Anayasanın Hak Temelli Yorumu ve Anayasa Yargısı

Yıl 2007, Cilt: 62 Sayı: 03, 379 - 404, 01.03.2007

Mehmet Turhan

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002046

Cited By: 7

Öz

Anahtar Kelimeler

-

ANAYASANIN HAK TEMELLİ YORUMU VE ANAYASA YARGISI

Öz

Anayasa yargısının demokratik meşruluğu tartışmalıdır. Anayasa yargısının meşru olduğu görüşü yasaların anayasaya aykırı olamayacağı ilkesine dayanmaktadır; ancak bir yasanın anayasa aykırı olup olmadığı yorum yoluyla anlaşılabilir. Anayasa mahkemelerinin yorumunun ise yasama organların yorumundan daha bilimsel olduğu iddia edilemez. Bu görüşe göre her ikisi de doğru da olabilir yanlış da. Bu yazıda bu görüş eleştirilmekte ve eğer Anayasa özgürlükleri temel alan bir yolla yorumlanırsa anayasa yargısının demokrasinin ayrılmaz bir parçası haline geleceği belirtilmektedir. Özgürlükleri temel alan yorumdan önce yorumun dürüstlük ilkesine uygun olarak yapılması gerekmektedir. Bu savlarla birlikte anayasa mahkemelerinin siyasete müdahalelerine neden olan iptal davalarının ve anayasa aykırılıkla doğrudan bağlantısı olmayan diğer yetkilerinin ve görevlerinin kaldırılması gerektiği ileri sürülmüştür. Bunlar yerine hak ve özgürlükleri zedelenen bireylerin doğrudan anayasa mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmelerinin sağlanması gerektiği iddia edilmiştir. Amaç anayasa mahkemelerinin hak ve özgürlükler dışında aktivist tutumdan vazgeçip kendi kendilerini sınırlama gibi bir tutuma girmelerini sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

anayasa yargısı, anayasa yargısının meşruluğu, anayasa mahkemeleri, dürüst yorum, hak temelli yorum, demokrasi, aktivizm, kendi kendini sınırlama

