Piyasa Başarısızlıklarından Dışsallıklar ve Çözüm Yollarına İlişkin Değerlendirmeler

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 70 - 90, 15.05.2020

Fırat Özbilgi

Öz

Devlet; belli bir toprak parçası üzerinde yerleşmiş, fiziki kuvvet kullanma yetkisine sahip, özerk, merkezileşmiş ve bölümleri birbirleriyle koordinasyon içinde olan kurumlar bütünü, tüzel bir kişi veya örgüt olarak tanımlanmaktadır. Devletin sorumlulukları ve görevlerinin tarihsel süreç içerisinde sürekli değişim gösterdiği görülmektedir. Kamusal mallar, küresel kamusal mallar, doğal tekeller, asimetrik bilgi, aksak rekabet ve dışsallıklar gibi bazı alanlarda piyasanın başarısız olması nedeniyle, bireysel ve toplumsal kaynakların optimal kullanılmasını sağlamak maksadıyla bu gibi alanlara devletin müdahale etmesi gerekmektedir. Piyasa ve devlet hakkında geçmişten gelen ve günümüzde de varlığını sürdüren çeşitli sorular bulunmaktadır. Örnek olarak; “Devlet nedir? Devlet hakkındaki iktisadi görüşler ve çeşitleri nelerdir? Kamu ekonomisi ve piyasa ekonomisi nedir? Piyasanın başarısız olduğu alanlar nelerdir? Devlet bu gibi alanlara nasıl müdahale eder? Piyasa başarısızlıklardan biri olan dışsallıkların rolü ve önemi nedir? Devlet ve piyasa, dışsallıklara nasıl müdahale eder? gibi birçok soru verilebilir. Çalışmada, dışsallıklar konusuna ayrıntılı bir şekilde değinilerek söz konusu sorulara cevap bulunması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Devlet, Kamu ve Piyasa Ekonomisi, Piyasa Başarısızlıkları ve Dışsallıklar

