BibTex RIS Kaynak Göster

Observed and Projected Climate Change, Drought and Desertification in Turkey

Yıl 2012, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 32, 01.10.2012
https://doi.org/10.1501/Csaum_0000000063

Öz

The aim of the paper is to make a scientific assessment of the global climate change, drought and desertification along with the observed and projected climatic variations, drought and desertification in Turkey. The natural greenhouse effect has been strengthening due to the marked increases in the atmospheric concentrations of greenhouse gases due to the various human activities since the industrial revolution. It’s the most significant effect is to cause an additional positive radiative forcing over energy balance of the Earth and thus to warm the Earth's climate. On the other hand, climate change, whether it is global or regional scale, has also been causing occurrence of the significant changes in the frequencies, severities, spatial distribution and timing of the extreme weather and climate events and disasters. Secular decreasing and increasing trends have been observed in precipitation amounts, which is markedly characterised with high variability in space and time, over many large regions and continents during the period of 1900 to 2005. For instance, considerably increased precipitation has been observed in eastern parts of the North and South America, northern Europe and northern and Central Asia, whereas decreased precipitation amounts (drying) has been observed in the Sahel, the Mediterranean basin including Turkey, southern Africa and parts of southern Asia. In addition to these considerable consequences, substantial increases in extreme precipitation events have also been observed in many regions of the world including Turkey. Furthermore, recent findings based on the analysis of the long-term climatological and meteorological series of observations have revealed existing significant changes in some extremes, particularly in daily extreme air temperatures (e.g., maximum and minimum temperatures, tropical and summer days, etc.), in number of frost days, and length and frequencies of the heat waves since the 1950s. Such changes that mostly began with the years of 1990s appeared generally as the evident decreases in numbers of the frost and snowy days and evident increases in hot days and nights along with average night-time minimum and day time maximum air temperatures in the Eastern Mediterranean basin and Turkey

Kaynakça

  • Adam, J. C. and Lettenmaier, D. P. 2003. Adjustment of global gridded precipitation for systematic bias. Journal of Geophysical Research, 108: 1–14.
  • Altan, G., Türkeş, M. ve Tatlı, H. 2011. Çanakkale ve Muğla 2009 yılı orman yangınlarının Keetch-Byram kuraklık indisi ile klimatolojik ve meteorolojik analizi. In: 5th Atmospheric Science Symposium Proceedings Book: 263-274. Istanbul Technical University, 27-29 April: İstanbul.
  • Altınsoy, H., Öztürk, T., Türkeş, M. ve Kurnaz, M. L. 2011. Küresel iklim modeli kullanılarak Akdeniz Havzası’nın gelecek hava sıcaklığı ve yağış değişikliklerinin kestirilmesi. In: Proceedings of the National Geographical Congress with International Participation (CD-R), ISBN 978-975-6686-04-1, 7-10 September 2011: İstanbul.
  • Altınsoy, H., Öztürk, T., Türkeş, M. and Kurnaz M. L. 2012. Simulating the climatology of extreme events for the central Asia domain using the RegCM 4.0 regional climate model. In: C.G. Helmis and P. Nastos (eds.), Advances in Meteorology, Climatology and Atmospheric Physics, pp. 365-370. Springer Atmospheric Sciences, Springer-Verlag: Berlin, Heidelberg.
  • Anonymous, 2012. www.cru.uea.ac.uk/cru/data/temperature/, erişim: 14 Temmuz 2012.
  • Anonymous, 2013. http://scrippsco2.ucsd.edu/data/atmospheric_co2.html, erişim: 8 Haziran 2013.
  • Briassoulis, H. 2005. Policy integration: bringing space back in. In: Policy integration for complex environmental problems: the example of Mediterranean desertification: 311-350, (Ed., Briassoulis, H.), Aldershot: Ashgate.
  • Brohan, P., Kennedy, J.J., Harris, I., Tett, S.F.B. and Jones, P.D. 2006. Uncertainty estimates in regional and global observed temperature changes: a new dataset from 1850. Journal of Geophysical Research, 111: D12106, doi:10.1029/2005JD006548.
  • Demir, İ., Kılıç, G. and Coşkun, M. 2008. Climate predictions for Turkey using PRECIS Regional Climate Model: Scenario HaDAMP3 SRES A2. In: Proceedings of the International Fourth Symposium on Atmospheric Sciences, 25–28 March 2008: İstanbul.
  • EMG. 2011. Global Drylands: A UN System-wide Response. The Environment Management Group (EMG), United Nations.
  • Erinç, S. 1969. Klimatoloji ve Metodları. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü, Yayın No. 35, İstanbul.
  • Erlat, E. ve Türkeş, M. 2008. Türkiye’de don olaylı gün sayılarındaki değişiklikler ve Arktik Salınım ile bağlantısı. İçinde: IV. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, 426-436, 25-28 Mart 2008: İstanbul.
  • Erlat, E. 2010. İklim Sistemi ve İklim Değişmeleri. Genişletilmiş 2. Baskı, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 155: İzmir.
  • Erlat, E. and Türkeş, M. 2012. Analysis of observed variability and trends in numbers of frost days in Turkey for the period 1950–2010. International Journal of Climatology, 32: 1889–1898.
  • Erlat, E. and Türkeş, M. 2013. Observed changes and trends in numbers of summer and tropical days, and the 2010 hot summer in Turkey. International Journal of Climatology, DOI: 10.1002/joc.3556.
  • Giorgi,F. and LionelloP.2008.ClimatechangeprojectionsfortheMediterraneanregion.GlobalandPlanetary Change,63:90–104.
