Sınıf Rehberliği Programına Dayalı Kapsamlı Gelişimsel PDR Hizmetleri Yıllık Planlaması İçin Bir Yöntem Önerisi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 4, 1130 - 1164, 27.10.2024

Şermin Külahoğlu

https://doi.org/10.34056/aujef.1420887

Öz

Rehberlik ve psikolojik Danışmanlık alanında güncel olan gelişimsel yaklaşım, öğretimin başlangıcından, yükseköğretim öncesine kadar, tüm öğrencilerin gelişim dönemlerine, gelişimsel ihtiyaçlarına ve gelişimsel görevlerine uyumunu kolaylaştırmaya yönelik yaşam kariyeri eğitim programına dayanmaktadır. Bu çerçevede Türkiye’de ilk olarak 2006–2007 eğitim-öğretim yılında başlatılmış ve 2020 yılında geliştirilerek, yeniden yapılandırılmış olan İlköğretim ve Ortaöğretim Sınıf Rehberliği Programı” yürürlüktedir. Sınıf rehber öğretmenlerinin yürütücülüğündeki sınıf rehberliği programının yanı sıra, okullarda, aynı amaç kapsamında, okul rehber öğretmenlerinin sorumluluğundaki okul rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetleri (ORPDH) programı da yer almaktadır. Gelişimsel yaklaşımın uygulamalı yönünü oluşturan bu iki programın, birbiriyle uyumlu, destekleyen ve bütünleyen nitelikte yürütülmesi önemlidir.

Bu çalışma, kapsamlı gelişimsel çerçevede, ulusal sınıf rehberlik programını destekleyen ve bütünleyen bir ORPDH yıllık planlaması nasıl yapılabilir sorusunu yanıtlamak amacıyla yapılmıştır. Okul rehber öğretmenlerinin, yıllık ORPDH hizmetlerini, ulusal sınıf rehberlik programına dayalı ve onun işlevselliğini arttıracak biçimde, bütüncül ve kapsamlı bir planlama ile yapmalarına yönelik bir yöntem önerisi tanıtılmaya çalışılmıştır.
Bu çerçevede, yıllık ORPDH hizmetlerini, kapsamlı- gelişimsel rehberlik anlayışı temelinde, sınıf rehberlik programıyla bağlantılı biçimde planlamak için atılması gereken adımlar tanıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gelişimsel Rehberlik, Okul Rehberlik ve psikolojik Danışmanlık Yıllık planı, Sınıf Rehberlik programı