Kaynakça

• Akalın, G. (2001), Kamu Ekonomisi, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Aktan, C. C. (2003), Değişim Çağında Devlet, Çizgi Kitapevi, Konya.
• Armağan, R. (2003), Kamu Ekonomisinde Dışsallıklar ve Dışsallıkların İçselleştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (9)
• Benk, S. (2006), Çevresel Dışsallıkların İçselleştirilmesinde Regülasyon ve Hukuki Sorumluluk Sistemlerinin Değerlendirilmesi, Çimento İşveren Dergisi, Sayfa: 26-33.
• Case, K. E. ve R. C. Fair (1989), Principles of Economics, Second Edition, New Jersey, America.
• Cropper, M.L. ve W.E.Oates (1992), Environmental Economics: A Survey, Journal of Economic Literature, Vol.30, Nu.2, Page: 675-740.
• Çetinkaya, Ö. (2009), Mahalli İdareler Maliyesi, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Dinler, Z. (2000), İktisada Giriş, Ekin Kitapevi Yayınları, Bursa.
• Dinler, Z. (2005), Mikro Ekonomi, Ekin Kitapevi Yayınları, 16.Basım, Bursa.
• Dollery, B. E. ve J. L. Wallis (2001), The Political Economy of Local Government, UK: Edward Elgar Press.
• Erol, M. (2003), Doğal Tekellerin Düzenlenmesi ve Telekomünikasyon Sektöründe Düzenleyici Kurum, Uzmanlık Tezi, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Hukuki Tedbirler ve Kurumsal Düzenlemeler Dairesi Başkanlığı, DPT Yayın Nu.:2680, Ankara.
• Ertürk, H. (1998), Çevre Bilimlerine Giriş, Vipaş Yayınları, Bursa.
• Farrell, J. (1987), Information and The Coase Theorem, The Journal of Economic Perspectives, Vol. 1, Nu. 2, Page:113-129, 30 Mart 2010. (http://www.mkutup. gov.tr).
• Gravelle, H. ve R. Rees (1990), Microeconomics, Longman Group Ltd, USA.
• Güneş, İ. (2000), Dışsallıklar, Kamunun Düzenleyici Rolü: Enerji Sektöründe Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Hyman, D. N. (1998), Puplic Finance, A Contemporary Application of Theory to Policy, 9th Edition, USA.
• Kargı, V. ve C. Yüksel (2010), Çevresel Dışsallıklarda Kamu Ekonomisi Çözümleri, Maliye Dergisi, Sayı:159, Temmuz-Aralık 2010.
• Kirmanoğlu, H. (2009), Kamu Ekonomisi Analizi, 2.Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Köse, H.Ö., S.Ayaz ve B.Köroğlu (2007), Türkiye’de Atık Yönetimi, Ulusal Düzenlemeler ve Atık Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Sayıştay Performans Denetimi Raporu, Ankara.
• Manisalıoğlu, E. (1971), Dışsal Ekonomiler ve İktisadi Gelişme, Nu.:18, Sermet Maatbası, İstanbul.
• Manresa, A. ve F. Sancho (2005), Implementing a Double Dividend:Recycling Ecotaxes Towards Lower Labour Taxes, Energy Policy, Vol. 33, No. 12, Page:1577-1585, 24 Şubat 2011. (http://pareto.uab.es/grecs/papers/Ener Policy 2005. pdf).
• Mishan, E. J. (1971), The Postwar Literature on Externalities:An Interpretative Essay, Journal of Economic Literature, Vol. 9, No.1, Page:1-28.
• McKitrick, R. (1997), Double Dividend Environmental Taxation and Canadian Carbon Emissions Control, Canadian Public Policy - Analyse de Politiques, Vol.23, No:4, Page:417-434, 22 Ocak 2011. (http://economics.ca/cgi/jab?journal=cpp&view=v 23n4/CPPv23n4p 417.pdf).
• Musgrave, R. A. (1958), Kamu Maliyesi Teorisi-Kamu Ekonomisi Alanında Bir İnceleme, Çeviren: Orhan ŞENER ve Yaşar METHİBAY, İstanbul.
• Mutluer, M. K., E. Öner ve A. Kesik (2009), Teoride ve Uygulamada Kamu Maliyesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Nadaroğlu, H. (1996), Kamu Maliyesi Teorisi, Beta Yayınevi, 9.Baskı, İstanbul.
• Nye, J. (2008), The Pigou Problem, George Mason Universtity, 08 Mart 2011, (http://www.cato.org/pubs/regulation/regv31n2/v31n2-5.pdf).
• Oates, W. E. (1995), Green Taxes:Can We Protect the Environment and Improve the Tax System at the Same Time, Southern Economic Journal, 61(4), Page:915-922.
• Oates, W. E. ve W. C. Baumol (1975), The Instrument for Environmental Policy, Economic Analysis of Environmental Problems, Page:95-154, 26 Mart 2011. (http://www.nber. org/chapters/c2834.pdf).
• Özsoy, İ. ve U. Yıldırım (1994), Çevre Kirliliğinin Önlenmesinde Ekonomik Yaklaşımlar ve Çözüm Önerileri, Çevre Dergisi, Sayı:11, Kahramanmaraş.
• Öztürk, N. (2004), Piyasa Başarısızlıkları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hakemli Öneri Dergisi, Cilt:6, Sayı:21, Sayfa:173-187.
• Öztürk, N. (2007), Piyasa Başarısızlığından Kamu Ekonomisinin Başarısızlığına, Ekonomide Devletin Değişen Rolü, Palme Yayıncılık, Ankara.
• Sencar, P. (2007), Türkiye’de Çevre Koruma ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Sonat, A. (1988), Çevre Programlarının Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi ve Türkiye İçin Bir Model Denemesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sönmez, S. (1987), Kamu Ekonomisi Teorisi:Kamu Harcamalarında Etkinlik Arayışı, Teori Yayınları, Ankara.
• Stavins, R. N. (1998), Market-Based Environmental Policies, Resources for the Future, Discussion, Page:98-26,1-39, Washington.
• Stiglitz, J. E. (1994), Kamu Kesimi Ekonomisi, Çeviren:Ömer Faruk BATIREL, Marmara Üniversitesi Yayınları, Yayın Nu.:549, İstanbul.
• Stiglitz, J. E. (2000), Economics of the Public Sector, Third Edition, New York W.W. Norton & Company.
• Şenatalar, B. (2003), Kamu Ekonomisi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Şener, O. (2001), Teori ve Uygulamada Kamu Ekonomisi, Beta Basım Dağıtım, İstanbul.
• Taytak, M. ve Meçik O. (2009), Küresel Çevre Sorunlarına Karşı Uluslararası Yeşil Diyalog, Uşak Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayfa:1-20.
• Tepecik, F. (2005), Hukuk ve Ekonomi, Eskişehir Barosu Dergisi, Sayı:7, Sayfa:21-29.
• Turgut, N. (1995), Kirleten Öder İlkesi ve Çevre Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayfa:607-654.
• Ünsal, E. M. (2004), Mikro İktisada Giriş, Turhan Kitapevi Yayınları, Ankara.
• Varian, H. R. (1996), Intermediate Mıcroeconomics, A Modern Approach, Fourth edıtıon, New York, USA.
• Victor, P.A. (1978), İktisadi Açıdan Çevre Kirlenmesi, Çeviren: Ömer Faruk BATIREL, Akbank Kültür Yayınları, Mac Millan İktisat Serisi, İstanbul.
• Yüksel, C. (2006), Dışsallıklarda Kamusal Çözümler: Türkiye Uygulaması, 02 Nisan 2011. (http://library.cu.edu.tr/tezler/6048.pdf).