  • Hwang, C. L. and Yoon K. P. 1995. Multiple Attribute Decision Making: An introduction. Sage Publications: London.
  • IPCC. 2000. Special Report on Emissions Scenarios – A Special Report of Working Group III of the Intergovernmental Panel
  • on Climate Change (IPCC), (Nakićenović, et al., lead authors), Cambridge University Press: New York.
  • IPCC. 2001. Climate Change 2001: The Scientific Basis. Contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Houghton, J.T., et al. (eds.)]. Cambridge University Press: Cambridge and New York.
  • IPCC. 2007. Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Solomon, S., et al. (eds.)]. Cambridge University Press: Cambridge and New York.
  • Jansen, E. et al. 2007. Palaeoclimate. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Reportof the IPCC [Solomon, et al. (eds.)]. Cambridge University Press: Cambridge and New York.
  • Jones, P. D., Lister, D. H., Osborn, T. J., Harpham, C., Salmon, M. and Morice, C. P. 2012. Hemispheric and large-scale land surface air temperature variations: an extensive revision and an update to 2010, Journal of Geophysical Research, doi:10.1029/2011JD017139.
  • Kartum, Ş., Koç, T. ve Türkeş, M. 2011. Türkiye’de kar yağışlarının başlangıç ve bitiş tarihlerinde gözlenen değişiklikler ve eğilimler. İçinde: V. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, 195-200, 27-29 April 2011: İstanbul.
  • Keeling, C. D. and Whorf, T.P. (2009). http://cdiac.ornl.gov/ftp/trends/co2/maunaloa.co2, erişim: 1 Temmuz 2009.
  • Kuglitsch, F. G., Toreti, A., Xoplaki, E., Della-Marta, P.M., Zerefos, C. S., Türkeş, M. and Luterbacher, J. 2010. Heat wave changes in the eastern Mediterranean since 1960. Geophysical Research Letters, 37: L04802, DOI:10.1029/2009GL041841.
  • KrichakS.O.,AlpertP.,BassatK.andKuninP.
  • ThesurfaceclimatologyoftheeasternMediterraneanregionobtainedinathree
  • memberensembleclimatechangesimulationexperiment.AdvancesinGeosciences,12:67–80.
  • Lean, G. 1995. Down to Earth. Centre for Our Common Future: Geneva.
  • Lean, G. 2008. Down to Earth. Centre for Our Common Future: Geneva.
  • Le Treut, H., R. Somerville, U. Cubasch, Y. Ding, C. Mauritzen, A. Mokssit, T. Peterson and M. Prather. 2007. Historical Overview of Climate Change. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the IPCC (Eds. Solomon, et al.). Cambridge University Press: Cambridge.
  • MEDACTION. 2004a. Module 4: Design of a Desertification Policy Support Framework, Deliverables 33-34, European Commission, DG-XII, Cont. No. ENVK2-CT-2000-00085.
  • MEDACTION. 2004b. Module 4: Design of a Desertification Policy Support Framework, Deliverables 36, European Commission, DG-XII, Cont. No. ENVK2-CT-2000-00085.
  • Meehl, G.A. et al. 2007. Global Climate Projections. In: S. Solomon, et al. (eds.), Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press: Cambridge.
  • Noble, L.R. and Gitay, H. 1996. Deserts in a changing climate: Impacts. In Climate Change 1995, Impacts, Adaptations and Mitigation of Climate Change: Scientific-Technical Analyses, Contributing of WG II to the Second Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC): 159-169, Cambridge University Press: Cambridge.
  • Ozturk, T., Altınsoy, H., Türkeş, M. and Kurnaz M. L. 2012. Simulation of temperature and precipitation climatology for central Asia CORDEX domain by using RegCM 4.0. Climate Research, 52: 63–76.
  • Ozturk, T., Türkeş, M. and Kurnaz, M. L. 2013. Projected changes in air temperature and precipitation climatology in Turkey by using RegCM 4.3. In: Proceedings of European Geosciences Union General Assembly 2013, 07 – 12 April 2013: Vienna.
  • Prince, S.D. 2002. Spatial and temporal scales for detection of desertiŞcation. In: Global DesertiŞcation: Do Humans Create Deserts? (Eds., Reynolds, J.F., Stafford Smith, D.M.), Dahlem University Press: Berlin.
  • Reynolds, J.F. and Stafford Smith, D.M. 2002. Global DesertiŞcation: Do Humans Cause Deserts? Vol. 88, Dahlem University Press: Berlin.
  • Saaty, T. L. 1980. The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill: New York.
  • Safriel, U. and Adeel, Z. (Coor. LAs). 2005. Dryland Systems. In: Chapter 22 of the Ecosystems and Human Well-being: Current State and Trends. Findings of the Condition and Trends Working Group (eds. R. Hassan, R. Scholes, N. Ash), Island Press: 623-662: Washington.
  • Sen, B., Topcu, S., Türkeş, M., Sen, B. and Warner, J. F. 2012. Projecting climate change, drought conditions and crop productivity in Turkey. Climate Research, 52: 175–191.
  • Sneyers, R. 1990. On the Statistical Analysis of Series of Observations. WMO Technical Note 43, World Meteorological Organization: Geneva.
  • Solomon, S. et al. 2007. Technical Summary. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (Eds. S. Solomon, et al.), Cambridge University Press: Cambridge.
  • Tatlı, H. ve Türkeş, M. 2008. Türkiye’deki 2006/2007 kuraklığı ile geniş ölçekli atmosferik değişkenler arasındaki bağlantının lojistik regresyonla belirlenmesi. İçinde: IV. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitabı: 516-527. İ.T.Ü. Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi, 25-28 Mart 2008: İstanbul.
