Eğitim Ortamlarında Sosyal Adaletin Geliştirilmesine İlişkin Öğretmen Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 399 - 420, 13.01.2024

Hülya Kasapoğlu Tankutay

https://doi.org/10.34056/aujef.1216594

Cited By: 1

Öz

Eğitim örgütlerinin toplumsal dönüşümdeki önemli rollerinden dolayı, eğitim ortamlarında sosyal adaletin geliştirilmesi daha demokratik bir toplum yapısının oluşumuna katkı sağlayabilecektir. Bu araştırmada eğitimin uygulayıcısı konumundaki öğretmenlerin, eğitim ortamlarında sosyal adaletin geliştirilmesi için neler yapılabileceğine ilişkin görüşlerinin alınması amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı olgubilim desenindeki araştırmanın çalışma grubunu, eğitim yönetimi alanında tezsiz yüksek lisans yapan ve çalışmaya katılmaya gönüllü 24 öğretmen oluşturmaktadır. Eğitim ortamlarında sosyal adaletin geliştirilmesi için yapılabileceklere ilişkin verilere yarı yapılandırılmış görüşme formu ile ulaşılmış ve ulaşılan veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda eğitim ortamlarında sosyal adaletin geliştirilmesine yönelik eğitim sistemi, okul yöneticisi, öğretmen, hukuk sistemi ve basın-siyaset olmak üzere 5 temaya ulaşılmıştır. Bu temaların dağılımı eğitim sisteminde yapılabilecek düzeltmelere ilişkin 27, okul yöneticilerinin yapabileceklerine ilişkin 10, öğretmenlerin yapabileceklerine ilişkin 8, hukuk sisteminde yapılabileceklere ilişkin 4, basın ve siyaset alanında yapılabileceklere ilişkin 2 alt tema şeklindedir. Eğitim ortamlarında sosyal adaletin geliştirilmesine yönelik en çok öneri ve en çok frekansa sahip görüşler eğitim sistemi boyutunda ortaya çıkmıştır. Bu görüşlerin okullar arasında fiziki ve maddi imkânlarda eşitlik, dezavantajlı öğrencilere pozitif ayrımcılık, tüm okullara adil kaynak dağıtımı şeklindedir. Araştırma sonucunda eğitim ortamlarında sosyal adaletin geliştirilmesi yönünde önlemlerin alınması ve sosyal adalet kavramı ile ilgili farklı boyutlarda çok yönlü araştırmaların yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

sosyal adalet, eğitim ortamı, öğretmen, eğitim

Teachers' Views on the Development of Social Justice in Educational Environments

Öz

Due to the important role of educational organizations in social transformation, improving social justice in educational environments can contribute to the formation of a more democratic society. In this research, it is aimed to obtain the opinions of teachers, who are the practitioners of education, on what can be done to improve social justice in educational environments. The research group of the phenomenology design research in which qualitative research method was used consists of 24 teachers who have a master's degree non-thesis in the field of Educational Administration and who volunteered to participate in the study. The findings about what can be done to improve social justice in educational settings were obtained through a semi-structured interview form and the data obtained were analyzed using the content analysis technique. As a result of the research, 5 themes were obtained under the titles of education system, school administrator, teacher, legal system, press-politics for the improvement of social justice in educational settings. The distribution of the themes is as follows: 27 sub-themes on what can be done in the education system, 10 sub-themes on what school administrators can do, 8 sub-themes on what teachers can do, 4 sub-themes on what can be done in the legal system, and 2 sub-themes on what can be done in the field of media and politics. The most suggestions and the views with the most frequency for the development of social justice in educational settings have emerged in the education system dimension. These opinions are equality in physical and material facilities among schools, positive discrimination for disadvantaged students, and fair distribution of resources to all schools. At the end of the research, it can be recommended to implement practices to improve social justice in all educational settings and to conduct multidimensional researches in different dimensions related to the concept of social justice.

