Mermer Sektöründe Safha Maliyet Sistemi Fire Hesaplamaları ve Bir Uygulama Örneği

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 48 - 67, 31.07.2021

Tülay Tellioğlu , Batuhan Karabay

Öz

Bu çalışmada, mermerin blok şeklinden istenilen ürün haline gelene kadarki süreçte ortaya çıkan fireler hesaplaması ve işlemlerin muhasebeleştirilmesi konusu incelenmiştir. Mermerin ocaktan blok olarak çıkartılmasına ilişkin işlemler ve fireler çalışmanın kapsamında değildir. Mermer sektöründe üretim, farklı safhalarda gerçekleştiği için kullanılan sistem, safha maliyet sistemidir. Mermer işleme tesislerinde, ilk safhada blok mermer katrak kesim veya ST (este) kesim tercih edilerek levha haline getirilmektedir. Levha halinde gelen mermer ikinci safha olarak fırınlama ve son safha olan ebatlamada işlem görmektedir. Özellikle mermerin türüne bağlı olarak ortaya çıkan fireler, levhaların kesim şekli ve kalınlığına göre fireler %10 - %33 arasında ortaya çıkarken, talep ölçülerine göre kesimi sırasında %15 ve üzerine kadar fire söz konusu olmaktadır. Çalışmada, blok mermerde her safhada ortaya çıkan fire oranları verileri için Afyon Ticaret Odası’nın verileri baz alınmıştır. Uygulama yapılan bir işletmenin verileri üzerinde, baz alınan fire oranları ile safhalardaki fireler belirlenmiş, maliyetler hesaplanmış ve işlemler muhasebeleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mermer sektörü, Safha maliyet yöntemi, Fire

The Phase Cost System in the Marble Sector Waste Calculations and an Application Example

Öz

In this study, calculation of waste and accounting of transactions in the process from the shape of the marble block to the desired product has been examined. The process and waste related to the extraction of marble from the quarry is not within the scope of the study. Since the production in the marble sector takes place in different phases, the system used is the phase cost system. In the marble processing plants, in the first stage, block marble is turned into slabs by using gang saw cutting or ST cutting. The marble in the form of slabs is processed as the second stage, oven drying and the final stage, the sizing. According to the type of marble, the waste occurs between 10% and 33% depending on the cutting method and thickness of the slabs, while there is a waste of up to 15% and more during cutting related to customer’s dimensional demand. In this study, the data obtained from Afyon Chamber of Commerce were taken as basis for waste rates occurring at every phase in block marble cutting. Based on the data of an applied enterprise, the based waste rates and waste in the phases were determined, costs were calculated and transactions were accounted.

Anahtar Kelimeler

Marble sector, Phase Cost system, Wastage

Kaynakça

• Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası, (2020). Fire ve zayiat oranları, 10. meslek grubu (mermer fabrikaları) fire oranları. Erişim Adresi: http://www.afyonkarahisartso.org.tr/index.asp?s=152&t=2&a=21
• Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası, Fire ve zayiat oranları. http://www.afyontsocci.org
• Akdoğan, N., Gündüz, H. E. ve Sevim, A., (2014). Maliyet muhasebesi (3. Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Arıkan, M. (2019). Türkiye’de mermercilik. Erişim Adresi: http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/100.pdf
• Biyan, Ö. (2009). Türk vergi hukukunda randıman incelemesi ve fire uygulaması. http://www.ozgurbiyan.com/2009/12/turk-vergi-hukukunda-randiman-incelemesi-ve-fire-uygulamasi
• Çorlu Sanayi Odası, 2020, Mermer sektörü, 1-15.
• Demirel, A. (2011). Vergi mevzuatında fireler. Erişim Adresi: https://www.vergidegundem.com// documents/10156/290074/agsts2011_makale1.pdf
• Eraslan, H., İpçioğlu, İ., Haşit, G. ve Erşahan, B., (2008). Bilecik bölgesi mermer sektörünün uluslararası rekabetçilik analizi: sektörel sorunlar ve çözüm önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 193-217.
• Geological Survey of Norway (2015). Productıon of natural stone. https://www.ngu.no/en/topic/production-natural-stone
• Hacırüstemoğlu, R. (2000). Maliyet muhasebesi .(3. Baskı). İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Kacır, S. (2017). Bilecik mermer sektörü raporu, Bilecik: Bebka.
• Karakaya, M. (2007). Maliyet muhasebesi (Geliştirilmiş 3. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kulaksız, S. (2012). Madencilikte çevre yönetimi. Erişim Adresi: http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/ c9e69f5ac607d69_ek.pdf?tipi=2..
• Şengüler, M. ve Adıgüzel, M. (2019). Türkiye mermer sektörünün ve rekabet gücünün incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Erişim Adresi: https://www.ticaret.edu.tr/uploads/dosyalar/ 921/226% 20Turkiye%20Mermer%20Sektorunun%20ve%20Rekabet%20Gucunun%20incelenmesi.doc.pdf
• T.C. Ekonomi Bakanlığı, Doğal taş sektörü. Erişim Adresi: https://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/ UCM/uuid/dDocName:EK-051196
• Yaşanan, E. (2009). Tüm yönleriyle fire ve zayiatlar. Ankara: Epamat Basım.
• Yeşilyurt, İ. (2013). Sanayi işletmelerinde üretim kayıplarının muhasebeleştirilmesi ve bir uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.