Law, Market and Organizational Diversity: Turkish Universities in the Post-1981 Period

Yıl 2013, Cilt: 68 Sayı: 03, 191 - 227, 01.03.2013

Behlül Üsdiken Başak Topaler Özgecan Koçak

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002292

Cited By: 2

Öz

We examine the effects of a state intervention on diversity within an organizational field. Our empirical setting is the Turkish higher education field, which underwent a regime change in the early 1980s. The intervention involved an overhaul in the legal framework that included two contradictory forces: imposing a range of strict requirements that would force sameness, and introducing aspirations for greater marketization that created possibilities for competitive differentiation. Our findings from cluster analyses indicate that the regime change did alter the structure of the field. University types that became dominant were shaped either in line with the stipulations of the new regime or involved partial alterations in preexisting types as well as re-combinations of the old with newly imposed requirements. Diversity and concentration within organizational types followed cyclical patterns over time. Our study also suggests that these results were shaped more by legal imposition and the history of the field than by competitive processes.

Anahtar Kelimeler

Institutional Theory, Organizational Ecology, Higher Education in Turkey, Universities, Cluster Analysis

Yasa, Piyasa ve Örgüt Tiplerinde Çeşitlilik: 1981 Sonrasında Türkiye'de Üniversiteler

Öz

Bu çalışmada yasal çerçeveyi toptan değiştirerek yeni zorlayıcı hükümler getiren, bir yandan da piyasalaşmanın yolunu açan bir devlet müdahalesinin, bir örgütsel alandaki örgüt tiplerine, zaman içinde, ne tür etkileri olacağını inceliyoruz. Araştırmamızın görgül zeminini 1980’lerin başında yeni bir rejimin getirildiği Türkiye’deki yükseköğretim alanı oluşturmaktadır. Kümeleme analizi kullanarak elde ettiğimiz bulgular, yeni rejimin alanın yapısını değiştirdiğini ve egemen üniversite tiplerinin ya yeni rejim tarafından, ya da geçmişin getirdikleriyle yeni rejiminin istediklerinin bileştirilmesi veya kısmi değişikliklere uğratılmasıyla şekillendiğini göstermektedir. Örgüt tiplerindeki çeşitlilik ve yoğunlaşma da zaman içinde dalgalı bir seyir izlemiştir. Gözlemlediğimiz bu sonuçlarda da, esas rolü yasa ve alanın tarihsel geçmişinin oynadığı, piyasalaştırmanın etkisinin ise sınırlı kaldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal Kuram, Örgütsel Ekoloji, Türkiye’de Yükseköğretim, Üniversiteler, Kümeleme Analizi

