İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA SİYASAL PARTİ ÖZGÜRLÜĞÜ YA DA AİHM'NİN 30 HAZİRAN 2009 TARİHLİ "BATASUNA KARARI"NI YENİDEN DÜŞÜNMEK

Yıl 2010, Cilt: 65 Sayı: 01, 135 - 174, 01.01.2010

Adil Şahin

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002150

Cited By: 1

Öz

Anahtar Kelimeler

-

İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA SİYASAL PARTİ ÖZGÜRLÜĞÜ YA DA AİHM'NİN 30 HAZİRAN 2009 TARİHLİ "BATASUNA KARARI"NI YENİDEN DÜŞÜNMEK

Öz

Bu makalede, siyasal partilerin, demokratik bir toplumda kapatılıp kapatılamayacakları tartışılmaktadır. Eğer öyleyse, hangi haklı gerekçelerle kapatılabilirler? Bu konuda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin, İnter-Amerikan İnsan Hakları Mahkemesinin, BM İnsan Hakları Komitesinin ve Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonunun tutumu nedir? Bu sorular Türkiye, İspanya ve Almanya örnekleriyle bu makalede ele alınmıştır. Türkiye’de siyasal parti özgürlüğü, özellikle 1960’lı yıllardan 2000’li yıllara siyasal partilerin kapatılması, Türk demokrasisinin önemli problemlerinden birisi olarak ortadadır. Demokrasi fonksiyonel olarak varlığını sürdürebilmek için siyasal partilere; siyasal partiler de demokrasiye ihtiyaç duyarlar. Fakat siyasal partilerin demokrasi adına kapatılması siyasal parti özgürlüğünü ve demokrasiyi tehdit etmektedir. Bu yazı, demokrasi kendini nasıl koruyabilir? Siyasal partiler demokrasi adına kapatılabilirler mi? gibi bazı soruların cevabı ile sonlandırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kapatma, siyasal partiler, insan hakları hukuku, insan hakları sistemleri, şiddet kullanma