  • Tatlı, H. and Türkeş, M. 2011a. Examinaton of the dry and wet conditions in Turkey via model output statistics (MOS). In: 5th Atmospheric Science Symposium Proceedings Book: 219-229. Istanbul Technical University, 27-29 April 2011, İstanbul.
  • Tatlı, H. and Türkeş, M. 2011b. Empirical orthogonal function analysis of the Palmer drought indices. Agricultural and Forest Meteorology, 151: 981–991.
  • Trenberth, K. E. et al. 2007. Observations: Surface and Atmospheric Climate Change. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (Eds. S. Solomon, et al.), Cambridge University Press: Cambridge.
  • Trigo, R. et al. 2006. Relations between variability in the Mediterranean region and mid-latitude variability. In: Lionello, P., Malanotte-Rizzoli, P., and Boscolo, R. (Eds.), Chapter 3, Mediterranean Climate Variability: 179-226. Elsevier Developments in Earth & Environmental Sciences 4: Amsterdam.
  • Türkeş, M. 1996. Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey. International Journal of Climatology, 16: 1057-1076.
  • Türkeş, M. 1998a. Influence of geopotential heights, cyclone frequency and southern oscillation on rainfall variations in Turkey. International Journal of Climatology, 18: 649–680.
  • Türkeş, M. 1998b. İklimsel değişebilirlik açısından Türkiye’de çölleşmeye eğilimli alanlar. İçinde: DMİ/İTÜ II. Hidrometeoroloji Sempozyumu Bildiri Kitabı: 45-57, Meteoroloji Genel Müdürlüğü: Ankara.
  • Türkeş, M. 1999. Vulnerability of Turkey to desertification with respect to precipitation and aridity conditions. Turkish Journal of Engineering and Environmental Science, 23: 363-380.
  • Türkeş, M. 2001. Hava, İklim, Şiddetli Hava Olayları ve Küresel Isınma. İçinde: T.C. Başbakanlık Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 2000 Yılı Seminerleri, Teknik Sunumlar, Seminerler Dizisi 1: 187-205, Meteoroloji Genel Müdürlüğü: Ankara.
  • Türkeş, M. 2003a. Küresel İklim Değişikliği ve Gelecekteki İklimimiz. İçinde: M. Türkeş, (ed.), 23 Mart Dünya Meteoroloji Günü Kutlaması Gelecekteki İklimimiz Paneli, Bildiriler Kitabı: 12-37, Meteoroloji Genel Müdürlüğü: Ankara.
  • Türkeş, M. 2003b. Spatial and temporal variations in precipitation and aridity index series of Turkey. In: H-J. Bolle, (ed.), Mediterranean Climate – Variability and Trends, Regional Climate Studies: 181-213. Springer Verlag: Heidelberg.
  • Türkeş, M. 2008a. Küresel iklim değişikliği nedir? Temel kavramlar, nedenleri, gözlenen ve öngörülen değişiklikler. İklim Değişikliği ve Çevre, 1: 45-64.
  • Türkeş, M. 2008b. İklim değişikliği ve küresel ısınma olgusu: Bilimsel değerlendirme. İçinde: E. Karakaya (ed.), Küresel Isınma ve Kyoto Protokolü: İklim Değişikliğinin Bilimsel, Ekonomik ve Politik Analizi, 21-57, Bağlam Yayınları No. 308: İstanbul.
  • Türkeş, M. 2008c. Gözlenen iklim değişiklikleri ve kuraklık: Nedenleri ve geleceği. Toplum ve Hekim, 23: 97-107.
  • Türkeş, M. 2010. Klimatoloji ve Meteoroloji. Birinci Baskı, Kriter Yayınevi - Yayın No. 63, Fiziki Coğrafya Serisi No. 1, ISBN: 978-605-4613-26-7, 650 + XXII sayfa, İstanbul.
  • Türkeş, M. 2011a. Dünyada ve Türkiye’de iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. İçinde: II. Ulusal Toprak ve Su Kaynakları Kongresi Bildiri Kitabı (EK): 5-19, 22-25 Kasım 2011: Kızılcahamam - Ankara.
  • Türkeş, M. 2011b.Akhisar ve Manisa yörelerinin yağış ve kuraklık indisi dizilerindeki değişimlerin hidroklimatolojik ve zaman dizisi çözümlemesi ve sonuçların çölleşme açısından coğrafi bireşimi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9 (1): 79-99.
  • Türkeş, M. 2012a. Küresel İklim Değişikliği ve Çölleşme. İçinde: Günümüz Dünya Sorunları – Disiplinlerarası Bir Yaklaşım (ed. N. Özgen): 1-42. Eğiten Kitap: Ankara.
  • Türkeş, M. 2012b. Kuraklık, çölleşme ve Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Savaşım Sözleşmesi’nin ayrıntılı bir çözümlemesi. Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, Çevre Özel Sayısı, 20: 7-56.
  • Türkeş, M. 2012c. Biyocoğrafyanın İlkeleri, Ekolojik Bir Yaklaşım - Ders Notları. Kriter Yayınevi, Kriter Yayın No: 100, Fiziki Coğrafya Serisi No. 2, ISBN: 978-605-5863-39-6, 240 + XII sayfa, İstanbul.
  • Türkeş, M. 2013. İklim Değişiklikleri: Kambriyen’den Pleyistosene, Geç Holosen’den 21. Yüzyıla. Ege Coğrafya Dergisi (Baskıda).
  • Türkeş, M. ve Altan, G. 2012a. Muğla Orman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı orman arazilerinde 2008 yılında çıkan yangınların kuraklık indisleri ile çözümlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (1): 912-931.
