Yaşam Temelli Öğrenme Yaklaşımının Öğrencilerin Çevre Bilinci ve Çevresel Duyarlılık Kazanımına Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 109 - 144, 30.04.2022

Ali Dağlı , Mustafa Yazıcı

https://doi.org/10.34056/aujef.960845

Cited By: 9

Öz

Bu çalışmada, yedinci sınıf öğrencilerinin ‘‘Evsel atıklar ve geri dönüşüm’’ konusunda, yaşam temelli öğrenme yaklaşımına dayalı olarak yapılan öğretimin, öğrencilerin çevre bilinci ve çevresel duyarlılık kazanımlarına etkisi araştırılmıştır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Akdeniz Bölgesindeki bir ilimizde yedinci sınıfta öğrenim gören, 21 deney grubu, 21 kontrol grubu öğrencisi olmak üzere toplamda 42 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak çevre bilinci ve çevresel duyarlılık ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS paket programında Eşleştirilmiş İki Grup Arasındaki Fark Testi (paired-samples t-test) ile analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre; Yaşam Temelli Öğrenme Yaklaşımı uygulamalarının deney grubu öğrencilerinin kirlilik bilinci, tasarruf bilinci ve geri dönüşüm bilinci puan ortalamalarında olumlu yönde farklılık oluşturduğu, bilişsel tepkiler, duyuşsal tepkiler ve etkinlik ve faaliyetlere katılım puan ortalamalarında artış meydana getirdiği tespit edilmiştir. Ayrıca deney ve kontrol grubu öğrencilerinin çalışma öncesinde, orta düzeyde çevre bilinci ve çevresel duyarlılık kazanımına sahip oldukları ancak çalışma süreci sonunda, deney grubu öğrencilerinin çevre bilinci ve çevresel duyarlılık kazanımlarının çok iyi seviyeye yükseldiği görülmüştür. Bu çalışma, ortaokul yedinci sınıf öğrencilerinin çevreye karşı tam bilinçli olmasını, çevre duyarlılığının oluşumunu ve bu bilinç ve duyarlılığın sürekli olmasını sağlamak için geleneksel öğretim yöntemleri yerine Yaşam Temelli Öğrenme Yaklaşımı kullanımının daha uygun olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çevre bilinci, çevresel duyarlılık, evsel atık, geri dönüşüm, yaşam temelli öğrenme

The Efect of Context-Based Learning Approach on Students Environmental Awareness and Environmental Sensitivity

Öz

In this study the effect of the education of seventh grade students on ‘‘Domestic waste and recycling’’ based on the context-based learning approach on the environmental awareness and environmental sensitivity of the students was investigated. In the research, an experimental desing with pretest-posttest control groups, on of the quantitative research methods, was used. The study group of the research consists of a total of 42 students, 21 from the experimental group and 21 from the control group studying in the seventh grade in a city in the Mediterranean Region. Environmental awareness and environmental sensitivity scale was used as data collection tools in the study. The obtained data were analyzed by using the Paired-Samples t-test in the SPSS package program. According to the research findings; It was determined that the Life-Based Learning Approach applications created a positive difference in the mean scores of pollution awareness, saving awareness and recycling awareness of the experimental group students, and increased the mean scores of cognitive reactions, affective responses, and participation in activities. In addition, at the end of the study process, it was observed that the environmental awareness and environmental sensitivity gains of the experimental group students increased to a very good level. This study reveals that the use of Life-Based Learning Approach is more appropriate instead of traditional teaching methods in order to ensure that secondary school seventh grade students are fully conscious of the environment, the formation of environmental awareness, and this awareness and sensitivity.

Anahtar Kelimeler

Context-based learning, domestic waste, environmental awareness, environmental sensitivity, recycling

