ÇELİK YAPILARIN İNSANLARDAKİ GÖRSEL ALGISI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 135 - 150, 31.12.2022

Sinem Melda Azıtepe , Büşra Sözen

Öz

Tarihin en eski zamanlarından günümüze kadar yapılı çevre farklılaşan insan gereksinimlerini karşılayabilmek için sürekli değişmektedir. Teknoloji ve mühendisliğin gelişmesi ile beraber yapılarda kullanılan malzemeler çeşitlenerek çamurdan mermere, tuğladan bambuya, taştan betona, karbon fiberden kompozit ürünlere evrimleşmiş ve insanlar daha gelişmiş yapılar inşa etmeye başlamışlardır. Mimarlık tarihi için önemli olan bu gelişmelerden biri ise çeliğin inşa sürecine dahil olmasıdır. MÖ 1800’lerde Anadolu’da üretildiği bilinen çeliğin 19. yy. ortalarında yapı malzemesi olarak kullanılmaya başlandığı görülmektedir. Güçlü bir malzeme olması, gerilme kuvvetinin yüksek, üretiminin ucuz olması gibi sebepler onu yapı sektöründe vazgeçilmez hale getirmektedir. Bu çalışmanın amacı, son zamanlarda kullanımı giderek yaygınlaşan çelik konstrüksiyon ile oluşturulmuş ve mimarlık eğitiminde derslere konu olmuş önemli çelik yapıların kullanıcılar üzerinde oluşturduğu mekânsal algının ve toplumsal estetik değerinin belirlenmesidir. Türkiye’de eğitim almış 50 adet mimar ve Türkiye’de yaşayan 50 adet mimar olmayan iki gruba çelik kontrüksiyon ile oluşturulmuş 4 adet yapı fotoğrafı gösterilerek değerlendirmeleri beklenmiştir. Çalışma sonucunda 2 grup arasında bireysel kriterlere ve eğitime göre görüş farklılıklarının olabildiği ve bu görüşlerin oluşmasında ise yapıda kullanılan malzeme renginin, formunun, uygulama biçimin belirleyici olduğu düşünülmektedir. Sonuçları ile çalışmanın gelecekte çelik konstrüksiyon ile inşası planlanan yapılara ışık tutması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çelik Yapı, Mimarlık, Estetik, Görsel Algı

Teşekkür

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde değerli bilgilerini paylaşan Prof. Dr. Hacer MUTLU DANACI’ya katkı ve desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.

A Research On The Visual Perception Of Steel Structures In People

Öz

From the past to the present, the built environment has been changing in order to meet the differing human needs. With the development of technology and engineering, the materials used in the buildings have diversified and evolved from mud to marble, brick to bamboo, stone to concrete, carbon fiber to composite products and started to build more advanced structures. One of these developments, which is important for architecture, is the inclusion of steel in the construction process’. It is seen that steel, which is known to have been produced in Anatolia in the 1800s BC, began to be used as a building material in the middle of the 19th century. The reasons such as being a strong material, high tensile strength and cheap production make it indispensable in the construction industry. The aim of this study is to determine the spatial perception and social aesthetic value of the structures created by the steel construction, which has become increasingly widespread in recent years, and which have been the subject of courses in architectural education. Two groups, 50 architects trained in Turkey and 50 non-architects living in Turkey, were shown 4 building photographs made of steel construction and were expected to evaluate. As a result of the study, it is thought that there may be differences of opinion between the 2 groups according to individual criteria and education, and that the color of the material used in the building, its form and the way of application may be determinative in the formation of these opinions. It is thought that this study can shed light on the structures planned to be built with steel construction in the future.

