Two Elements of Urban Morphology in Afyon: Street Layout and Houses

Yıl 2003, Cilt: 1 Sayı: 2, 63 - 83, 01.08.2003

Alpaslan Aliağaoğlu

https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000032

Cited By: 3

Öz

The study area, namely Afyon city, is located on Interior Anatolian sub-region on Aegean region. Urban morphological approach become an important movement in urban geography studies. It has gotten its importance after 1920’s and kept its signifigance until 1960’s. Urban morphological studies, although their numbers have decreased, still are being done. These studies mostly done by foreign professional colleagues are few like fingers in a hand in our country. So this study aims at filling the gap and presenting Afyonkarahisar city with interesting properties in this respect consequently the study named as “Two Elements of Urban Morphology in Afyon: Street Layout and Houses” to scientific world. But two main components of urban morphology, street plan and architectural style of buildings, are dealt with and land-use is paid no attention. In this context, morphologically, Afyon city can be included in city groups with diverse forms. City, in this general context, has traditional houses, organic, radial, grid-iron structures which develop for different reasons

Anahtar Kelimeler

City, Morphology, Traditional Houses, Diverse Forms, Afyon.

AFYON’DA ŞEHİR MORFOLOJİSİNİN İKİ UNSURU: CADDE-SOKAK SİSTEMİ VE KONUTLAR

Öz

Çalışma alanı, Afyon şehri, Ege Bölgesi’nin İç Batı Anadolu Bölümü’nde bulunmaktadır. Bilindiği gibi şehir morfolojisi yaklaşımı şehir coğrafyası çalışmalarında önemli bir akım niteliği taşımaktadır. Özellikle 1920’li yıllardan sonra önem kazanan çalışmalar, 1960’lı yıllara kadar bu önemini korumuştur. Günümüzde sayıları azalmakla birlikte, halen bu tür çalışmalar yapılmaktadır. Daha çok Batlı coğrafyacılar tarafından yapılan bu çalışmalar Türkiye’de bir elin parmakları kadar azdır. Çalışmanın amacı bu boşluğu doldurmak ve bu yönden çok ilginç özelliklere sahip olan Afyon şehri, dolayısıyla da “Afyon’da Şehir Morfolojisinin İki Unsuru: Cadde-Sokak Sistemi ve Konutlar” adlı çalışmayı bilim dünyasına sunmaktır. Ancak çalışmada şehir morfolojisinin iki önemli unsuru, yani cadde-sokak planı ve konutların mimari tarzı ele alınmış, şehir içi arazi kullanılışına yer verilmemiştir. Bu bağlamda morfolojik olarak Afyon şehri muhtelif biçimli şehirler grubuna dahildir. Şehir, bu genel yapıda geleneksel evler, çeşitli nedenlere bağlı olarak organik yapı, ışınsal yapı, ızgara planlı yapı gibi çeşitli unsurları barındırmaktadır