  • Türkeş, M. ve Altan, G. 2012b. Çanakkale’nin 2008 yılı büyük orman yangınlarının meteorolojik ve hidroklimatolojik analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 10 (2): 195-218.
  • Türkeş, M. and Erlat, E. 2003. Precipitation changes and variability in Turkey linked to the North Atlantic Oscillation during the period 1930-2000. International Journal of Climatology, 23: 1771-1796.
  • Türkeş, M. and Erlat, E. 2005. Climatological responses of winter precipitation in Turkey to variability of the North Atlantic oscillation during the period 1930–2001. Theoretical and Applied Climatology, 81: 45–69.
  • Türkeş, M. and Sümer, U.M. 2004. Spatial and temporal patterns of trends and variability in diurnal temperature ranges of Turkey. Theoretical and Applied Climatology, 77: 195-227.
  • Türkeş, M. ve Tatlı, H. 2008. Türkiye’de kuraklık olasılıklarının standartlaştırılmış yağış indisi (SPI) kullanılarak saptanması ve iklimsel değişkenlik açısından değerlendirilmesi. İçinde: Ü. Akkemik (ed), Küresel İklim Değişimi ve Su Sorunlarının Çözümünde Ormanlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı: 55-62: İstanbul.
  • Türkeş, M. and Tatlı, H. 2009. Use of the standardized precipitation index (SPI) and modified SPI for shaping the drought probabilities over Turkey. International Journal of Climatology, 29: 2270–2282.
  • Türkeş, M. ve Tatlı, H. 2010. Kuraklık ve yağış etkinliği indislerinin çölleşmenin belirlenmesi, nitelenmesi ve izlenmesindeki rolü. İçinde: Çölleşme İle Mücadele Sempozyumu Tebliğler Kitabı: 245-263. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı: Çorum.
  • Türkeş, M. ve Tatlı, H. 2011a. Türkiye yağış bölgelerinin spektral kümeleme tekniğiyle belirlenmesi. In: Proceedings of the National Geographical Congress with International Participation (CD-R), ISBN 978-975-6686-04-1, 7-10 September 2011, İstanbul.
  • Türkeş, M. and Tatlı, H. 2011b. Use of the spectral clustering to determine coherent precipitation regions in Turkey for the period 1929-2007. International Journal of Climatology, 31: 2055–2067.
  • Türkeş, M., Sümer, U. M. and Kılıç, G. 1996. Observed changes in maximum and minimum temperatures in Turkey. International Journal of Climatology, 16: 463-477.
  • Türkeş, M., Sümer, U. M. and Demir, İ. 2002. Re-evaluation of trends and changes in mean, maximum and minimum temperatures of Turkey for the period 1929-1999. International Journal of Climatology, 22: 947-977.
  • Türkeş, M., Koç, T. and Sarış, F. 2009a. Spatiotemporal variability of precipitation total series over Turkey. International Journal of Climatology, 29: 1056-1074.
  • Türkeş, M., Akgündüz, A.S. ve Demirörs, Z. 2009b. Palmer Kuraklık İndisi’ne göre İç Anadolu Bölgesi’nin Konya Bölümü’ndeki kurak dönemler ve kuraklık şiddeti. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7 (2): 129-144.
  • Türkeş, M., Kurnaz, M. L., Öztürk, T. and Altınsoy, H. 2011. Climate changes versus ‘security and peace’ in the Mediterranean macroclimate region: are they correlated? In: Proceedings of International Human Security Conference on Human Security: New Challenges, New Perspectives: 625-639. CPRS Turkey, 27-28 October 2011: İstanbul.
  • UNCCD. 1995. The United Nations Convention to Combat Desertification in those Countries Experiencing Serious Drought and/or Desertification, Particularly in Africa, Text with Annexes, United Nations Environment Programme (UNEP): Geneva.
  • Wilson, G.A. and M. Juntti (Eds). 2005. Unravelling desertification: policies and actor networks in Southern Europe. Wageningen Academic Publishers: Wageningen.
  • Yozgatlıgil, C., Asar, Ö., Kartal, E., Batmaz, İ., Türkeş, M., Tatlı, H. 2010. Forecasting the Extreme Precipitation in Turkiye. In: 10th Symposium on Stochastic Hydraulics Fifth International Conference on Water Resources and Environment Research, 5-7 July 2010, Quebec.

Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme

Yıl 2012, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 32, 01.10.2012
https://doi.org/10.1501/Csaum_0000000063

Öz

Bu makalenin başlıca amacı, küresel iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme ile Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklimsel değişimler, kuraklık ve çölleşmenin bilimsel bir değerlendirmesini yapmaktır. Sera gazlarının atmosferdeki birikimlerinin çeşitli insan etkinlikleri nedeniyle sanayi devriminden beri hızla artması sonucunda kuvvetlenen sera etkisinin en önemli sonucu, Yerküre’nin enerji dengesi üzerinde ek bir pozitif ışınımsal zorlama oluşturarak dünya ikliminin daha sıcak ve daha değişken olmasını sağlamasıdır. Öte yandan, ister küresel isterse bölgesel ölçekte olsun, iklim değişikliği, ekstrem (aşırı) hava ve iklim olaylarının sıklığında, şiddetinde, alansal dağılışında, uzunluğunda ve zamanlamasında da önemli değişikliklerin gerçekleşmesine neden olmaktadır. Alansal ve zamansal olarak yüksek bir değişkenlik gösteren yağış tutarlarında, 1900–2005 döneminde, dünyanın çeşitli bölgelerinde önemli azalış ve artış eğilimleri gözlenmiştir. Örneğin, Kuzey ve Güney Amerika’nın doğu bölümleri, kuzey Avrupa ve Asya’nın orta kesimleri ile kuzeyinde anlamlı artış eğilimleri gözlenirken, anlamlı kuraklaşma eğilimleri Sahel, Türkiye’yi de kapsayan Akdeniz havzası, Güney Asya’nın bir bölümü ile Afrika’nın güneyinde görülmüştür. Bu sonuçlara ek olarak, dünyanın birçok bölgesinde ve Türkiye’deki şiddetli yağış olaylarında (aşırı yüksek ve aşırı düşük yağışlar, vb.) da artışlar gözlenmiştir. Yağışların yanı sıra, uzun süreli klimatolojik ve meteorolojik gözlem dizilerinin çözümlemelerine dayanan yeni bulgular, 1950’lerden beri bazı ekstremlerde özellikle günlük ekstrem hava sıcaklıklarında (örn. en yüksek ve en düşük sıcaklıklar, tropikal ve yaz günleri, vb.), donlu gün sayılarında ve sıcak hava dalgalarının sıklığı ve uzunluğunda da önemli değişiklikler ortaya çıktığını göstermektedir. Bu tür değişiklikler, genel olarak Doğu Akdeniz ve Türkiye’de, özellikle 1990’lı yıllarla birlikte donlu ve kar yağışlı günlerin belirgin bir şekilde azalması, sıcak günlerin ve gecelerin sayıları ile gece en düşük ve gündüz en yüksek ortalama hava sıcaklıklarının artması, şeklinde kendisini hissettirmektedir

Kaynakça

  • Adam, J. C. and Lettenmaier, D. P. 2003. Adjustment of global gridded precipitation for systematic bias. Journal of Geophysical Research, 108: 1–14.
  • Altan, G., Türkeş, M. ve Tatlı, H. 2011. Çanakkale ve Muğla 2009 yılı orman yangınlarının Keetch-Byram kuraklık indisi ile klimatolojik ve meteorolojik analizi. In: 5th Atmospheric Science Symposium Proceedings Book: 263-274. Istanbul Technical University, 27-29 April: İstanbul.
  • Altınsoy, H., Öztürk, T., Türkeş, M. ve Kurnaz, M. L. 2011. Küresel iklim modeli kullanılarak Akdeniz Havzası’nın gelecek hava sıcaklığı ve yağış değişikliklerinin kestirilmesi. In: Proceedings of the National Geographical Congress with International Participation (CD-R), ISBN 978-975-6686-04-1, 7-10 September 2011: İstanbul.
  • Altınsoy, H., Öztürk, T., Türkeş, M. and Kurnaz M. L. 2012. Simulating the climatology of extreme events for the central Asia domain using the RegCM 4.0 regional climate model. In: C.G. Helmis and P. Nastos (eds.), Advances in Meteorology, Climatology and Atmospheric Physics, pp. 365-370. Springer Atmospheric Sciences, Springer-Verlag: Berlin, Heidelberg.
  • Anonymous, 2012. www.cru.uea.ac.uk/cru/data/temperature/, erişim: 14 Temmuz 2012.
  • Anonymous, 2013. http://scrippsco2.ucsd.edu/data/atmospheric_co2.html, erişim: 8 Haziran 2013.
  • Briassoulis, H. 2005. Policy integration: bringing space back in. In: Policy integration for complex environmental problems: the example of Mediterranean desertification: 311-350, (Ed., Briassoulis, H.), Aldershot: Ashgate.
  • Brohan, P., Kennedy, J.J., Harris, I., Tett, S.F.B. and Jones, P.D. 2006. Uncertainty estimates in regional and global observed temperature changes: a new dataset from 1850. Journal of Geophysical Research, 111: D12106, doi:10.1029/2005JD006548.
  • Demir, İ., Kılıç, G. and Coşkun, M. 2008. Climate predictions for Turkey using PRECIS Regional Climate Model: Scenario HaDAMP3 SRES A2. In: Proceedings of the International Fourth Symposium on Atmospheric Sciences, 25–28 March 2008: İstanbul.
  • EMG. 2011. Global Drylands: A UN System-wide Response. The Environment Management Group (EMG), United Nations.
  • Erinç, S. 1969. Klimatoloji ve Metodları. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü, Yayın No. 35, İstanbul.
  • Erlat, E. ve Türkeş, M. 2008. Türkiye’de don olaylı gün sayılarındaki değişiklikler ve Arktik Salınım ile bağlantısı. İçinde: IV. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, 426-436, 25-28 Mart 2008: İstanbul.
  • Erlat, E. 2010. İklim Sistemi ve İklim Değişmeleri. Genişletilmiş 2. Baskı, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 155: İzmir.
  • Erlat, E. and Türkeş, M. 2012. Analysis of observed variability and trends in numbers of frost days in Turkey for the period 1950–2010. International Journal of Climatology, 32: 1889–1898.
  • Erlat, E. and Türkeş, M. 2013. Observed changes and trends in numbers of summer and tropical days, and the 2010 hot summer in Turkey. International Journal of Climatology, DOI: 10.1002/joc.3556.
  • Giorgi,F. and LionelloP.2008.ClimatechangeprojectionsfortheMediterraneanregion.GlobalandPlanetary Change,63:90–104.
  • Hwang, C. L. and Yoon K. P. 1995. Multiple Attribute Decision Making: An introduction. Sage Publications: London.
  • IPCC. 2000. Special Report on Emissions Scenarios – A Special Report of Working Group III of the Intergovernmental Panel
  • on Climate Change (IPCC), (Nakićenović, et al., lead authors), Cambridge University Press: New York.