Kaynakça

• ARIK, Kemal F. (1961), “(Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Bakımından) İnsan Haklarının Milletlerarası Korunması (1) – II,” AÜSBF Dergisi, 61/4: 43-92.
• AYRES, Thomas (2004), “Batasuna Banned: The Dissolution of Political Parties under the European Convention of Human Rights,” Boston College International and Comparative Law Review, 4: 99-113.
• BADERIN, Mashood A. (2005), “Recent Developments in the African Regional Human Rights System,” Human Rights Law Review, 5/1: 117-149.
• BATUM, S. (1993), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Anayasal Sistemine Etkileri (İstanbul: İÜHF Yayını, 1. Baskı).
• BEYANI, Chaloka (2007), “Recent Developments in the African Human Rights System 2004 – 2006,” Human Rights Law Review, 7/3: 582-608.
• CANTON, Santiago A. (2002), “The Role of OAS Special Rapporteur for Freedom of Expression in Promoting Democracy in the Americas,” University of Miami Law Review, 2: 307-327.
• CULLEN, Holly (1999), “Freedom of Association as a Political Right,” European Law Review, 99: 30-42.
• DALY, Emma (2003), “Spanish Court Outlaws a Basque Party, Seeing Terrorism Links,” Chicago Tribune, 18 Mart 2003.
• ERDEM, Fazıl H. (2004), “Türk Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Siyasal Partilerin Kapatılması: Karşılaştırmalı Bir Analiz,” Hukuk ve Adalet, 4/4: 252-301.
• ESSIEN, Udeme (2000), “The African Commission on Human and Peoples’ Rights: Eleven Years After,” Buffalo Human Rights Law Review, 00: 93-111.
• GEMALMAZ, M. S. (1991), Latin Amerika’da İnsan Hakları (İstanbul: Kavram Ajans Yayıncılık Limited Şirketi, 1. Baskı).
• GEMALMAZ, M. S. (1998), Avrupa İnsan Hakları Komisyonu Önünde Türkiye – 2-: Nihai Raporlar (İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 1. Baskı).
• GEMALMAZ, M. S. (2003a), İnsan Hakları Belgeleri, Cilt: I (İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 1. Baskı).
• GEMALMAZ, M. S. (2003b), İnsan Hakları Belgeleri, Cilt: III (İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 1. Baskı).
• GEMALMAZ, M. S. (2004), İnsan Hakları Belgeleri, Cilt: IV (İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 1. Baskı).
• GEMALMAZ, M. S. (2007), Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş (İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 6. Baskı).
• GORDON, Dan (1987), “Limits on Extremist Political Parties: A Comparison of Israeli Jurisprudence with that of the United States and West Germany,” Hastings International & Comparative Law Review, 87: 347-400.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/GÖLCÜKLÜ, Feyyaz (2007), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması (İstanbul: Turhan Kitabevi, 7. Baskı).
• GROSSMAN, Claudio (2001), “Freedom of Expression in the Inter-American System for the Protection of Human Rights,” ILSA Journal of International & Comparative Law, 1: 619-647.
• GÜRKAN, Ülker (1959), “Avrupa Konseyi ve İnsan Hakları,” AÜHFD, 59/4: 131-157.
• HEYNS, Christof (2002), “Civil and Political Rights in the African Charter,” EVANS, Malcolm
• D./MURRAY, Rachel (eds.), The African Charter on Human and Peoples’ Rights – The System in Practise, 1986 – 2000 (New York: Cambridge University Pres): 137-177.
• ISSACHAROFF, Samuel (2007), “Fragile Democracies,” Harvard Law Review, 07/6: 1405-1467.
• JANIS, Mark/KAY, Richard/BRADLEY, Anthony (2000), European Human Rights Law-Text and Materials (New York: Oxford University Press, Second Edition).
• KOÇAk, Mustafa/ÖRÜCÜ, Esin (2003), “Dissolution of Political Parties in the Name of Democracy: Cases from Turkey and the European Court of Human Rights,” European Public Law, 03/9: 399-423.
• KUZU, Burhan (1987), “1961 ve 1982 Anayasalarında ve Bunlara İlişkin Siyasi Partiler Kanunlarında Siyasi Parti Kavramı, Kuruluşu ve Kapatma Rejimi (Karşılaştırmalı Bir İnceleme),” İÜHF Mecmuası, 87: 145-184.
• MERRILS, J. G./ROBERTSON, A. H. (2001), Human Rights in Europe (Manchester: Manchester University Press, Fourth Edition).
• MERSEL, Yigal (2006), “The Dissolution of Political Parties: The Problem of Internal Democracy,” International Journal of Constitutional Law, 06/4: 84-113.
• MUBANGIZI, John C. (2006), “Some Reflections on Recent and Current Trends in the Promotion and Protection of Human Rights in Africa: The Pains and the Gains,” African Human Rights Law Journal, 06: 146-165.
• NALDI, Gino J. (2001), “Reparations in the Practise of the African Commission on Human and Peoples’ Rights,” Leiden Journal of International Law, 01: 681-693.
• NYANDUGA, Bahame Tom (2006), “Perspectives on the African Commission on Human and Peoples’ Rights on the Occasion of the 20th Anniversary of the Entry Into Force of the African Charter on Human and Peoples’ Rights,” African Human Rights Law Journal, 06: 255-267.
• ODİNKALU, Chidi A. (2001), “African Commission on Human and Peoples’ Rights: Recent Cases,” Human Rights Law Review, 01/1: 97-109.
• ODINKALU, Chidi A. (2003), “Human Rights Mechanisms in Africa: Recent Developments in their Norms, Institutions and Jurisprudence,” Human Rights Law Review, 03/3: 105-126.
• OKERE, B. Obinna (1984), “The Protection of Human Rights in Africa and the African Charter on Human and Peoples’ Rights: A Comparative Analysis with the European and American Systems,” Human Rights Quarterly, 84: 141-159.
• ÖZBUDUN, Ergun (2008), “Siyasi Parti Kapatma Davalarında Türk Anayasa Mahkemesi ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Arasındaki Yaklaşım Farkı,” Türkiye Günlüğü, 08/93: 12-23.
• ÖZDEK, Y. (2004), Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye (Ankara: TODAİE Yayını, 1. Baskı).
• PERİNÇEK, D. (1985), Anayasa ve Partiler Rejimi (İstanbul: Kaynak Yayınları, 3. Baskı).
• SAĞLAM, F. (1999), Siyasal Partiler Hukukunun Güncel Sorunları (İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 1. Baskı).
• SAWYER, Katherine A. (2003), “Rejection of Weimarian Politics or Betrayal of Democracy?: Spain’s Proscription of Batasuna under the European Convention on Human Rights,” American University Law Review, 03/52: 1531-1581.
• SCHILLING, David (2004), “European Islamaphobia and Turkey-Refah Partisi (The Welfare Party) v. Turkey,” Loyola of Los Angeles International & Comparative Law Review, 4: 501- 515.
• TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/SANCAKDAR, Oğuz (2004), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı).
• TORRES, Amaya U. (2003), “Freedom of Expression under the European Convention on Human Rights: A Comparison Protection of Human Rights,” Human Rights Brief, 3: 6-12.
• TYRANO, Leslie (2003), “Spain: Banning Political Parties as a Response to Basque Terrorism,” International Journal of Constitutional Law, 3: 730-740.
• UYGUN, O. (1992), 1982 Anayasasında Temel Hak ve Özgürlüklerin Genel Rejimi (İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları, 1. Baskı).
• WINDISCHER, Roberta M. (2003), “The European Court of Human Rights and Minority Rights,” European Integration, 3/25: 249-271.