Kaynakça

• Acar, B. ve Yaman, M. (2011). Bağlam temelli öğrenmenin öğrencilerin ilgi ve bilgi düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 1-10. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/87344
• Akçay Han, G. S. (2008). Ambalaj atıklarının yeniden değerlendirilebilirliği ve Küçükçekmece örneği (Yüksek lisans tezi). Kocaeli, Gebze Teknik Üniversitesi.
• Aksakal, Ş. (2013). Fen ve teknoloji dersi öğretmen adaylarının çevresel geri dönüşüm konusundaki duyarlılıklarının belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Elazığ, Fırat Üniversitesi.
• Aslan, M. (2012). Çevre ve atıklar ile katı atık tanımı ve türleri. https://www.slideshare.net/measlan/evre-ve-atiklar-ile-kati-atik-tanimi-ve-trleri-2
• Baumert, J., Bos, W. & Lehmann, R. (2000). TIMMS/III: Dritte International Mathematik-und Naturwissenschaftsstudie. Opladen: Leske ve Budrich.
• Black, P. & Atkin, J. M. (1996). Changing the subject: Innovations in science, mathematichs and technology educations. London: Roudledge in association with OECD.
• Büyük Kuloğlu, Z. (2019). Yaşam temelli öğrenme yaklaşımının 6. sınıf öğrencilerinin maddenin tanecikli yapısı konusundaki başarılarına ve motivasyonlarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Düzce, Düzce Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. (23. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüksaatçı, S., Küçükdeniz, T. ve Esnaf, Ş. (2008). Geri dönüşüm tesislerinin yerinin gustafson-kessel algoritması-konveks programlama melez modeli tabanlı simülasyon ile belirlenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7 (13), 1-20. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/199522
• Can, H. (2016). Yaşam temelli ısı ve sıcaklık konusu öğretiminin sekizinci sınıf öğrencilerinin kavramsal anlamalarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Balıkesir, Balıkesir Üniversitesi. Coştu, B., Ünal, S. ve Ayas, A. (2007). Günlük yaşamdaki olayların fen bilimleri öğretiminde kullanılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1). https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/pub/kefad/issue/59535/856323
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. (3. Baskı), Trabzon: Üçyol Kültür Merkezi Yayınları.
• Çimen, O. ve Yılmaz, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin geri dönüşümle ilgili bilgileri ve geri dönüşüm davranışları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25 (1), 63-74. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article file/153461
• Dağıstanlı, F. (2019). Yaşam temelli öğrenme yaklaşımı ile destekli çevre eğitiminin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutum, davranış ve başarılarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi.
• Dalkılıç, Y. (2012). Atık kâğıt geri dönüşümünde karşılaşılan sorunlar (Bahçelievler Belediyesi örneği) (Yüksek lisans tezi). İstanbul, İstanbul Üniversitesi.
• Demir, İ. (2019). Yaşam temelli öğrenmenin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin ağız ve diş hijyeni konusunda kavram öğrenmelerine, fen bilimlerine karşı tutumlarına ve motivasyonlarına etkisi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Marmara Üniversitesi.
• Demircioğlu, H. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarına yönelik maddenin halleri konusu ile ilgili bağlam temelli materyal geliştirilmesi ve etkililiğinin araştırılması (Doktora Tezi). Trabzon, Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Demircioğlu, H., Demircioğlu, G. & Çalık, M. (2009). Investigating effectiveness of the storylines embedded within context based learning: A case for he periodic table. Chemistry Education: Research and Practice, 10, 241–249. https://doi.org/10.1039/B914505M
• Deputter, L., Taconis, R., Jochems, W. M. G. & Driel, J. V. (2012). An analysis of teaching competence in science teachers involved in the design of context-based curriculum materials. International Journal of Science Education, 34(5), 701–721. https://doi.org/10.1080/09500693.2012.656291
• Doğan, Y. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramına ilişkin sezgisel algıları: Bir metafor analizi. Kışehir Eğitim Fakültesi Dergisi.18 (1), 721-740. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/1481514
• Doğancılı, S. ve Yüceer, N. S. (2020). Yeşil binalarda evsel atık yönetimi. Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 39-7.
• Eliason, C. & Jenkins, L. (2008). A practical guide to early childhood curriculum, upper saddle river. (8. Baskı), N.J.: Pearson Merrill / Prentice Hall.
• Glynn, S. & Koballa, T. R. (2005). The contextual teaching and learning instructional approach. In R. E. Yager (Ed.), Exemplary Science: Best Practices In Professional Development (75–84). Arlington, Va: National Science Teachers Association Press.