Anahtar Kelimeler

Şehir, Morfoloji, Geleneksel Ev, Muhtelif Biçim, Afyon

Kaynakça

• Afyon İl Sağlık Müdürlüğü. (2002) Ev Bilgi Formları, Afyon.
• Afyon Belediyesi (1914) 1/2500 Ölçekli Afyon Şehir Planı, Afyon.
• Afyon Belediyesi (2000) 1/17500 Ölçekli Afyon Şehir İmar Planı, Afyon.
• Afyon Belediyesi (2002a) Arsa Rayic Değerler Dökümü, Afyon.
• Afyon Belediyesi. (2002b) Arazi Tarama Sonuçları, Afyon.
• Arû, A.K. (1998) Türk Kenti, YEM Yay., İstanbul.
• Barda, S. (1964) Münakale Ekonomisi, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul.
• Beaujeu-Garnier, J. , Chabot, G. (1967) Urban Geography, John Wiley&Sons Inc, New York.
• Bekdemir, Ü. (2000) Giresun Kent Coğrafyası, Ata. Ünv. Sos. Bil. Ens. Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Bektaş, C. (1996) Türk Evi, Y.K.Y., İstanbul.
• Bilsel, G. (1994) Afyon Koruma Amaçlı İmar Planı Araştırma Değerlendirme Raporu, Plan Açıklama Raporu, Afyon.
• Carter, H. (1972) The Study of Urban Geography, Edward Arnold, London.
• Conzen, M.P. (1978) “Analytical Approaches to urban landscape”, In Butzer, K. (ed.), Dimensions of Human Geography,
• Geography Research Paper, pp. 128-165, University of Chicago. Conzen, M.R.G. (1960) Alnwick, Northumberland: A Study in Town Plan Analysis, IBG Monograph No. 27, London.
• Çolak, F. (1998) “Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı (1880-1940)”, Türk Kültürü, Y. XXXIV, S. 425, s. 520-530.
• Denel, S. (1981) “Batılılaşma Sürecinde Ebniye Nizamnameleri ve Kentsel Mekanların Değişimine Etkileri Üzerine Bir
• Deneme”, IX. Türk Tarih Kongresi, s. 1425-1435.
• Dickinson, R. E. (1961) The West European City, Routledge & Kegan Paul, Ltd., London.
• DİE, (2000a). Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, 03 Afyon, Ankara.
• DİE. (2000b) Afyon Şehri Bina Sayım Sonuçları, Ankara.
• Eldem, S. H. (1954) Türk Evi Plan Tipleri, İTÜ Mimarlık Fakültesi, Pulhan Matbaası, İstanbul.
• Ertürk, H. (1995) Kent Ekonomisi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• Evren, M. (1959) Türk Evinde Çıkma, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
• Hacısalihoğlu, İ.Y. (1995) Şehir Coğrafyası Açısından Safranbolu-Karabük İkilemi, İst.Ünv. Sos. Bil. Ens. Basılmamış
• Doktora Tezi, İstanbul. Hasol, D. (1998) Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü (Yedinci Baskı), Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
• Herbert, T. D., Thomas, J. C. (1982) Urban Geography, John Wiley & Sons, New York.
• Johnson, J. H. (1966) Urban Geography An Introductory Analysis, Pergamon Press, Oxford.
• Jones, E. (1965) Human Geography, Chatto&Windus, London.
• Karabulut, Y. (1997) “Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı”, Ank. Ünv. Türkiye Coğrafyası Dergisi, 6, 163-188.
• Kazmaoğlu, M., Tanyeli, U., (1979), “Anadolu Konut Mimarisinde Bölgesel Farklılıklar”, Yapı,33, 29-41.
• Kuban, D. (1995a) Türk Hayatlı Evi, Mısırlı Matbaacılık A.Ş., İstanbul.
• Kuban, D. (1995b) Türk ve İslam Sanatı Üzerine Denemeler, YEM Yayınları, İstanbul.
• Küçükerman, Ö. (1985) Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
• Mumford, L. (1961) The City in History, Penguin Books, England.
• Northam, M.R. (1979) Urban Geography, John Wiley & Sons, New York.
• Özçağlar, A. (2000) Coğrafyaya Giriş, Hilmi Usta Matbaacılık, Ankara.
• Özgündüz, S. (1982) “Afyon’da Sivil Mimari”, Tarih İçinde Afyon, AMEEGSSD. Yayını-2, 58-62, Afyon.
• Özgündüz, S. (1986) “Afyon Evleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Beldemiz Afyon 8, 17-18, 31.
• Relph, E. (1987) The Modern Urban Landscape, Croom Helm, London.
• Schuyler, D. (1986) The New Urban Landscape. The Redefinition of City Form in Nineteenth Century America, Johns
• Hapkins University Press, Baltimore. Sel, H. (1998) Geleneksel Afyonkarahisar Evlerinin Korunması İçin Öneri, Mim. Sin. Ünv. Fen Bil. Ens. Basılmamış Yüksek
• Lisans Tezi, İstanbul. Sel, H. (2001) “Afyonkarahisar’da Sivil Mimari”, Afyonkarahisar Kütüğü, C. I, 427-436, AKÜ Yay. No. 35, Afyon.
• Smailes, A.E. (1957) The Geography of Towns, Hutchinson & Co (Publishers) Ltd., London.
• Stanislawski, D. (1946) “The Origin and Spread of the grid-pattern town”, Geographical Review 36, 105-120.
• Stewig, R. (1966) İstanbul’da Çıkmaz Sokaklar ve Gecekondu Meselesi (Çev: R. Turfan, M.Ş.Yazman), İstanbul Fetih
• Cemiyeti İstanbul Enstitüsü Neşriyatı : 54, İstanbul. Tanyeli, U. (1987) Anadolu Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (11-15. yy) (Doktora Tezi), İTÜ Mim. Fak. Baskı Atölyesi, İstanbul.
• Tolun-Denker, B. (1976) Şehir İçi Arazi Kullanışı, İst. Ünv. Edb. Fak. Yay. No. 2054, İst. Ünv. Coğ. Ens. Yay. No. 83.
• Tolun-Denker, B. (1977) Yerleşme Coğrafyası, İst. Ünv. Yay. No: 2275, Coğ. Ens. Yay. No: 93, İstanbul.
• Tunçdilek, N. (1967) Türkiye İskan Coğrafyası, İst. Ünv. Ed. Fak.Yay. No. 1283, Coğ. Ens. Yay. No. 49, İstanbul Matbaası, İstanbul.
• Türkçe Sözlük, 1,2, (1983) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu, Ankara.
• Uğur, A. (2003) Aydın Şehir Coğrafyası, Ank. Ünv. Sos. Bil. Ens. Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Vance, J.E. (1990) The Continuing City: Urban Morphology in Western Civilization, Johns Hapkins Üniversity Press, Baltimore.
• Whitehand, J.W.R. (1992) “Recent Advences in Urban Morphology”, Urban Studies 29, 619-636.