  • IPCC. 2001. Climate Change 2001: The Scientific Basis. Contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Houghton, J.T., et al. (eds.)]. Cambridge University Press: Cambridge and New York.
  • IPCC. 2007. Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Solomon, S., et al. (eds.)]. Cambridge University Press: Cambridge and New York.
  • Jansen, E. et al. 2007. Palaeoclimate. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Reportof the IPCC [Solomon, et al. (eds.)]. Cambridge University Press: Cambridge and New York.
  • Jones, P. D., Lister, D. H., Osborn, T. J., Harpham, C., Salmon, M. and Morice, C. P. 2012. Hemispheric and large-scale land surface air temperature variations: an extensive revision and an update to 2010, Journal of Geophysical Research, doi:10.1029/2011JD017139.
  • Kartum, Ş., Koç, T. ve Türkeş, M. 2011. Türkiye’de kar yağışlarının başlangıç ve bitiş tarihlerinde gözlenen değişiklikler ve eğilimler. İçinde: V. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, 195-200, 27-29 April 2011: İstanbul.
  • Keeling, C. D. and Whorf, T.P. (2009). http://cdiac.ornl.gov/ftp/trends/co2/maunaloa.co2, erişim: 1 Temmuz 2009.
  • Kuglitsch, F. G., Toreti, A., Xoplaki, E., Della-Marta, P.M., Zerefos, C. S., Türkeş, M. and Luterbacher, J. 2010. Heat wave changes in the eastern Mediterranean since 1960. Geophysical Research Letters, 37: L04802, DOI:10.1029/2009GL041841.
  • KrichakS.O.,AlpertP.,BassatK.andKuninP.
  • ThesurfaceclimatologyoftheeasternMediterraneanregionobtainedinathree
  • memberensembleclimatechangesimulationexperiment.AdvancesinGeosciences,12:67–80.
  • Lean, G. 1995. Down to Earth. Centre for Our Common Future: Geneva.
  • Lean, G. 2008. Down to Earth. Centre for Our Common Future: Geneva.
  • Le Treut, H., R. Somerville, U. Cubasch, Y. Ding, C. Mauritzen, A. Mokssit, T. Peterson and M. Prather. 2007. Historical Overview of Climate Change. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the IPCC (Eds. Solomon, et al.). Cambridge University Press: Cambridge.
  • MEDACTION. 2004a. Module 4: Design of a Desertification Policy Support Framework, Deliverables 33-34, European Commission, DG-XII, Cont. No. ENVK2-CT-2000-00085.
  • MEDACTION. 2004b. Module 4: Design of a Desertification Policy Support Framework, Deliverables 36, European Commission, DG-XII, Cont. No. ENVK2-CT-2000-00085.
  • Meehl, G.A. et al. 2007. Global Climate Projections. In: S. Solomon, et al. (eds.), Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press: Cambridge.
  • Noble, L.R. and Gitay, H. 1996. Deserts in a changing climate: Impacts. In Climate Change 1995, Impacts, Adaptations and Mitigation of Climate Change: Scientific-Technical Analyses, Contributing of WG II to the Second Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC): 159-169, Cambridge University Press: Cambridge.
  • Ozturk, T., Altınsoy, H., Türkeş, M. and Kurnaz M. L. 2012. Simulation of temperature and precipitation climatology for central Asia CORDEX domain by using RegCM 4.0. Climate Research, 52: 63–76.
  • Ozturk, T., Türkeş, M. and Kurnaz, M. L. 2013. Projected changes in air temperature and precipitation climatology in Turkey by using RegCM 4.3. In: Proceedings of European Geosciences Union General Assembly 2013, 07 – 12 April 2013: Vienna.
  • Prince, S.D. 2002. Spatial and temporal scales for detection of desertiŞcation. In: Global DesertiŞcation: Do Humans Create Deserts? (Eds., Reynolds, J.F., Stafford Smith, D.M.), Dahlem University Press: Berlin.
  • Reynolds, J.F. and Stafford Smith, D.M. 2002. Global DesertiŞcation: Do Humans Cause Deserts? Vol. 88, Dahlem University Press: Berlin.
  • Saaty, T. L. 1980. The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill: New York.
  • Safriel, U. and Adeel, Z. (Coor. LAs). 2005. Dryland Systems. In: Chapter 22 of the Ecosystems and Human Well-being: Current State and Trends. Findings of the Condition and Trends Working Group (eds. R. Hassan, R. Scholes, N. Ash), Island Press: 623-662: Washington.
  • Sen, B., Topcu, S., Türkeş, M., Sen, B. and Warner, J. F. 2012. Projecting climate change, drought conditions and crop productivity in Turkey. Climate Research, 52: 175–191.
  • Sneyers, R. 1990. On the Statistical Analysis of Series of Observations. WMO Technical Note 43, World Meteorological Organization: Geneva.
  • Solomon, S. et al. 2007. Technical Summary. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (Eds. S. Solomon, et al.), Cambridge University Press: Cambridge.
  • Tatlı, H. ve Türkeş, M. 2008. Türkiye’deki 2006/2007 kuraklığı ile geniş ölçekli atmosferik değişkenler arasındaki bağlantının lojistik regresyonla belirlenmesi. İçinde: IV. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitabı: 516-527. İ.T.Ü. Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi, 25-28 Mart 2008: İstanbul.
  • Tatlı, H. and Türkeş, M. 2011a. Examinaton of the dry and wet conditions in Turkey via model output statistics (MOS). In: 5th Atmospheric Science Symposium Proceedings Book: 219-229. Istanbul Technical University, 27-29 April 2011, İstanbul.
