Doğrudan Yabancı Yatırım ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Geçiş Ekonomileri Örneği

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 68 - 82, 21.12.2023

Ömer Özdemir , Fatma Turan Koyuncu

https://doi.org/10.54737/aujfe.1389710

Cited By: 1

Öz

20. yüzyılın ikinci yarısından sonra ivme kazanan doğrudan yabancı yatırım akımları ülke ekonomisi üzerinde birtakım olumlu ve olumsuz etkiler bırakmaktadır. Söz konusu etkiler yapılan yatırımların amacına ve şekline göre değişiklik gösterebileceği gibi ülkelerin ekonomik yapısı ve uyguladıkları politikalara göre de farklılık göstermektedir. Fakat yaygın görüş, yabancı yatırımların sermaye düzeyine ve verimlilik artışına sebep olarak ekonomik büyüme ve kalkınmayı pozitif etkilediğine yöneliktir. Bu sebeple çoğu ülke doğrudan yabancı yatırım çekmeye yönelik çeşitli teşvik politikaları uygulamaya başlamıştır. Yapılan bu araştırmada, 1996-2018 yıllarına ait verilerden hareketle seçilmiş geçiş ekonomilerinin büyümesi üzerinde doğrudan yabancı yatırımların etkisi panel veri analizi kullanılarak incelenmiştir. Yapılan analiz sonucunda ise doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyümeyi pozitif ve anlamlı olarak etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan Yabancı Yatırım, Ekonomik Büyüme, Geçiş Ekonomileri, Panel Veri Analizi, Sabit Etkiler Modeli

Relationship Between Foreign Direct Investment and Economic Growth: The Example of Transition Economies

Öz

Movements of foreign direct investments which accelerated after second half of the 20th century have had positive or negative influences on country economy. These impacts can show changes according to the purpose or form of the investments and can be changed in respect of the economic structures or policies of the countries. But common opinion is that foreign direct investments have positive effects on economic growth and development by causing increase of capital level and productivity gain. For this reason, many countries have started to apply emceeing policies that receive foreign direct investment. In this survey, the data belong to years of 1996-2018 were chosen by using panel data analysis on effects of foreign direct investments on transition economies. As a result of the analysis, it is concluded that foreign direct investments affect economic growth favorably and significantly.

Anahtar Kelimeler

Foreign Direct Investment, Economic Growth, Transition Economies, Panel Data Analysis, Fixed Effect Model

