. NeuroEngineering Rehabil., vol. 17, no. 1, p. 48, Dec. 2020, doi:10.1186/s12984-020-00678-2.
• P. Allain et al., “Detecting Everyday Action Deficits in Alzheimer’s Disease Using a Nonimmersive Virtual Reality Kitchen,” J. Int. Neuropsychol. Soc., vol. 20, no. 5, pp. 468–477, May 2014, doi:10.1017/S1355617714000344.
• A.Mirelmanet al., “Additionof anon-immersive virtual reality component to treadmill training to reduce fall risk in older adults (V-TIME): a randomised controlled trial,” The Lancet, vol. 388, no. 10050, pp. 1170–1182, Sep. 2016, doi:10.1016/S0140-6736(16)31325-3.
• E. Pelosin et al., “A Multimodal Training Modulates Short Afferent Inhibition and Improves Complex Walking in a Cohort of Faller Older Adults With an Increased Prevalence of Parkinson’s Disease,” J. Gerontol. Ser. A, vol. 75, no. 4, pp. 722–728, Mar. 2020, doi: 10.1093/gerona/glz072.
• G. Saposnik et al., “Efficacy and safety of non-immersive virtual reality exercising in stroke rehabilitation (EVREST): a randomised, multicentre, single-blind, controlled trial,” Lancet Neurol., vol. 15, no. 10, pp. 1019–1027, Sep. 2016, doi:10.1016/S1474-4422(16)30121-1.
• E. Segura‐Ortí et al., “Virtual reality exercise intradialysis to improve physical function: A feasibility randomized trial,” Scand. J. Med. Sci. Sports, vol. 29, no. 1, pp. 89–94, 2019, doi:https://doi.org/10.1111/sms.13304.
• A. Turolla et al., “Virtual reality for the rehabilitation of the upper limb motor function after stroke: a prospective controlled trial,” J. NeuroEngineering Rehabil., vol. 10, no. 1, p. 85, Aug. 2013, doi: 10.1186/1743-0003-10-85.
• I. L. Trevizan et al., “Efficacy of different interaction devices using non-immersive virtual tasks in individuals with Amyotrophic Lateral Sclerosis: a cross-sectional randomized trial,” BMC Neurol., vol. 18, no. 1, p. 209, Dec. 2018, doi: 10.1186/s12883-018-1212-3.
• R. Bevilacqua et al., “Non-Immersive Virtual Reality for Rehabilitation of the Older People: A Systematic Review into Efficacy and Effectiveness,” J. Clin. Med., vol. 8, no. 11, Art. no. 11, Nov. 2019, doi: 10.3390/jcm8111882.
• M. Erhardsson, M. A. Murphy, and K. S. Sunnerhagen, “Commercial head-mounted display virtual reality for upper extremity rehabilitation in chronic stroke: a single-case design study,” J. Neuroengineering Rehabil., vol. 17, no. 1, Art. no. 1, 2020.
• N. P. O. S. Bessa, B. F. de L. Filho, C. S. P. de Medeiros, T. S. Ribeiro, T. F. Campos, and F. A. da C. Cavalcanti, “Effects of exergames training on postural balance in patients who had a chronic stroke: study protocol for a randomised controlled trial,” BMJ Open, vol. 10, no. 11, Art. no. 11, Nov. 2020, doi: 10.1136/bmjopen-2020-038593.
• A. Asadzadeh, T. Samad-Soltani, Z. Salahzadeh, and P. Rezaei-Hachesu, “Effectiveness of virtual reality-based exercise therapy in rehabilitation: A scoping review,” Inform. Med. Unlocked, vol. 24, p. 100562, Jan. 2021, doi: 10.1016/j.imu.2021.100562.
• S. A. Osimo, R. Pizarro, B. Spanlang, and M. Slater, “Conversations between self and self as Sigmund Freud—A virtual body ownership paradigm for self counselling,” Sci. Rep., vol. 5, no. 1, Art. no. 1, Sep. 2015, doi: 10.1038/srep13899.
• M. Slater and M. V. Sanchez-Vives, “Enhancing Our Lives with Immersive Virtual Reality,” Front. Robot. AI, vol. 3, 2016, doi: 10.3389/frobt.2016.00074.
• J. M. Anglin, T. Sugiyama, and S.-L. Liew, “Visuomotor adaptation in head-mounted virtual reality versus conventional training,” Sci. Rep., vol. 7, no. 1, Art. no. 1, Apr. 2017, doi:10.1038/srep45469.
• J. Iruthayarajah, A. McIntyre, A. Cotoi, S. Macaluso, and R. Teasell, “The use of virtual reality for balance among individuals with chronic stroke: a systematic review and meta-analysis,” Top. Stroke Rehabil., vol. 24, no. 1, pp. 68–79, Jan. 2017, doi:10.1080/10749357.2016.1192361.
• G. Tieri, G. Morone, S. Paolucci, and M. Iosa, “Virtual reality in cognitive and motor rehabilitation: facts, fiction and fallacies,” Expert Rev. Med. Devices, vol. 15, no. 2, pp. 107–117, Feb. 2018, doi: 10.1080/17434440.2018.1425613.
• A. Kim, K. S. Kretch, Z. Zhou, and J. M. Finley, “The quality of visual information about the lower extremities influences visuomotor coordination during virtual obstacle negotiation,” J. Neurophysiol., vol. 120, no. 2, pp. 839–847, Aug. 2018, doi: 10.1152/jn.00931.2017.
• G. G. Fluet and J. E. Deutsch, “Virtual Reality for Sensorimotor Rehabilitation Post-Stroke: The Promise and Current State of the Field,” Curr. Phys. Med. Rehabil. Rep., vol. 1, no. 1, pp. 9–20, Mar. 2013, doi: 10.1007/s40141-013-0005-2.
• M. Erhardsson, M. A. Murphy, and K. S. Sunnerhagen, “Commercial head-mounted display virtual reality for upper extremity rehabilitation in chronic stroke: a single-case design study,” J. Neuroengineering Rehabil., vol. 17, no. 1, pp. 1–14, 2020.
• N. Gerig, J. Mayo, K. Baur, F. Wittmann, R. Riener, and P. Wolf, “Missing depth cues in virtual reality limit performance and quality of three dimensional reaching movements,” PLOS ONE, vol. 13, no. 1, p. e0189275, Jan. 2018, doi: 10.1371/journal.pone.0189275.
• P. Soltani and R. Andrade, “The Influence of Virtual Reality Head-Mounted Displays on Balance Outcomes and Training Paradigms: A Systematic Review,” Front. Sports Act. Living, vol. 2, p. 531535, Feb. 2021, doi: 10.3389/fspor.2020.531535.
• M. Schultheis and A. Rizzo, “The application of virtual reality technology in rehabilitation,” Rehabil. Psychol., vol. 46, pp. 296–311, Aug. 2001, doi: 10.1037/0090-5550.46.3.296.
• L. E. Jones, “Does virtual reality have a place in the rehabilitation world?,” Disabil. Rehabil., vol. 20, no. 3, pp. 102–103, Mar. 1998, doi:10.3109/09638289809166064.
• R. Korpela, “Virtual reality: opening the way,” Disabil. Rehabil., vol. 20, no. 3, pp. 106–107, Mar. 1998, doi: 10.3109/09638289809166066.
• M. Schultheis and A. Rizzo, “The application of virtual reality technology in rehabilitation,” Rehabil. Psychol., vol. 46, pp. 296–311, Aug. 2001, doi: 10.1037/0090-5550.46.3.296.