Anahtar Kelimeler

Steel Structure, Architecture, Aesthetics, Visual Perception

Kaynakça

• Ağaoğlu, M. S., 2009. 2000li Yıllara Girerken Dünyada ve Türkiye’de Gerçekleştirilen Bazı Önemli Çelik Yapılar. (Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, pp. 68.
• Akbülbül, A. R., 2021. “Jeodezik kubbelerin dikkat çeken örneği: Biyosfer Montreal”. Https://Www.Gzt.Com/Arkitekt/Jeodezik-Kubbelerin-Dikkat-Ceken-Ornegi-Biyosfer-Montreal-3567756 (Erişim Tarihi 2 Haziran 2022).
• Apak, K., 2003. Büyük Açıklıklı Çelik Yapı Sistemleri ve Uygulanan Örneklerin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yapı Bilgisi Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye, pp. 135.
• Arkitektuel, 2020. “Centre Pompidou”. Https://Www.Arkitektuel.Com/Centre-Pompidou/ (Erişim Tarihi 2 Haziran 2022).
• Aslan, F., Aslan, E., Atik, A., 2015. İç Mekânda Algı. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(11): 139-151.
• Aydın, S. N., 2021. “20. Yüzyılın mimari ikonlarından biri: Centre Pompidou”. Https://Www.Gzt.Com/Arkitekt/20-Yuzyilin-Mimari-İkonlarindan-Biri-Centre-Pompidou-3566656 (Erişim Tarihi 2 Haziran 2022).
• Çırak Yılmaz, M., Aydın, D., 2021. Mimaride Biçimin Görsel Etkisi: Tasarımcı Hedefi ve Kullanıcı Üzerinden Bir Araştırma. Modular Journal, 4(2): 152-171.
• Eğitmen, S., 2013. Çelik Yapıların Tasarım ve Konstrüksiyon İlkeleri ve KKTC'deki Uygulamalarının İrdelenmesi. Yakın Doğu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa, KKTC. ss.15.
• Erturk, S., 1984. Mimari Mekânın Algılanması Üzerine Deneysel Bir Çalışma (Doktora Tezi). Karadeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Türkiye, pp. 196.
• Golden Gate Bridge., 2022. “Köprü Özellikleri”. Https://Www.Goldengate.Org/Bridge/History-Research/Bridge-Features/Color-Art-Deco-Styling/ (Erişim Tarihi: 25 Haziran 2022)
• Guggenheim Bilbao, 2022. “The bulding”. https://www.guggenheim-bilbao.eus/en/the-building (Erişim Tarihi 27 Eylül 2022).
• Hodge, S., 2019. Mimarlığın Kısa Öyküsü, Hep Kitap, ISBN 978-605-192-443-4.
• Kılıç Urfalı, F., 2012. Güncel Çelik Yapı Sistemlerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye, pp. 195.
• Kobal, G., 2021. “Eyfel Kulesi’nin ilginç hikayesi: Geçici olarak yapılmıştı”. Https://Www.Hurriyet.Com.Tr/Dunya/Fransanin-Sembolu-Haline-Gelen-Gecici-Bir-Binanin-Hikayesi-Eyfel-Kulesi-41781418 (Erişim Tarihi 2 Haziran 2022).
• Korkmaz, Y., 2019. Toplumsal Değişim ve Çelik Yapı Malzemesi Etkileşiminin Mimari Tasarıma Yansımaları (Yüksek Lisans Tezi). Konya Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Konya, Türkiye, pp. 97.
• Kurtay, C., Badem, M., 2004. Avrupa Ülkeleri ve Türkiye’deki Çelik Yapı Uygulama Olanak ve Kısıtlarının İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(4):351-363.
• Lynch, K., 2010. Kent İmgesi, Çev: İrem Başaran, 1. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ozluoglu, L., 2017. “ San Francisco’ da eğitim almanız için 5 neden”. Https://www.hotcourses-turkey.com/study-in-usa/destination-guides/san-franciscoda-egitim-almaniz-icin-5-neden/ (Erişim Tarihi 21 Aralık 2022).
• Uslu, Ö., Yalçın, G., 2020. Görsel Algı Bağlamında Mekân Tasarım Bileşenlerinin İncelenmesi-Adana Arkeoloji Müzesi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2):232-244.
• Ünal, B., 2013. Mobil Konutların İç Mekân Tasarımlarının Görsel Algı Açısından İrdelenmesi: Geçici Afet Konutları Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İç Mimarlık Ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye, pp.