Kaynakça

• Akıncı, Y. G., Akıncı, M. & Yılmaz, Ö. (2013). İktisadi küreselleşme ve finansal özgürlükler arasındaki ilişki: Bir panel veri analizi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5 (9), 80-99.
• Aleksynska, M., Gaisford, J. & Kerr, W. (2008). Foreign direct investment and growth in transition economies. Munich Personal Repec Archive, 7668, 1-39.
• Alıcı, A.A. & Ucal, M.Ş. (2003). Foreign direct investment, export and output growth of Turkey: causality analysis. In European Trade Study Group (ETSG) fifth annual conference: 11-13, Madrid.
• Ayomitunde, T.A., Geogina, A.A., Bose, L.J. & Grace, T.K. (2019). Panel cointegration and granger causality approach to foreign direct investment and economic growth in BRICS countries. Acta Universitatis Danubıus, 15(2), 236-248.
• Baltagi, B. (2005), Econometrics analysis of panel data. West Sussex, England: John Wiley ve Sons Ltd.
• Belloumi, M. & Alshehry, A. (2018). The impacts of domestic and foreign direct investments on economic growth in Saudi Arabia. Economies, 6(1), 1-17.
• Berber, M. & Artan, S. (2004). Enflasyon ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Turkish Economic Association, Discussion Paper, 21, 1-14.
• Blomström, M., Lipsey, R. & Zejan, M. (1992). What explains developing countries growth? National Bureau of Economic Research Working Paper, 4132.
• Campos, N. F. & Kinoshita, Y. (2002). Foreign direct investment as technology transferred: Some panel evidence from the transition economics. William Davidson Working Paper, 438, 1-33.
• Carcovic M. & Levine R. (2002). Does foreign direct investment accelerate economic growth? Financial globalization: A blessing or curse. World Bank Conference: Washinghton.
• Çetin, M. & Ecevit, E. (2010). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: OECD ülkeleri üzerine bir panel regresyon analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (2), 166-182.
• Ford T. C., Rork, J. C. & Elslie, B. (2008). Foreign direct investment, economic growth and the human capital threshold: Evidence from us states. Rewiev International Economiecs, 16(1), s. 96-113.
• Gujarati, D. N. (2004). Basic econometrics (Fourth edition). New York: McGrawHill Series.
• Güney, G. & Kılıçaslan, Y. (2018). Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımı ve firma performansı. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 29(106), 31-72.
• Karimi, M.S. & Yusop, Z. (2009). FDI and economic growth in Malaysia. Munich Personal Repec Archive, 14999. Kaya, E. A. (2004). Ekonomik büyümenin belirleyicileri ve dışsal büyüme kuramları. E. Kutlu (Editör), İktisadi Kalkınma ve Büyüme içinde (s. 263-291). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
• Koyuncu, F.T. (2017). Doğrudan yabancı yatırımlar, ekonomik büyüme ve istihdam arasındaki ilişki: Türkiye uygulaması (1990-2015). Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 7 (2). 17-24.
• Kurita, K., Monzen, M. & Rofik, K. (2017). FDI spillover effects on productivity varying from the size of firm and industries in indonesi. International Journal of Small and Medium Enterprises and Business, 2(3), 51- 59.
• Lensik R. & Morrissey, O. (2001). Foreign direct invesment: Flows volatility and growth in developing countries. University of Groningen, Research Institute Report, 01E16.
• Mody, A. & Murshid, A.P. (2005). Growing up with capital flows. Journal of International Economics, 65 (1), 249-266.
• Ngeny, K.L. & Mutuku, C. (2014). Impact of foreign direct investment volatility on economic growth in Kenya: EGARCH analysis. Economics, 3(4), 50-61.
• Örnek, İ. (2008). Yabancı sermaye akımlarının yurtiçi tasarruf ve ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 63 (2), 19-217.
• Özcan, C., C., Özmen, İ. & Özcan, G. (2018). Ticari dışa açıklık ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: Yükselen piyasa ekonomileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40, 60-73.
• Özkul G. & Örün, E. (2016). Girişimcilik ve inovasyonun ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Ampirik bir araştırma. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, 5 (2), 17-51.
• Öztürk, Y. (2019). OECD ülkelerinde iş gücü verimliliğini etkileyen faktörlerin panel veri modelleri ile analizi. Yüksek lisans tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pazarlıoğlu, V. M. & Gürler, K. Ö. (2007). Telekomünikasyon yatırımları ve ekonomik büyüme: Panel veri yaklaşımı. Finans, Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44 (508), 35-43.
• Rahman, A. (2015). Impact of foreign direct investment on economic growth: Empirical evidence from Bangladesh. International Journal of Economics and Finance, 7(2), 178-185.
• Sarkar, P. (2007). Does foreign direct investment promote growth? Panel data and time series evidence from less developed countries, 1970-2002. Munich Personal Repec Archive, 5176.
• Sevim, U. & Eyüboğlu, K. (2016). Ticari banka performansının içsel belirleyicileri: Borsa İstanbul örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17 (2), 211-222.
• Siddique, A.M.H., Ansar, R., Naem, M.M. & Yaqoob, S. (2017). Impact of FDI on economic growth: Evidence from Pakistan. Bulletin of Business and Economics. 6(3), 111-116.
• Szkorupova, Z. (2014). A causal relationship between foreign direct investment, economic growth and export for Slovakia. Procedia Economics and Finance, 15, 123-128.
• Upadhyaya, P. K., Pradhal, G., Dhakal, D. & Bhandari, R. (2007). Foreign aid, FDI and economic growth in east european countries. Economics Bulletin, 6(13), 1-9.