Okul İklimi Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 608 - 626, 29.04.2024

Demet İrban , İnayet Aydın

https://doi.org/10.34056/aujef.1336820

Öz

Okul iklimi, okulun tüm paydaşlarının etkilediği ve etkilendiği örgütsel bir özelliktir. Türkiye’de okul iklimi üzerine yapılan çalışmalar, okul yöneticilerinin, öğretmenlerin ve öğrencilerin ilişkileri çerçevesinde tanımlanmış ve bu araştırmalarda genellikle okul yöneticilerinin, öğretmenlerin veya öğrencilerin görüşlerine başvurulmuştur. Yurt dışında hazırlanmış okul iklimi ölçeklerinde ise okulun tüm paydaşlarının ilişkilerine yönelik çalışmaların yanı sıra okul iklimini ilişkiler, öğrenme ortamı, güvenlik, çevre olmak üzere dört boyutta ele alan çalışmalar da mevcuttur. Bu çalışmada okul iklimi bu dört temel boyutta incelenerek, ilkokul yöneticileri ve öğretmenlerinin okul iklimine ilişkin algılarını belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Bu nedenle öncelikle, okul iklimi ile ilgili alanyazın taranmış ve bu doğrultuda 67 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Hazırlanan maddeler eğitim yönetimi ve ölçme-değerlendirme alanlarında 13 uzmana gönderilmiştir. Uzmanların görüşleri doğrultusunda yeniden düzenlenen 38 maddelik taslak ölçek Bursa, Eskişehir, Bilecik illerindeki altı farklı ilçeden toplam 411 öğretmene uygulanmıştır. Okul İklimi Ölçeği’nin (OİÖ) yapı geçerliğini belirlemek amacıyla iki veri seti üzerinden açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucu üç faktör ve 32 maddeden oluşan bir Okul İklimi Ölçeği elde edilmiştir. Her bir faktör sırasıyla “okuldaki ilişkiler ve öğrenme ortamı”, “fiziki çevre” ve “güvenlik” olarak adlandırılmıştır. Ölçme aracının güvenirliği için Cronbach’s alfa katsayısı, ölçek maddelerinin ayırt ediciliği için ise madde toplam korelasyonları incelenmiştir. Okul İklimi Ölçeği’nin toplam güvenirlik katsayısı .95 olup, yüksek düzeyde olduğu görülmektedir. Analizler ile açıklanan varyansın %64.24 ve yapının 3 faktörden oluştuğu belirlenmiş, uyum indekslerinin iyi düzeyde olduğu saptanmıştır. Tüm bu bulgulardan yola çıkarak OİÖ’nin okulların ikliminin niteliğini okul yöneticileri ve öğretmenlerin algılarına göre belirlemek için geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul iklimi, öğretmen, ölçek geliştirme, geçerlik, güvenirlik

Development of School Climate Scale: Validity and Reliability Study

Öz

School climate is an organizational feature that affects and is affected by all stakeholders of the school. Studies on school climate in Turkey have been defined within the framework of the relationships between school administrators, teachers and students, and the opinions of school administrators, teachers or students have generally been consulted in these studies. In school climate scales prepared abroad, in addition to studies on the relationships of all stakeholders of the school, there are also studies addressing school climate in four dimensions: relationships, learning environment, security and environment. In this study, it was aimed to develop a valid and reliable measurement tool to determine the perceptions of primary school administrators and teachers regarding school climate by examining school climate in these four basic dimensions. For this reason, first of all, the literature on school climate was scanned and an item pool of 67 items was created accordingly. The prepared items were sent to 13 experts in the fields of educational management and measurement-evaluation. The 38-item draft scale, rearranged in line with the opinions of experts, was applied to a total of 411 teachers from six different districts in Bursa, Eskişehir and Bilecik. In order to determine the construct validity of the School Climate Scale (SCS), exploratory factor analysis and confirmatory factor analysis were applied on two data sets. As a result of the analyses, a School Climate Scale consisting of three factors and 32 items was obtained. Each factor is named "relationships at school and learning environment", "physical environment" and "security", respectively. Cronbach's alpha coefficient was examined for the reliability of the measurement tool, and item-total correlations were examined for the distinctiveness of the scale items. The total reliability coefficient of the School Climate Scale is .95, which appears to be at a high level. It was determined that the variance explained by the analyzes was 64.24% and the structure consisted of 3 factors, and the fit indices were found to be at a good level. Based on all these findings, it has been concluded that SCS is a valid and reliable scale to determine the quality of the climate of schools according to the perceptions of school administrators and teachers.