Kaynakça

• Kitap ve Makaleler
• ARSLAN, Zühtü (2005), Anayasa Teorisi (Ankara: Seçkin Yayınları).
• ARSLAN, Zühtü (28 Haziran 2007), “Gerekçeli ‘367’ Kararı’nın Düşündürdükleri,” Zaman.
• BELGE, Murat (15 Temmuz 2007), “Anayasanın ‘Ruhu’,” Radikal.
• BERLIN, Isaiah (2002), “Two Concepts of Liberty,” Liberty, der. Henry Hardy (New York: Oxford University Press): 166-217.
• BOBBIO, Norberto (1996), The Age of Rights (Cambridge: Polity Press) (Çev. Allan Cameron).
• COOK, Steven A. (2007), Ruling But Not Governing: The Military and Political Development in Egypt, Algeria, and Turkey (Baltimore: The John Hopkins University Press).
• DWORKIN, Ronald (1977). Taking Rights Seriously (London: Duckworth, 2002) (1977 tıpkı basım).
• DWORKIN, Ronald (1985), A Matter of Principle (Cambridge, Mass: Harvard University Press)
• DWORKIN, Ronald (1986), Law’s Empire (London: Fortana).
• DWORKIN, Ronald (1996), Freedom’s Law: The Moral Reading of the American Constitution (Cambridge: Harvard University Press).
• DWORKIN, Ronald (2006), Is Democracy Possible Here? (New Jersey: Princeton University Press).
• ERDEM, Fazıl Hüsnü (a) (2005), “Türkiye’de ‘İdeolojik Devlet’ Gölgesinde Yargı Bağımsızlığı Sorunu,” Demokrasi Platformu (Yıl 1 Sayı 2): 51-69.
• ERDEM, Fazıl Hüsnü (b) (2005), “Yargının, Siyasi İktidar ve Devlet İktidarı Karşısında Bağımsızlığı Sorunu,” Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (Yıl III Sayı 6): 127-132.
• ERDOĞAN, Mustafa. (2005), “Anayasa Mahkemeleri Önemli Midir? Orta Avrupa’da Anayasa Yargısı ve Demokrasinin Pekişmesi,” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Sayı 3): 1- 22.
• ERDOĞAN, Mustafa (27 Nisan 2007), “'367' fanteziden başka bir şey değil ,” Zaman.
• GINSBURG, Tom (2003), Judicial Review in New Democracies (Cambridge: Cambridge University Press).
• GÖZLER, Kemal (2006), “Anayasa Yargısının Meşruluğu Sorunu,” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (Cilt 61 No 3): 131-166.
• HANİOĞLU, M. Şükrü “Kavramlar Yorumlanmalı, Tartışılmalı Mı? (I),” Zaman 18 Mayıs 2007.
• HANİOĞLU, M. Şükrü (19 Mayıs 2007), “Kavramlar Yorumlanmalı, Tartışılmalı Mı? (II)” Zaman.
• HAZAMA, Yasushi (1996), “Constitutional Review and the Parliamentary Oppostion in Turkey,” The Devoloping Economies, (XXXIV-3): 316-338.
• HOROWITZ, Donald L. (2006), “On Constitutional Courts,” Journal of Democracy (October 2006): 125-137.
• ILICAK, Nazlı (2007), 27 Mayıs Yargılanıyor (İstanbul: Merkez Kitaplar, 2007). Bu kitabın ilk baskısı 1975 yılında iki cilt olarak yapılmıştır.
• İNSEL, Ahmet (2007), “Pretoryen Devlet ve Sahipleri,” Birikim (Haziran 2007): 17-21.
• KOÇAK, Cemil (2004), “Some Views on the Turkish Single Party Regime During the İnonü Period (1938-45),” ATABAKI, Touraj / ZÜRCHER, Erik J. (eds.) Men of Order: Authoritarian Modernization under Atatürk and Reza Shah (London: I.B.Tauris):113-129.
• KUÇURADİ, İoanna (2007), İnsan Hakları Kavramları ve Sorunları (Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu).
• LOUGHLIN, Martin (2000), Sword & Scales: An Examination of the Relations Between Law & Politics (Oxford: Hart Publishing).
• LOUGHLIN, Martin (2004), The Idea of Public Law (Oxford: Oxford University Press).
• ÖZBUDUN, Ergun (2004), Türk Anayasa Hukuku (Ankara: Yetkin Yayınları: 8. Baskı).
• ÖZBUDUN, Ergun (2005), “Anayasa Yargısı ve Demokratik Meşruluk Sorunu,” ERGÜL, Ozan (der.), Demokrasi ve Yargı Sempozyum 04-06 Ocak 2005 (Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayını): 336-351.
• ÖZBUDUN, Ergun (26 Temmuz 2007), “Yargının Tarafsızlığı ve Bağımsızlığı,” Zaman.
• PARLA, Taha (2002), Türkiye’de Anayasalar (İstanbul: İletişim Yayınları, Genişletilmiş Yeni Baskı).
• PARLA, Taha (2007), Türk Sorunu Üstüne Yazılar 1998-2007 (İstanbul: Urun Yayınları).
• SCANLON, T. M. (2003), The Difficulty of Tolerance: Essays in Political Philosophy (Cambridge: Cambridge University Press).
• TÜRKÖNE, Mümtaz’er (20 Mayıs 2007), “Mayo Reklamlarındaki Laiklik İllüzyonu ,” Zaman.
• ULUŞAHİN, Nur (2007) (a), “Cumhurbaşkanı Seçiminin Düşündürdükleri ya da Hukukun Siyasallaşması,” Ankara Barosu Dergisi, (Bahar 2007): 18-30.
• ULUŞAHİN, Nur (17 Haziran 2007) (b), “Kraliçenin Tesellisi,” Radikal İki.
• Türk Anayasa Mahkemesi Kararları
• E. 2007/45, K. 2007/54, k.t., 1.5.2007, Resmi Gazete, 27 Haziran 2007, Sayı: 26565, s. 1-16.
• E. 1989/1, K. 1989/12, k.t., 7.3.1989, AMKD, Sayı 25, s. 133-165.