Afyonkarahisar İlinde Yükselti Basamaklarına Göre Arazi Kullanımı

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 1, 57 - 75, 01.04.2010

Barış Taş Mustafa Yakar

https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000107

Cited By: 6

Öz

Arazi kullanımı, coğrafya araştırmalarında doğal ortam ile insan arasındaki ilişkilerin ortaya konması bakımından oldukça önemli bir yere sahiptir. Yükselti ile birlikte doğal ortamda meydana gelen değişimler, yeryüzünün en önemli kullanıcısı olan insanın gerçekleştirdiği faaliyetleri etkilemektedir. Afyonkarahisar ili, yükselti faktörü ile birlikte doğal şartlarının değişim gösterdiği ve buna bağlı olarak beşeri faaliyetlerin de farklılaştığı bir konumda bulunmaktadır. Her yükselti kuşağının sahip olduğu imkân ve potansiyelin bir diğerinden farklı olmasından ötürü, her basamakta insanın araziyi kullanım biçimleri de farklılaşmaktadır. Nüfus ve yerleşmelerin yoğunlaştığı 900-1300 metre kuşağı, Afyonkarahisar ilinde arazi kullanımının da yoğunlaştığı kuşak durumundadır. Yerleşim alanları, sanayi alanları ve tarım alanları, 900-1300 metre yükselti aralığında kümelenmiştir. 1300 metre yükseltiden itibaren doğal ortamda insan faaliyetlerini olumsuz yönde etkileyici değişimler yaşanmaktadır. Bu durum yerleşmeler ile birlikte tarım ve sanayi gibi kullanım tarzlarının azalmasına, orman ve otlak gibi kullanım biçimlerinin ön plana çıkmasına neden olmuştur. Özellikle 1400 metreden itibaren sık orman alanlarının yoğunlaşması, yağışın artması ile ilişkilidir. 1600 metre yükseltiden itibaren ise yerleşmelerin bulunmaması, bu kesimlerde insan etkisini ortadan kaldırmış, doğal unsurlar arazinin kullanım durumunu tayin etmiştir. Afyonkarahisar iline yönelik planlama çalışmalarında, arazi kullanım durumunun yükselti ile gösterdiği değişimin göz önünde bulundurulması, planlamalara değişik bir bakış açısı getirecektir. Her yükselti kuşağındaki mevcut arazi kullanım durumunun ayrıntılı olarak ele alınıp incelenmesi, en uygun kullanım tarzlarının tespit edilmesi, doğal ortamın korunmasına ve doğal ortamdan en üst düzeyde faydalanılmasına olanak sağlayacaktır

Anahtar Kelimeler

Arazi kullanımı, yükselti basamakları, Afyonkarahisar

Land use for elevational zones in Afyonkarahisar province

Öz

Land use is very important in terms of determining the relations between environment and human in Geographical researches. The changes in environmental with elevation affect the activities of human who is the most important user of earth. Afyonkarahisar province is located in a position where environmental conditions with elevation and also human activities indicate a change. Because of the differences of the opportunities belonging to each elevation zone, land use forms of human in each stage is different. The zone of 900-1300 m. is the most common in terms of land use density in Afyonkarahisar province. Settlements, farming and industry area are common between 900-1300 m. After 1300 m. the changes which affect human activities in environment started. While these changes caused the decreases in farming and industrial uses, the usage of woodland and grassland became important. Particularly, after 1400 m. woodland becomes important. This condition is related to the increasing precipitation. After 1600 m. settlements and human factor remove, natural factors determine the condition of land use. If the change of land use condition with elevation is considered in planning applications toward Afyonkarahisar province, a new perspective for plannings can come. If existing land use condition in each elevation zone is analysed in a detailed form, human can protect and use environment in the best form

Anahtar Kelimeler

Land use, elevational zones, Afyonkarahisar

Kaynakça

• Atalay, İ. (1997) Türkiye Coğrafyası, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Bayar, R. (2002) Anamur İlçesinde Araziden Yararlanma, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bayındır, F. (2006) Malatya İlindeki Genel Arazi Kullanımının Yükselti Kuşaklarına Göre Değişimi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Erinç, S. (1963), “Tatbiki coğrafya ve planlama”, İTÜ Mimarlık Fakültesi Yay.(Şehircilik Kürsüsü), Şehircilik Konferansları, No:1, İstanbul.
• Gözenç, S. (1975) “Arazi kullanılması ve değerlendirilmesinin coğrafi yönden tetkiki”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enst. Dergisi, Sa: 20-21, 169-180.
• Gözenç, S. (1978) Küçük Menderes Havzasında Arazi Kullanılış ve Sınıflandırılması, İstanbul Üniv. Yay., No: 2396, Coğrafya Enstitüsü Yay., No: 94, İstanbul.
• Gözenç, S. (1980), “Arazi kullanma ‘Land Use’ haritalarında standardizasyon ve Türkiye için bir öneri”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enst. Dergisi, Sa: 23, 37-46.
• Kayalı, H. (1994) “Sandıklı Ovası ve yakın çevresinde arazinin kullanımı”, İstanbul Üniv. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülten, Sa: 11, 117-128.
• Lee, D.R. (1970), “The location of land use types”, Economic Geography, Vol: 45.
• McNee, R.B. (1970), “Regional planning, bureacracy and geography”, Economic Geography, Vol: 46.
• Natoli, S.J. (1971), “Zoning and the development of urban land use patterns”, Economic Geography, Vol:47.
• Özçağlar, A. (1994), “Çarşamba Ovası ve yakın çevresinde araziden faydalanma”, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merk. Dergisi, Sa: 3, 93-129.
• Özçağlar, A.; Özgür, E.M.; Somuncu, M.; Bayar, R.; Yılmaz, M.; Yüceşahin, M.M.; Yavan, N.; Akpınar, N.; Karadeniz, N. (2006) “Çamlıhemşin ilçesinde doğal ve beşeri kaynak tespitine bağlı olarak geliştirilen arazi kullanım kararları”, Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sa: 1, 1-27.
• Özdemir, M.A., Şenkul, Ç. (2007) “İscehisar Havzası’nda arazi kullanımı ve sorunları”, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt: 12, Sa: 17, 111-135.
• Mater, B. (1982) Urla Yarımadasında Arazi Sınıflandırılması ile Kullanılışı Arasındaki İlişkiler, İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi Yay., No: 2863, İstanbul.
• Rounsewel, M.D.A.; Ewert, F.; Reginster, I.; Leemans, R.; Carter, T.R. (2005) “Future scenarios of European agricultural land use II. Projecting changes in cropland and grassland Changes”, Agriculture, Ecosystems and Environment, 107, 117–135.
• Tanoğlu, A. (1947) “Türkiye’nin irtifa kuşakları” Türk Coğrafya Dergisi, Yıl: III, Sa: 9-10, 37-63.
• Taş, B. (2006) Tosya İlçesinde Araziden Yararlanma ve Planlamaya Yönelik Öneriler, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Taş, B. (2009) “Sultandağı ilçesinde tarımsal arazi kullanımı ve planlama önerileri”, Doğu Coğrafya Dergisi, Yıl: 14, Sa: 22, 29-44.
• Tunçdilek, N. (1985) Türkiye’de Relief Şekilleri ve Arazi Kullanımı, İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğr. Enst. Yay. No: 3, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 3279, İstanbul.
• Türk Dil Kurumu (1983) Türkçe Sözlük Cilt 1, TDK Yay: 505/1, Ankara.
• http://www.aduybim.org/CDP_Revizyon/index.php (Erişim: 20.05.2009)