• Gökçe, B. (2018). Yaşam temelli öğrenme yaklaşımının 6. sınıf öğrencilerinin elektriğin iletimi ünitesine yönelik başarı, tutum ve motivasyonları üzerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi.
• Gökçe, N. (2009). Çevre eğitiminde gazetelerden yararlanma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (6), 251-265. https://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi6pdf/gokce_nazli.pdf
• Gutwill-Wise, J. P. (2001). The impact of active and context-based learning in introductory chemistry courses: An early evaluation of the modular approach. Journal of Chemical Education, 78(5), 684–690. https://doi.org/10.1021/ed078p684
• Gül, Ş., Keskin, B. ve Özay Köse, E. (2016). Yaşam temelli öğrenme yaklaşımının öğrencilerin madde bağımlılığı konusundaki bilgi düzeylerine etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (7)1, 52-64. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/399594
• Heitzmann, A. (2004). Naturwissenschaftsdidaktik in der Lehrerinnen- und Lehrerbildung im Spannungsfeld zwischen Natur- und Sozialwissenschaften. Beiträge zur Lehrerbildung, 22(1), 5-19. https://www.pedocs.de/volltexte/2017/13535/pdf/BZL_2004_1_5_19.pdf
• Hoşbaş, A. (2018). Fen bilimleri öğretiminde yaşam temelli öğrenme yaklaşımının öğrenme ürünleri üzerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale, Kırıkkale Üniversitesi.
• Ingram, S. J. (2003). The Effects of Contextual Learning Instruction on Science Achievement of Male and Female Tenth Grade Students (Doctor Dissertation). The Graduate Faculty of the University of South Alabama.
• İlhan, N. (2010). Kimyasal denge konusunun öğrenilmesinde yaşam temelli (context based) öğretim yaklaşımının etkisi (Doktora Tezi). Erzurum, Atatürk Üniversitesi.
• İlhan, N., Doğan, Y. ve Tosun, C. (2017). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin geri dönüşüm konusundaki bilgi, farkındalık ve davranışlarının incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 9 (1), 174-190. https://www.researchgate.net/publication/312086646
• Karagözoğlu M. B., Özyonar F., Yılmaz A. ve Atmaca E. (2009, Haziran 15-17). Katı atıkların yeniden kazanımı ve önemi. Türkiye’de katı atık yönetimi sempozyumu, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Karslı, F. ve Yiğit, M. (2016). 12. sınıf öğrencilerinin REACT stratejisini temel alan alkanlar çalışma yaprağına ilişkin görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi. 10(1), 472-499. https://doi.org/10.17522/nefefmed.76347
• Kaschalk, R. (2002). Physics why bother? That’s why!. Contextual teaching exchange, 1, 1–8.
• Katırcıoğlu, G. (2019). Okul dışı öğrenme ortamlarının 7. sınıf öğrencilerinin geri dönüşüm konusundaki doğa algısı ve bilinç düzeyine etkisi (Yüksek lisans tezi). Denizli, Pamukkale Üniversitesi.
• Kaya, T. (2016). Diş tedavi merkezlerinde tıbbi atık yönetimi (Yüksek Lisans Tezi). İzmir, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi.
• King, D. & Ritchie, S.M. (2013). Academic success in context based chemistry: demonstrating fluid transitions between concepts and context. International Journal of Science Education, 35(7), 1159–1182. https://doi.org/10.1080/09500693.2013.774508
• Koç, K. (2015). Geri dönüştürülebilir katı atıkların yönetimi ve rota optimizasyonu: Konya ili Meram ilçesi örneği (Yüksek lisans tezi). Konya, Selçuk Üniversitesi.
• Korsacılar, S. ve Çalışkan, S. (2015). Yaşam temelli öğretim ve öğrenme istasyonları yönteminin 9. sınıf fizik ders başarısı ve kalıcılığa etkileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 385-403. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/161088
• Kuhn, J. & Müller, A. (2014). Context-based science education by newspaper story problems: A study on motivation and learning effects. Perspectives in Science, 2(1), 5-21. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2213020914000251
• Kutu, H. ve Sözbilir, M. (2011). Yaşam temelli ARCS öğretim modeliyle 9. sınıf kimya dersi “Hayatımızda kimya” ünitesinin öğretimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 29-62. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/188020
• MEB, (2013). İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. https://ridvansoydemir.files.wordpress.com/2018/07/fen-bilimleri-2013-3-8-mc49fretim-programc4b11.pdf
• MEB, (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) Ankara, 2018.
• MEB, (2019). Fen Bilimleri 7. Sınıf Ders Kitabı, (1. Baskı), MEB Yayınları, s.136.
• Meredith, S. (2010). Neden geri dönüştürmeliyim? (Y. Arslantürk, Çev.). (2012). Ankara: Tübitak Yayınevi.