Anahtar Kelimeler

Social justice, educational environment, teacher, education

Kaynakça

• Akkuş, Ş. (2019). Okullarda sosyal adaletin geliştirilmesine ilişkin yönetici, öğretmen ve öğrenci görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Gaziantep.
• Alpaslan, E. & Kartal, S. (2020). İlkokullarda Görev Yapan Sınıf Öğretmenlerinin Eğitimde Sosyal Adalete İlişkin Görüşleri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(10), 14-31.
• Alsbury, T. L. & Shaw. N. L. (2005). Policy implications for social justice in school district consolidation. Leadershipand Policy in Schools, 4, 105–126.
• Annells, M. (2006). Triangulation of qualitative approaches: Hermeneutical phenomenology and grounded theory. Journal of Advanced Nursing, 56(1), 55-61.
• Archer, L., Hutchings, M. ve Ross, A. (2003). Higher education and social class. London: Routletge Farmer.
• Autin F., Batruch A. & Butera F (2015) Social justice in education: how the function of selection in educational institutions predicts support for (non)egalitarian assessment practices. Frontiers in Psychology. 6, 707. Retirved from: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00707.
• Avant DW. (2016). Using response to intervention/multi-tiered systems of supports to promote social justice in schools. Journal for Multicultural Education, 10, 507-20. Retirved from: https://doi.org/10.1108/JME-06-2015-0019.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Bates R. (2005). “Educational administration and social justice.” Paper submitted to the Annual Conference of the Australian Association for Research in Education, April 2005. Australia. p: 1-19. Retirved from: https://www.aare.edu.au/data/publications/2005/bat05131.pdf
• Boske, C. (2011). Educating leaders for social justice. Counterpoints, Carolyn M. Shields (Ed.), Transformative leadership reader, (pp. 362-383). New York: Peter Lang Inc.
• Bursa, S. & Ersoy, A. F. (2016). Social studies teachers perceptions and experiences of social justice. Eurasian Journal of Educational Research, 64, 319-340.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cochran-Smith, M., Ludlow, L., Ell, F., O’Leary, M. & Enterline, S. (2012). Learning to Teach for Social Justice as cross Cultural Concept: Findings from Three Countries. European Journal of Educational Research, 1(2), 171-198.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni, (Çev. Ed: Bütün, M. & Demir, S.B.). 5. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Chiu, M. M., and Walker, A. (2007). Leadership for social justice in Hong Kong schools. Jurnal of Educational Administration, 45(6), 724-739.
• Çam Tosun, F. (2021). Türk eğitim politikalarında sosyal adalet ve eşitlik. Anadolu University Journal of Education Faculty, 5(3), 348-368.
• Çelik, V. (1998). Eğitimde Dönüşümcü Liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(16), 423-442.
• Çelikdemir, K. (2020). Kırsal ve kentsel bölgelerdeki eğitsel farklılıklar. Erişim adresi: https://tedmem.org/yazilar-detay/kirsal-ve-kentsel-bolgelerdeki-egitsel-farkliliklar
• Çıngı, H., Kadılar, C. & Koçberber, G. (2013). Türkiye'de ilçelere göre kamu ilköğretim ve ortaöğretim okullarındaki ihtiyaçların belirlenmesine yönelik istatistiksel bir yaklaşım. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 105-116.
• Dantley, M. E. & Tillman, L. C. (2010). Social justice and moral transformative leadership. Educational Administration Quarterly, 50(5), 844-881.
• Enslin, P. (2006). Democracy, Social Justice and Education: Feminist Strategies in a Globalizing World. Educational Philosophy and Theory, 38(1), 57-67.
• ERG (2014). Türkiye’de Eğitim Sisteminde Eşitlik ve Akademik Başarı Araştırma Raporu ve Analizi. Erişim Adresi: https://www.egitimreformugirisimi.org/turkiye-egitim-sisteminde-esitlik-ve-akademik-basari/
• ERG (2018). Eğitim İzleme Raporu. Erişim adresi: https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2010/01/Egitim-%C4%B0zleme-Raporu_2017_2018_WEB_PDF.pdf
• ERG. (2019). Eğitimin yönetişimi ve finansmanı. Erişim adresi: https://www.egitimreformugirisimi.org/egitim-izleme-raporu-2019-egitimin-yonetisimi-ve-finansmani/
• Feng, F. I. & Chen, W. L. (2019). The effect of principals’ social justice leadership on teachers’ academic optimism in Taiwan. Education and Urban Society, 51(9), 1245-1264.
• Ferreira, F. H. G. & Gignoux, J. (2010). Eğitimde fırsat eşitsizliği: Türkiye örneği (Çalışma Raporu Sayı: 4). Erişim adresi: https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/egitim/006.pdf
• Furman, G. (2012). Social justice leadership as praxis: Developing capacities through preparation programs. Educational Administration Quarterly, 48(2), 191-229.
• Furman, G. C. & Shields, C. M. (2005). How can educational leaders promote and support social justice and democratic community in schools? W. A. Firestone ve C. Riehl (Ed), A new agenda for research in educational leadership, (pp.119-137). New York: Teachers College Press.
• Gören, S. Ç. (2019). Sosyal adalet liderliği, okul yaşam kalitesi ve okula aidiyet duygusu ilişkisi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Grant, C. A. & Gibson, M. L. (2013). The Path Of Social Justice: A Human Rights History Of Social Justice Education. Equity & Excellence in Education, 46, 81- 99.