  • Tatlı, H. and Türkeş, M. 2011b. Empirical orthogonal function analysis of the Palmer drought indices. Agricultural and Forest Meteorology, 151: 981–991.
  • Trenberth, K. E. et al. 2007. Observations: Surface and Atmospheric Climate Change. In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (Eds. S. Solomon, et al.), Cambridge University Press: Cambridge.
  • Trigo, R. et al. 2006. Relations between variability in the Mediterranean region and mid-latitude variability. In: Lionello, P., Malanotte-Rizzoli, P., and Boscolo, R. (Eds.), Chapter 3, Mediterranean Climate Variability: 179-226. Elsevier Developments in Earth & Environmental Sciences 4: Amsterdam.
  • Türkeş, M. 1996. Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey. International Journal of Climatology, 16: 1057-1076.
  • Türkeş, M. 1998a. Influence of geopotential heights, cyclone frequency and southern oscillation on rainfall variations in Turkey. International Journal of Climatology, 18: 649–680.
  • Türkeş, M. 1998b. İklimsel değişebilirlik açısından Türkiye’de çölleşmeye eğilimli alanlar. İçinde: DMİ/İTÜ II. Hidrometeoroloji Sempozyumu Bildiri Kitabı: 45-57, Meteoroloji Genel Müdürlüğü: Ankara.
  • Türkeş, M. 1999. Vulnerability of Turkey to desertification with respect to precipitation and aridity conditions. Turkish Journal of Engineering and Environmental Science, 23: 363-380.
  • Türkeş, M. 2001. Hava, İklim, Şiddetli Hava Olayları ve Küresel Isınma. İçinde: T.C. Başbakanlık Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 2000 Yılı Seminerleri, Teknik Sunumlar, Seminerler Dizisi 1: 187-205, Meteoroloji Genel Müdürlüğü: Ankara.
  • Türkeş, M. 2003a. Küresel İklim Değişikliği ve Gelecekteki İklimimiz. İçinde: M. Türkeş, (ed.), 23 Mart Dünya Meteoroloji Günü Kutlaması Gelecekteki İklimimiz Paneli, Bildiriler Kitabı: 12-37, Meteoroloji Genel Müdürlüğü: Ankara.
  • Türkeş, M. 2003b. Spatial and temporal variations in precipitation and aridity index series of Turkey. In: H-J. Bolle, (ed.), Mediterranean Climate – Variability and Trends, Regional Climate Studies: 181-213. Springer Verlag: Heidelberg.
  • Türkeş, M. 2008a. Küresel iklim değişikliği nedir? Temel kavramlar, nedenleri, gözlenen ve öngörülen değişiklikler. İklim Değişikliği ve Çevre, 1: 45-64.
  • Türkeş, M. 2008b. İklim değişikliği ve küresel ısınma olgusu: Bilimsel değerlendirme. İçinde: E. Karakaya (ed.), Küresel Isınma ve Kyoto Protokolü: İklim Değişikliğinin Bilimsel, Ekonomik ve Politik Analizi, 21-57, Bağlam Yayınları No. 308: İstanbul.
  • Türkeş, M. 2008c. Gözlenen iklim değişiklikleri ve kuraklık: Nedenleri ve geleceği. Toplum ve Hekim, 23: 97-107.
  • Türkeş, M. 2010. Klimatoloji ve Meteoroloji. Birinci Baskı, Kriter Yayınevi - Yayın No. 63, Fiziki Coğrafya Serisi No. 1, ISBN: 978-605-4613-26-7, 650 + XXII sayfa, İstanbul.
  • Türkeş, M. 2011a. Dünyada ve Türkiye’de iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. İçinde: II. Ulusal Toprak ve Su Kaynakları Kongresi Bildiri Kitabı (EK): 5-19, 22-25 Kasım 2011: Kızılcahamam - Ankara.
  • Türkeş, M. 2011b.Akhisar ve Manisa yörelerinin yağış ve kuraklık indisi dizilerindeki değişimlerin hidroklimatolojik ve zaman dizisi çözümlemesi ve sonuçların çölleşme açısından coğrafi bireşimi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9 (1): 79-99.
  • Türkeş, M. 2012a. Küresel İklim Değişikliği ve Çölleşme. İçinde: Günümüz Dünya Sorunları – Disiplinlerarası Bir Yaklaşım (ed. N. Özgen): 1-42. Eğiten Kitap: Ankara.
  • Türkeş, M. 2012b. Kuraklık, çölleşme ve Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Savaşım Sözleşmesi’nin ayrıntılı bir çözümlemesi. Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, Çevre Özel Sayısı, 20: 7-56.
  • Türkeş, M. 2012c. Biyocoğrafyanın İlkeleri, Ekolojik Bir Yaklaşım - Ders Notları. Kriter Yayınevi, Kriter Yayın No: 100, Fiziki Coğrafya Serisi No. 2, ISBN: 978-605-5863-39-6, 240 + XII sayfa, İstanbul.
  • Türkeş, M. 2013. İklim Değişiklikleri: Kambriyen’den Pleyistosene, Geç Holosen’den 21. Yüzyıla. Ege Coğrafya Dergisi (Baskıda).
  • Türkeş, M. ve Altan, G. 2012a. Muğla Orman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı orman arazilerinde 2008 yılında çıkan yangınların kuraklık indisleri ile çözümlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (1): 912-931.
  • Türkeş, M. ve Altan, G. 2012b. Çanakkale’nin 2008 yılı büyük orman yangınlarının meteorolojik ve hidroklimatolojik analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 10 (2): 195-218.