• Overman, M., Vermunt, J. D., Meijer, P. C., Bulte, A. M. V. & Brekelmans, M. (2014). Students' perceptions of teaching in context-based and traditional chemistry classrooms: Comparing content, learning activities, and interpersonal perspectives. International Journal of Science Education, 36(11), 1871-1901. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09500693.2013.880004
• Özerol, İ. H. (2005). Tıbbi atık stratejileri nedir? EN/ISO normları nelerdir? Avrupa’da birlik? ABD’nin yaklaşımı? Ülkemizde durum?. 4. Ulusal sterilizasyon dezenfeksiyon kongresi bildiri kitapçığı, s. 434-472. Samsun, Türkiye. https://das.org.tr/kitaplar/kitap2005/42-05.pdf
• Sarı Ay, Ö. ve Aydoğdu, C. (2020). Yaşam temelli fen eğitiminin öğrencilerin çevre bilinci üzerine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 57, 26-51. Doi: 10.21764/maeuefd.412981
• Sarıgül, T. (2018). Plastikler dünyayı nasıl değiştiriyor?. Bilim ve Teknik Aylık Popüler Bilim Dergisi, sayı: 609.
• Slade, S. (2010). Bir plastik şişenin yolculuğu. (Ö. Köroğlu, Çev.). (2013). Ankara: Tübitak Popüler Billim Yayınları.
• Şengül, Ü. (2010). Tersine lojistik ağ tasarımında karma tamsayılı programlama modeli ve ambalaj atıkları geri dönüşümü için bir uygulama (Doktora Tezi). Erzurum, Atatürk Üniversitesi.
• Talas, M. ve Karataş, A. (2012). Çevre bilincinin geliştirilmesinde topluma hizmet uygulamaları dersinin önemi: Niğde Üniversitesi sınıf öğretmenliği programı örneği. Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, 4(1). https://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/view/309/talas-karatas
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi, Kocaeli Üniversitesi Eğitim ve Bilim Dergisi, 34(151), s.101-102. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/610/89
• Taşer, A. ve Erdoğan, B. Z. (2009). Türkiye’de tehlikeli atıklara ilişkin mevcut durumun analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/55563
• T.C. Çevre Kanunu. Kanun Numarası:2872. Kabul Tarihi: 09.08.1983. Resmi Gazetede Yayımlanma Tarihi: 11.08.1983. Sayı:18132. Yayımlandığı Düstur Tertip: 5, Cilt:22, Sayfa:499.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü. (2017). Sıfır Atık El Kitapçığı, Ankara. https://webdosya.csb.gov.tr/db/sifiratik/icerikler/k-tapc-k-2017-1-20180129130757.pdf
• Tekbıyık, A. (2010). Bağlam temelli yaklaşımla ortaöğretim 9. sınıf enerji ünitesine yönelik 5E modeline uygun ders materyallerinin geliştirilmesi (Doktora tezi). Trabzon, Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Temel, F. ve Dere, H. (1999). Okulöncesi eğitimde yaklaşımlar. Gazi Üniversitesi Anaokulu/Anasınıfı öğretmeni el kitabı. İstanbul: Yapa Yayınları.
• Tulum, G. (2019). Fen bilimleri dersi ışık konusuna yönelik geliştirilen bağlam temelli materyalin akademik başarı üzerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Samsun, Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Türkiye Çevre Sorunları Vakfı (T.Ç.S.V), (1991). Türkiye’nin çevre sorunları. Önder Matbaası, Ankara, 116 s.
• Ulusoy, F. M. (2013). Bağlam temelli öğrenme ile desteklenen bütünleştirici öğrenme modelinin öğrencilerin kimya öğretimine yönelik tutum, motivasyon ve başarılarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Ünal, Z. (2011). Sürdürülebilir kalkınma açısında ambalaj atıklarının geri dönüşümü: Bir toplama-ayırma tesisinde doğrusal programlama uygulaması (Yüksek lisans tezi). Niğde, Niğde Üniversitesi.
• Yaman, M. (2009). Solunum ve enerji kazanımı konusunda öğrencilerin ilgisini çeken bağlam ve yöntemler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 215-228. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/87532
• Yaman, M., Dervişoğlu, S. ve Soran, H. (2004). Ortaöğretim öğrencilerinin derslere ilgilerinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 232- 240. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/87815
• Yeşilyurt, D. (2017). Yaşam temelli öğrenme modeli ile ortaokul 5. sınıf öğrencilerine sağlıklı beslenme farkındalığının kazandırılması (Yüksek lisans tezi). Kars, Kafkas Üniversitesi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, B. (2018). Bağlam temelli öğrenmeye uygun olarak hazırlanmış STEM uygulamalarının etkilerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 1-20. https://dergipdiğerleriorg.tr/tr/download/article-file/500223
• Yolcu, S. (2014). Ortaöğretimde beslenmeye yönelik bilgilerin bağlam temelli öğrenme düzeyine etkisi ve uygulanma oranları (Yüksek lisans tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi.
• Yurttaş, A. (2016). Ortaokul öğrencilerinin genel çevre bilgisi düzeylerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Kastamonu, Kastamonu Üniversitesi.