Kaynakça

• Aldrich, Howard E. ve Martin, Ruef (2006), Organizations Evolving ( baskı) (London: Sage).
• Brint, Steven ve Jerome Karabel (1991), “Institutional Origins and Transformations: The Case of American Community Colleges,” Powell, Walter W. ve Paul J. DiMaggio (eds.), The New Institutionalism in Organizational Analysis (Chicago: University of Chicago Press): 3373
• Caliński, Tadeusz ve J. Harabasz (1974), “A Dendrite Method for Cluster Analysis,” Communications in Statistics, 3 (1): 1 –
• Clark, Burton R. (1983), The Higher Education System: Academic Organization in Cross-National Perspective (London: University of California Press).
• Clark, Burton R. (1995), Places of Inquiry: Research and Advanced Education in Modern Universities, (Berkeley, CA: University of California Press).
• D'Aunno, Thomas, Melissa Succi ve Jeffrey A. Alexander, (2000), “The Role of Institutional and Market Forces in Divergent Organizational Change,” Administrative Science Quarterly, 45 (4): 679-703
• Davis, Gerald F. ve Christopher Marquis (2005), “Prospects for Organization Theory in the Early Twenty-First Century: Instituti onal Fields and Mechanisms,” Organization Science, 16 (4): 332 –343
• DiMaggio, Paul J. ve Walter W. Powell (1983), “The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields,” American Sociological Review, 48 (2): 147-160
• Doğramacı, İhsan (1984), “Higher Education Reform in Turkey – The University in the Service of the Community: Results after Three Years of Application,” Higher Education in Europe, 9 (4): 74-82.
• Dölen, Emre (2010), Türkiye Üniversite Tarihi (Cilt 4 ve 5) (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları).
• Duda, Richard O., Peter E. Hart ve David G. Stork (2001), Pattern Classification ( baskı) (New York: Wiley).
• Ergüder, Üstün, Mehmet Şahin, Tosun Terzioğlu ve Öktem Vardar (2009), Neden Yeni Bir Yüksek Öğretim Vizyonu? (İstanbul: İstanbul Politikalar Merkezi).
• Ersoy, Uğur (2009), “Orta Doğu Teknik Üniversitesi – ODTÜ”, Çelik, Tarık ve İlhan Tekeli (der.), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi II (1961-2007), (Ankara: TÜBA): 619-632.
• EUA (2008), Türkiye’de Yükseköğretim: Eğilimler, Sorunlar ve Fırsatlar (İstanbul: TÜSİAD).
• Freely, John (2009). A Bridge of Culture: Robert College – Boğaziçi University, How an American College in Istanbul became a Turkish University (İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi).
• Frumkin, Peter ve Joseph Galaskiewicz (2004), “Institutional Isomorphism and Public Sector Organizations,” Journal of Public Administration Research and Theory 14 (3): 283-307. Gürüz, Kemal (2008), Yirmibirinci Yüzyılın başında Türk Milli Eğitim Sistemi (İstanbul: Türkiye İş Bankası).
• Gürüz, Kemal, Erdoğan Şuhubi, Celal A. M. Şengör, Kazım Türker ve Ersin Yurtsever (1994), Türkiye’de ve Dünyada Yükseköğretim, Bilim ve Teknoloji (İstanbul: TÜSİAD).
• Hair, Joseph F., Bill Black, Barry Babin, Rolph L. Anderson ve Ronald, L. Tatham (2006), Multivariate Data Analysis ( baskı) (Upper Saddle River, N.J.: Pearson Prentice Hall). Hambrick, Donald C., Sydney Finkelstein, Theresa S. Cho ve Eric M. Jackson (2005), “Isomorphism in Reverse: Institutional Theory as an Explanation for Recent Increases in Intraindustry Heterogeneity and Managerial Discretion,” Research in Organizational Behavior, 26: 307-350.
• Hannan, Michael T. Laszlo, Polos ve Glenn R. Carroll (2007), Logics of Organization Theory: Audiences, Codes and Ecologies (Princeton, N.J.: Princeton University Press).
• Hirş, Ernst (der.) (1950), Dünya Üniversiteleri ve Türkiye’de Üniversitelerin Gelişmesi (Cilt 1 ve 2) (İstanbul: Ankara Üniversitesi Yayınları).
• İhsanoğlu, Ekmeleddin (2010), Darülfünun: Osmanlı’da Kültürel Modernleşmenin Odağı (Cilt 1 ve 2) (İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi).
• King, Brayden G., Elisabeth S. Clemens, ve Melissa Fry (2011), “Identity Realization and Organizational Forms: Differentiation and Consolida tion of Identities among Arizona’s Charter Schools,” Organization Science, 22 (3): 554–572.