Kaynakça

• Akbaba, A & Batikan, T (2017). Okul yönetici ve sınıf rehber öğretmenlerinin okullardaki rehberlik servisleri hakkındaki görüşleri: Van örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 89-122
• Akbaş, S. ve Çam, S. (2003). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde oluşturulan işbirliğinin incelenmesi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Özetleri, Ankara: Cantekin Matbaası.
• Arslan, G. ve Tanhan, A. (2019). Ergenlerde okul aidiyeti, okul işlevleri ve psikolojik uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 33(2), 318-332. https://doi.org/10.33308/26674874.2019332127
• Avcı, Y. ve Nazlı, S. (2006). Sınıf rehberliği etkinliklerinin öğrencilerin verimli ders çalışma alışkanlıkları, akademik başarıları ve sınav kaygıları üzerindeki etkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 180-201.
• Can, E. ve Nikolayidis, U. (2021). Okul Rehberlik Hizmetleri: Bir Durum Çalışması, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 647-665. Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
• Demirel, M. (2010). İlköğretim ve ortaöğretim kurumları sınıf rehberlik programının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 45-60.
• Demir, M. ve Can. G. (2015). Sınıf rehber öğretmenlerinin psikolojik danışma ve rehberlik anlayışları ile psikolojik danışma ve rehberliğe yönelik tutumları. Eğitim ve Bilim, 40(179), 307-322.
• Erkan, S. (2006). Rehberlik programlarının hazırlanması (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Erkan, S. (2018). Psikolojik danışma ve rehberlikte program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Güven, M. (2009). Millî Eğitim Bakanlığı müfettişlerinin okul rehberlik hizmetleri ve denetimiyle ilgili görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 171-179. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi9pdf/guven_mehmet.pdf adresinden 08.12.2023 tarihinde elde edilmiştir.
• Gysbers, N. C. (1997), Developing and implementing comprehensive school guidance programs: Some key points to remember, Editör N. C. Gysbers and P. Henderson, Comprehensive Guidance Programs That Work Il ( s.293-297), Greenbora, N. C. ERIC / CASS Publication.
• Gysbers, N. C. and Henderson, P. (2006), Developing and Managing Your School Guidance Program, Fourth Edition, Alexandria, VA: ACA.
• Güven, M. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı müfettişlerinin okul rehberlik hizmetleri ve denetimiyle ilgili görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 171-179.
• Işık Tokmak, A. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının mesleki doyumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir. Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776, 2017. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr
• Karaman, Ö. (2021). Okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri uygulamalarının odak grup görüşmesi yöntemi ile değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 13(24), 294–307. doi: 10.38155/ksbd.834247
• Kaya, A. ve Çivitçi, A. (2004). Okul psikolojik danışma ve rehberlik programlarının geliştirilmesi. Can, G. (Ed.), Psikolojik danışma ve rehberlik içinde (s. 227-254). Pegem Yayıncılık.
• Kayıkçı, K. (2020). Öğretmen ve yöneticilerin ilkokul ve ortaokullardaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin çalışmalarına ilişkin görüşleri. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 2(2), 27-44.
• Kılıç-Özmen ve Kabapınar (2019), Sınıf Öğretmenleri ve Okul Psikolojik Danışmanları Birbirlerini Nasıl Algılamaktadır? 9(53), 482-521. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi
• Koçak Bıçak, D ve Ottekin Demirbolat, A. (2019). Okul psikolojik danışmanların okul yöneticileri ve öğretmenlerden beklentileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(2), 236-257.
• Konca, F., Tanrıverdi, Ö., Yalvaç, Z., Altun, A., Özkaya, S., Yavuzol, I. (2021). 2020 taslak sınıf rehberlik programına ilişkin değerlendirme https://www.academia.edu/43588941/2020_TASLAK_SINIF_REHBERL%C4%B0K_PROGRAMINA_%C4%B0L%C4%B0%C5%9EK%C4%B0N_DE%C4%9EERLEND%C4%B0RME
• Köksal Akyol, A. (2019, Ekim 24-27). Okul yaşamına ve okul süreçlerine uyum. 30. Uluslararası Eğitimde Yaratıcı Drama Kongresi "UYUM". Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kuzgun, Y. (2009). Rehberlik ve psikolojik danışma (10. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Külahoğlu, Ş. (2015). MEB kapsamlı gelişimsel rehberlik programı uygulamaları. Korkut. Owen, F., Özyürek, R. ve Owen, D. W. (Edt.). Gelişen Psikolojik Danışma ve Rehberlik Meslekleşme Sürecinde İlerlemeler. Cilt III, (s. 113-150). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). İlköğretim ve ortaöğretim sınıf rehberliği programı. www.meb.gov.tr
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2020). Sınıf rehberliği programı. (Okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim/lise) Ankara. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_07/17143025_SINIF_REHBERLYK_PROGRAMI_2020.pdf).
• Nazlı, S. (2011). Kapsamlı gelişimsel rehberlik programları (4. Baskı). Anı Yayınları: Ankara.
• Özay Köse, E. & Gül, Ş. (2023). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin ortaöğretim öğrencilerinin perspektifinden değerlendirilmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 76-90.
• Özyürek, R. Çalışkan, S., & Türkoğlu, E. (2015). Sınıf rehberliği ünitelerini temel alan okul psikolojik danışmanlığı programı modeli uygulamaları: Kariyer farkındalığı geliştirmeye yönelik bir sınıf rehberliği ünitesi-anadolu lisesi e-kitabı. Manisa: Yazar.
• Özyürek, R. & Yiğit, S. (2022). Okul psikolojik danışmanlarının yürüttükleri çalışmaların veli görüşlerine göre değerlendirilmesi. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 5(2), 56-86. DOI: 10.58433/opdd.1120225
• Parmaksız, İ. ve Gök, A. (2018). Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde karşılaştıkları güçlükler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 247-265.
• Resmi Gazete (2001). Milli Eğitim Bakanlığı rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği. Sayı:24376
• Resmî Gazete (2020). MEB- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği. Sayı: 31213
• Terzi, Ş. Ergüner Tekinalp, B. ve Leuwerke, W. (2011). Psikolojik danışmanların okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri modeline dayalı olarak geliştirilen kapsamlı psikolojik danışma ve rehberlik programını değerlendirmeleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 51-60.
• TTKB. (2021a). İlköğretim kurumları haftalık ders çizelgesi. Erişim Adresi. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/19093950_ilkogretim-hdc-karar-veeki-2022-2023.pdf
• TTKB. (2021b). Ortaöğretim kurumları haftalık ders çizelgesi. Erişim Adresi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/19094445_OrtaoYretim-hdc-2022- 2023.pdf
• Tuzgöl-Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 389-407.
• Tuzgöl Dost, M. (2020). Okul psikolojik danışmanlarına göre ilkokullardaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin durumu ve sorunları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1673-1690
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief%2013%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4. 24.06.24 tarihinde indirilmiştir.
• Yeşilyaprak, B. (2006). Eğitimde rehberlik hizmetleri (14. Baskı) Ankara: Nobel Yayınları.
• Yeşilyaprak, B. (2007). İlköğretimde gelişimsel rehberlik. İstanbul, Morpa Yayınları.