• Gül Öztürk, A. & Koşar, S. (2021). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları üzerine bir olgubilim çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(3), 1951-1991.
• Gürgen, B. (2017). Okullarda sosyal adalet algısının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Harris, A. & Jones M. (2019). Leading for equity. School Leadership & Management, 39(5), 391-393.
• Hess, F. M. & Kelly, A. P. (2007). Learning to lead: What gets taught in principal-preparation programs. Teachers College Record, 109(1), 244-274.
• Jean-Marie, G. (2008). Leadership for social justice: An agenda for 21st centruy school. The Educatioinal Forum, 74(4), 340-354.
• Jean-Marie, G. & Normore, A. H. & Brooks, J. S. (2009). Leadership for Social Justice: Preparing 21st Century School Leaders for New Social Order. Journal of Research on Leadership Education, 4(1), 1–31.
• Karacan, H., Bağlıbel, M. & Bindak, R. (2015). Okullarda sosyal adalet ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 54-68.
• Kasapoglu, H. (2015). Students’ opinions about the effect of value-themed short stories used in education. Educational Research and Reviews, 10(13), 1781-1788.
• Koçak, S. & Bozkurt Bostancı, A. (2019). Sınıf yönetiminde sosyal adalet. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52, 915-942.
• Marshall, C., (2004). Social Justice Challenges to Educational Administration: Introduction to a Special Issue. Educational Administration Quarterly, 40(1), 5-15.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). USA: SAGE
• OECD (2013). Better Life Index: Erişim adresi: https://www.oecdbetterlifeindex.org/topics/education
• OECD. (2017). Education policy implementation: A literature review and proposed framework. OECD Education Working Paper No. 162. Paris: OECD
• OECD. (2018). Equity in Education: Breaking Down Barriers to Social Mobility. Erişim adresi: https://www.oecd.org/publications/equity-in-education-9789264073234-en.htm
• Önder, E. & Güçlü, N. (2014). İlköğretimde Okullar Arası Başarı Farklılıklarını Azaltmaya Yönelik Çözüm Önerileri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 40(40), 109-132.
• Özdemir, M. (2009). Lise Öğretmenlerinin Etik Liderlik ve Sosyal Adalet Algıları Arasındaki İlişki (İstanbul Avrupa Yakası Örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Özdemir, M. & Pektaş, V. (2017). Sosyal Adalet Liderliği ve Okul Akademik İyimserliği İlişkisinin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 576-601.
• Özgan, H. & Bozbayındır, F. (2011). Okullarda adil olmayan uygulamalar ve etkileri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 66-85.
• Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek (B. Tanrıseven, Çev.). Phoenix Yayınevi, Ankara.
• Polat, S. (2007). Eğitim politikalarının sosyal adalet açısından sonuçları konusunda yönetici ve öğretmen görüşleri. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Ross, J.A & Berger M.J (2009). Equity and leadership: Research- based strategies for school leaders. School Leadership and Management, 29(5), 463-476.
• Sağdıç, A. (2018). Okullarda Sosyal Adalet Uygulamalarına İlişkin Yönetici ve Öğretmen Görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Gaziantep.
• Shields, C. M. (2004). Dialogic leadership for social justice: Overcoming pathologies of silence. Educational Administration Quarterly, 40(1), 109-132.
• Speight, S. & Vera, E. M. (2004). A Social Justice Agenda: Ready, Or Not?. The Counseling Psychologist, 32(1), 109-118.
• Euronews (2021). Sosyal Adalet Endeksi: Türkiye; AB ve OECD ülkeleri arasında sondan 2. sırada Erişim adresi: https://tr.euronews.com/2021/11/17/sosyal-adalet-endeksi-turkiye-ab-ve-oecd-ulkeleri-aras-nda-sondan-2-s-rada
• Sunal, O. (2011). Sosyal Politika: Sosyal Adalet Açısından Kuramsal Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(3), 283-305.
• TEDMEM. (2018). Okullar dezavantajlı öğrenciler için fark yaratabilir mi? Erişim Adresi: https://tedmem.org/yazilar-detay/okullar-dezavantajli-ogrenciler-i-cin-fark-yaratabilir-mi
• Theoharis, G. (2007). Social justice educational leaders and resistance: Toward a theory of social justice leadership. Educational Administration Quarterly, 43(2), 221-258.
• Turan, S., Özçimenli, E. & Güleş, H. (2013). Çoğulcu liderlik: Kavramsal bir analiz. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi. 4(7), 53-68.
• Turhan, M. (2007). Genel ve Mesleki Lise Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Okullardaki Sosyal Adalet Üzerindeki Etkisi. (Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elazığ.
• Tosun, A., Ay, M. H. & Koçak, S. (2020). Yönetici Gözüyle Dezavantajlı Okullar: Sosyal Adaletin Sağlanması için Çözüm Önerileri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(3), 980-999.
• Valenzuela, J. P., Bellei, B., & Allende, C. (2016). Measuring systematic long-term trajectories of school effectiveness improvement. School Effectiveness and School Improvement, 27(4), 473-491.
• Walker M. (2003). Framıng Social Justice in Education: What Does the ‘Capabities’ Approach Offer? British Journal of Educational Studies, 51(2), 168-187.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.