  • Türkeş, M. and Erlat, E. 2003. Precipitation changes and variability in Turkey linked to the North Atlantic Oscillation during the period 1930-2000. International Journal of Climatology, 23: 1771-1796.
  • Türkeş, M. and Erlat, E. 2005. Climatological responses of winter precipitation in Turkey to variability of the North Atlantic oscillation during the period 1930–2001. Theoretical and Applied Climatology, 81: 45–69.
  • Türkeş, M. and Sümer, U.M. 2004. Spatial and temporal patterns of trends and variability in diurnal temperature ranges of Turkey. Theoretical and Applied Climatology, 77: 195-227.
  • Türkeş, M. ve Tatlı, H. 2008. Türkiye’de kuraklık olasılıklarının standartlaştırılmış yağış indisi (SPI) kullanılarak saptanması ve iklimsel değişkenlik açısından değerlendirilmesi. İçinde: Ü. Akkemik (ed), Küresel İklim Değişimi ve Su Sorunlarının Çözümünde Ormanlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı: 55-62: İstanbul.
  • Türkeş, M. and Tatlı, H. 2009. Use of the standardized precipitation index (SPI) and modified SPI for shaping the drought probabilities over Turkey. International Journal of Climatology, 29: 2270–2282.
  • Türkeş, M. ve Tatlı, H. 2010. Kuraklık ve yağış etkinliği indislerinin çölleşmenin belirlenmesi, nitelenmesi ve izlenmesindeki rolü. İçinde: Çölleşme İle Mücadele Sempozyumu Tebliğler Kitabı: 245-263. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı: Çorum.
  • Türkeş, M. ve Tatlı, H. 2011a. Türkiye yağış bölgelerinin spektral kümeleme tekniğiyle belirlenmesi. In: Proceedings of the National Geographical Congress with International Participation (CD-R), ISBN 978-975-6686-04-1, 7-10 September 2011, İstanbul.
  • Türkeş, M. and Tatlı, H. 2011b. Use of the spectral clustering to determine coherent precipitation regions in Turkey for the period 1929-2007. International Journal of Climatology, 31: 2055–2067.
  • Türkeş, M., Sümer, U. M. and Kılıç, G. 1996. Observed changes in maximum and minimum temperatures in Turkey. International Journal of Climatology, 16: 463-477.
  • Türkeş, M., Sümer, U. M. and Demir, İ. 2002. Re-evaluation of trends and changes in mean, maximum and minimum temperatures of Turkey for the period 1929-1999. International Journal of Climatology, 22: 947-977.
  • Türkeş, M., Koç, T. and Sarış, F. 2009a. Spatiotemporal variability of precipitation total series over Turkey. International Journal of Climatology, 29: 1056-1074.
  • Türkeş, M., Akgündüz, A.S. ve Demirörs, Z. 2009b. Palmer Kuraklık İndisi’ne göre İç Anadolu Bölgesi’nin Konya Bölümü’ndeki kurak dönemler ve kuraklık şiddeti. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7 (2): 129-144.
  • Türkeş, M., Kurnaz, M. L., Öztürk, T. and Altınsoy, H. 2011. Climate changes versus ‘security and peace’ in the Mediterranean macroclimate region: are they correlated? In: Proceedings of International Human Security Conference on Human Security: New Challenges, New Perspectives: 625-639. CPRS Turkey, 27-28 October 2011: İstanbul.
  • UNCCD. 1995. The United Nations Convention to Combat Desertification in those Countries Experiencing Serious Drought and/or Desertification, Particularly in Africa, Text with Annexes, United Nations Environment Programme (UNEP): Geneva.
  • Wilson, G.A. and M. Juntti (Eds). 2005. Unravelling desertification: policies and actor networks in Southern Europe. Wageningen Academic Publishers: Wageningen.
  • Yozgatlıgil, C., Asar, Ö., Kartal, E., Batmaz, İ., Türkeş, M., Tatlı, H. 2010. Forecasting the Extreme Precipitation in Turkiye. In: 10th Symposium on Stochastic Hydraulics Fifth International Conference on Water Resources and Environment Research, 5-7 July 2010, Quebec.
Toplam 85 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Diğer ID JA99BP62YT
Bölüm Makale
Yazarlar

Murat Türkes Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Ekim 2012
Yayımlandığı Sayı Yıl 2012 Cilt: 4 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Türkes, M. (2012). Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 4(2), 1-32. https://doi.org/10.1501/Csaum_0000000063
AMA Türkes M. Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi. Ekim 2012;4(2):1-32. doi:10.1501/Csaum_0000000063
Chicago Türkes, Murat. “Türkiye’de gözlenen Ve öngörülen Iklim değişikliği, kuraklık Ve çölleşme”. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi 4, sy. 2 (Ekim 2012): 1-32. https://doi.org/10.1501/Csaum_0000000063.
EndNote Türkes M (01 Ekim 2012) Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi 4 2 1–32.
IEEE M. Türkes, “Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme”, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, c. 4, sy. 2, ss. 1–32, 2012, doi: 10.1501/Csaum_0000000063.
ISNAD Türkes, Murat. “Türkiye’de gözlenen Ve öngörülen Iklim değişikliği, kuraklık Ve çölleşme”. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi 4/2 (Ekim 2012), 1-32. https://doi.org/10.1501/Csaum_0000000063.
JAMA Türkes M. Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi. 2012;4:1–32.
MLA Türkes, Murat. “Türkiye’de gözlenen Ve öngörülen Iklim değişikliği, kuraklık Ve çölleşme”. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, c. 4, sy. 2, 2012, ss. 1-32, doi:10.1501/Csaum_0000000063.
Vancouver Türkes M. Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi. 2012;4(2):1-32.

Cited By