Anahtar Kelimeler

School climate, teacher, scale development, validity, reliability

Kaynakça

• Anderson, C. S. (1982). The search for school climate: A review of the research. Review of Educational Research, 52(3), 368-420. doi: 10.3102/00346543052003368
• Astor, R. A., Benbenishty, R., ve Estrada, J. N. (2009). School violence and theoretically atypical schools: The principal’s centrality in orchestrating safe schools. American Educational Research Journal, 46, 423–461. http://doi.org/10.3102/0002831208329598
• Berkowitz, R., Glickman, H., Benbenishty, R., Ben-Artzi, E., Raz, T., Lipshtat, N., ve Astor, R.A. (2015). Compensating, mediating, and moderating effects of school climate on academic achievement gaps in Israel. Teachers College Record, 117, 1-34.
• Brand, S., Felner, R., Shim, M., Seitsinger, A., ve Dumas, T. (2003). Middle school improvement and reform: Development and validation of a school-level assessment of climate, cultural pluralism, and school safety. Journal of Educational Psychology, 95 (3), 570-88.
• Bryman, A. E., ve Cramer, D. (2002) Quantitative data analysis with SPSS release 10 for windows: A guide for social scientists. East Sussex: Routledge.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (26. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Cohen, J., McCabe, L., Michelli, N. M., ve Pickeral, T. (2009). School climate: Research, policy, practice, and teacher education. The Teachers College Record, 111 (1), 180-213.
• Çalık T., ve Kurt, T. (2010). Okul iklimi ölçeği’nin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(157), 167- 180.
• Halpin, A.W., ve Croft, D.B. (1963). The organizational climate of schools. Chicago: Midwest Administration Center of the University of Chicago.
• Hoy W. K., ve Sabo, D.J. (1998). Quality middle schools: Open and healty. Thousand Oaks, CA: Corwin
• Hoy, W. K., ve Tarter, C. J. (1997). Measuring the health of the school climate: A 160 Conceptual Framework. NASSP Bulletin, 76(547), 74–79. http://doi.org/10.1177/019263659207654709
• Karadağ, E., Baloğlu, N., Korkmaz, T., ve Çalışkan, N. (2008). Eğitim kurumlarında örgüt iklimi ve örgüt etkinlik algısı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 9 (3), 63-71.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kartal, H., ve Bilgin, A. (2009). Öğretmen ve öğrenci gözüyle zorbalık ve okul iklimi. Euroasian Jounal of Educational Researc. (EJER), 36. Retrieved on 18 september 2008 at URL http://www.ejer. com.tr
• Kline, P. (1979). Psychometrics and psychology. London: Academic Press.
• National School Climate Council [NSCC]. (2009). What is school climate. https://www.schoolclimate.org/about/our-approach/what-is-school-climate
• Owens, R. (1998). Organizational behavior in education, USA: A Viacom Company.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Şimşek, Ö.F. (2020). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve lisrel uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları.
• Tabachnick. B. G., ve Fidell. L. S. (2014). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: Pearson.
• Tableman, B. (2004). School climate and learning. Best Practice Briefs,31,1-10.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Thapa, A., Cohen, J., Guffey, S., ve Higgins‐D'Alessandro, A. (2013). A Review of school climate research. Review of Educational Research, 83(3), 357-385. doi: 10.3102/0034654313483907
• Thomas, A. R. (1976). The organizational climate of schools. International Review of Education, 22(4), 441-463.
• Thomas, A. R., ve Slater, R. C. (1972). The OCDQ: A four factor solution for Australian Schools. Journal of Educational Administration, 12, 197-208.
• Turan, S. (1998). Measuring organizational climate and organizational commitment in the Turkish educational context. Paper presented an the University Counsil for Educational Administration’s Annual Meeting. October 29-Nowember 1, 1998, St. Louis, Missouri, USA. (ERIC NO: ED429359).
• Wang, M.-T., ve Degol, J. L. (2016). School climate: A review of the construct, measurement, and impact on student outcomes. Educational Psychology Review, 28, 315–352. http://doi.org/10.1007/s10648-015-9319-1