• Kraatz, Matthew S. ve Edward J. Zajac (1996), “Exploring the Limits of the New Institutionalism: The Causes and Consequences of Illegitimate Organizational Change,” American Sociological Review, 61 (5): 812-836
• Küçükcan, Talip ve Bekir S. Gür (2009), Türkiye’de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz, (Ankara: SETA).
• Meyer, John W. ve Brian Rowan (1977), “Institutionalized Organizations: Formal Structure as Myth a nd Ceremony,” American Journal of Sociology, 83 (2): 340-363
• Mızıkacı, Fatma (2006), Higher Education in Turkey (Bucharest: UNESCO-CEPES).
• Öncü, Ayşe (1993), “Academics: The West in the Discourse of University Reform” Heper, Metin, Ayşe ve Heinz Kramer (eds.), Turkey and the West: Changing Political and Cultural Identities (London: I. B. Tauris): 142-176.
• Özbay, Ferhunde (1990), “Üniversite Çevresi”, Yükseköğretimde Sorunlar ve Çözümler, (İstanbul: Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği Yayınları): 109-137.
• Pay aslıoğlu, Arif T. (1996), Türk Yükseköğretiminde bir Yeniliğin Tarihi: Barakadan Kampusa, 1954-1964 (Ankara: ODTÜ).
• Rao, Hayagreeva ve Jitendra V. Singh (1999), “Types of Variation in Organizational Populations: The Speciation of Organizational Forms,” Baum, Joel A. C. ve Bill McKelvey (eds.), Variations in Organization Science (London: Sage): 63-77.
• Rao, Hayagreeva ve Martin Kenney (2008), “New Forms as Settlements”, Greenwood, Royston, Christine Oliver, Kerstin Sahlin ve Roy Suddaby (eds), The Sage Handbook of Organizational Institutionalism (London: Sage): 352-370
• Reay, Trish ve C. R. (Bob) Hinings, (2005), “The Recomposition of an Organizational Field: Health Care in Alberta,” Organization Studies, 26 (3): 351–384
• Rüegg, Walter (Ed.) (2004), A History of the University in Europe – Volume III: Universities in the Nineteenth and Early Twentieth Centuries (1800-1945) (Cambridge: Cambridge University Press).
• Sargut, Selami ve Şükrü Özen (der.) (2007), Örgüt Kuramları (Ankara: İmge Kitabevi).
• Schneiberg, Marc ve Elisabeth S. Clemens (2006), “The Typical Tools for the Job: Research Strategies in Institutional Analysis,” Sociological Theory, 24 (3): 195-227
• Scott, W. Richard (2001), Institutions and Organizations ( baskı) (London: Sage).
• Simpson, Edward H. (1949), "Measurement of Diversity," Nature 163: 688.
• Tan, Turgut (1978), “Yüksek Öğretimdeki Yapısal Dağınıklığın Hukuksal Görünümü, ” Amme İdaresi Dergisi, 11 (3): 85-105.
• Tekeli, İlhan (2010), Tarihsel Bağlamı içinde Türkiye’de Yükseköğretimin ve YÖK’ün Tarihi (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları).
• Tekeli, İlhan ve Selim İlkin (1993), Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü (Ankara: Türk Tarih Kurumu).
• TÜSİAD (2003), Yükseköğretimin Yeniden Yapılandırılması: Temel İlkeler (İstanbul: TÜSİAD).
• Uluçay, Çağatay ve Enver Kartekin (1958), Yüksek Mühendis Okulu (Yük. Mühendis ve Yük. Mimar Yetiştiren Müesseselerin Tarihi) (İstanbul: Berksoy Matbaası).
• Unat, Faik Reşit (1964), Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi bir Bakış (Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı).
• Üsdiken, Behlül (2009), “Bir Örgütsel Alanın Yeniden Şekillenişi: Türkiye’de İş Hayatına Yönelik Yüksek Öğretimde Değişim”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 35 (Özel Sayı): 1-40. van Vught, Frans (2009), “Diversity and Differentiation in Higher Education”, F. van Vught (der.), Mapping the Higher Education Landscape: Towards a European Classification of Higher Education, (London: Springer): 1-16.
• Washington, Marvin ve Marc J. Ventresca (2004), “How Organizations Change: The Role of Institutional Support Mechanisms in the Incorporation of Higher Education Visibility Strategies, 1874 –1995,” Organization Science 15 (1): 82–97
• YÖK (2007a), Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi (Ankara: Yükseköğretim Kurulu).
• YÖK (2007b), Vakıf Üniversiteleri Raporu (Ankara: Yükseköğretim Kurulu).