The Different Reflections in the Literary World Emerging on the Axis of Tanzimat (Regulations): the Cases of First and Second Schools

Yıl 2011, Cilt: 52 Sayı: 1, 189 - 208, 01.04.2011

Kenan Mermer

https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001063

Cited By: 1

Öz

The Different Reflections in the Literary World Emerging on the Axis of Tanzimat (Regulations): the Cases of First and Second SchoolsDr. Turkish-Islamic LiteratureThe chronological projections and classifications, which are made toward backward in history, may fail to reflect the complexity of human world in which the cultural relations are collated. The reason for this possible failure is that the dominant perception, namely an individual who creates his own identity in the framework of the paradigm of the age, can immediately not accept the premises offered by time and conditions. Human beings keep their historical identity by collating former traditions with the new ones. From our perspective, it is possible to conclude as following: tradition is a thickveined line, and the aptitude of overturning its taboo, again, is production of human beings who were educated by tradition, in other words, the output of the system. Even though, such as primitive, it is intended to keep away the distinct expressions or actions from the circle/center, it is possible that anything that dissent to tradition may become a kind of new tradition. In general, Westernization and secularization launched with Tanzimat (Regulations), first, were effective in political and social spheres, and then reflected its effects in the literal world. The cases of First and Second Schools are important in terms of exhibiting both the alternation of traditional codes and the various reflections of the change

Anahtar Kelimeler

Tanzimat (Regulations), Religion, the Literature of Tanzimat Era, the sociology of literature, First School and Second School, Namık Kemal, Abdulhak Hamid Tarhan.

Tanzimat Ekseninde Gelişen Edebi Alemde Farklı Akisler:Birinci ve İkinci Mektep Örneği

Öz

Tarihe yani geriye doğru bakarak yaptığımız kronolojik izdüşümler ve tasnifler, kültürel ilişkilerin harmanlandığı insan dünyasının giriftliğini yansıtmaktan âciz olabilmektedir. Çünkü hâkim sistematik algılama, yani dönemin paradigması çerçevesinde kendi kimliğini oluşturan birey, zamanın ve şartların kendisine sunduğu yeni önermeleri bir çırpıda kabul edemez. İnsan, eski geleneğini daima yenisiyle harmanlayarak tarihsel kimliğini bir şekilde muhafaza eder. Baktığımız cephe itibariyle şöyle bir yargıya varmak da mümkündür: Gelenek kalın damarlı bir hattır ve onun tabusunu devirmek istidâdı yine geleneğin eğittiği, âdeta sistemin çıktısı diyebileceğimiz insanın ürünüdür. Farklı olan söz ve eylem, önce yabanıl bir şey gibi, çemberden/merkezden uzak tutulmaya çalışılsa bile, geleneğe muhalif olanın, tekrar bir gelenek olması muhtemeldir. Genel itibarla, Tanzimat’la başlatılan Batılılaşma ve Sekülerleşme, siyasal ve sosyal sahada etkin olmuş, ardından edebî âlemde de akislerini bırakmıştır. Birinci ve ikinci mektep örneği; hem geleneksel kodların değişimi hem de değişimin farklı yansımalarını göstermesi açısından önem arz etmektedir

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Din, Tanzimat Edebiyatı, Edebiyat Sosyolojisi, Birinci

Kaynakça

• BANARLI, Nihad Sâmi, Resimli Türk Edebiyâtı Tarihi, MEB, İstanbul, C. I-II, 2001.
• BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı-Kredi Yayınları, İstanbul, 2008.
• FINN, Robert P., Türk Romanı-İlk dönem 1872-1900, Çev. Tomris Uyar, Ago- ra Kitaplığı, İstanbul, 2003.
• GÖÇGÜN, Önder, Ziya Paşa’nın Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği, Bütün Şiir- leri ve Eserlerinden Açıklamalı Seçmeler, Türk Tarih Kurumu Yayınla- rı, Ankara, 2001.
• KAPLAN, Mehmet Kaplan, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar II, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1987.
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, C. I-IX, 1999.
• KÖPRÜLÜ, Fuad, Edebiyât Araştırmaları I, Akçağ Yayınları, Ankara, 2004.
• LEWIS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev. Metin Kıratlı, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2000.
• MARDİN, Şerif Mardin, Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006.
• MENGİ, Mine, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2003.
• Said Halim Paşa, Buhranlarımız, Haz. Ertuğrul Düzdağ, İz Yayıncılık, İstan- bul, 2006.
• MERİÇ, Cemil, Mağaradakiler, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
• ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2006.
• PALA, İskender, Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, L&M Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• SHAYEGAN, Daryush, Yaralı Bilinç, Çev. Haldun Bayrı, Metis Yayınları, İs- tanbul, 1991.
• ŞERİATİ, Ali, Medeniyet Tarihi, Çev. İbrahim Keskin, Fecr Yayınevi, Ankara, C. I-II, 1998.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kita- bevi, İstanbul, 2003.
• TUNAYA, Tarık Zafer, Türkiye’nin Siyâsî Hayatında Batılılaşma Hareketleri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2004.
• UÇAN, Hilmi, Edebiyât Bilimi ve Eleştiri, Hece Yayınları, Ankara, 2003.
• YAVUZ, Hilmi, Edebiyât ve Sanat Üzerine Yazılar, Yapı-Kredi Yayınları, İs- tanbul, 2005.
• ABADAN, Yavuz, “Tanzîmât Fermânı’nın Tahlili”, Tanzîmât, MEB, İstanbul, 1999, I/31-59.
• AKÜN, Ömer Faruk, “Tanzîmât Edebiyâtı Sözü Ne Dereceye Kadar Doğru- dur?”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, Nisan, 1977, Sayı: 2, s. 15-37.
• BUTRUS, Ebu Manneh, “Âli Ve Fuad Paşaların Bâb-ı Âli’deki Nüfuzlarının Kökleri(1855-1871)”, Çev. Fatih Yeşil, Tanzîmât: Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, s. 325-334.
• ÇETİNSAYA, Gökhan, “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzîmât Zihniyeti”, Tanzîmât ve Meşrûtiyet’in Birikimi, (Editörler: Tanıl Bora-Murat Gül- tekingil), İletişim Yayınları, İstanbul, 2006, I/54-71.
• FINDIKOĞLU, Ziyaeddin Fahri, “Tanzîmât’ta İçtimâî Hayat”, Tanzîmât, (Komisyon), MEB, İstanbul, 1999, C. II, s. 619-659.
• İNALCIK, Halil, “Tanzîmât Nedir?”, Tanzîmât: Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, (Editörler: Mehmet Seyitdanlıoğlu-Halil İnalcık), Pho- enix Yayınevi, Nisan, 2006, s. 13-35.
• KAHRAMAN, Âlim, “Hikâye (Yeni Türk Edebiyâtı)”, DİA, İstanbul, 1998, XVII/493-501.
• OKAY, M. Orhan, “Tanzimatçılar: Yenileşmenin Öncüleri (1860-1896)”, Türk Edebiyâtı Tarihi, Editörler: Talât Sait Halman-Osman Horata, T.C. Kül- tür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 2006, III/53-74.
• ONGUNSU, A. H., “Tanzîmât ve Âmillerine Umumî Bakış”, Tanzîmât, (Ko- misyon), I/1-13.
• PARLATIR, İsmail, “Tanzîmât Ruhunun Edebiyâta Kazandırdığı Değerler”, Tanzîmat’ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1994, s. 553-567.
• SUNGU, İhsan, “Tanzîmât ve Yeni Osmanlılar”, Tanzîmât, MEB, İstanbul, 1999, II/777-857.
• ÜÇYİĞİT, Ekrem, “Akdeniz Medeniyetleri Tarihinde Tanzîmât”, Tanzîmat’ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, Türk Tarih Kurumu, Anka- ra, 1994, s. 7-13.