The Main Debates Around Establishment of Television Broadcasting in Turkey: Development, Education and National Security

Yıl 2014, Cilt: 69 Sayı: 3, 481 - 510, 22.10.2014

Süleyman İlaslan

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002321

Cited By: 4

Öz

The first regular television broadcasting in Turkey started on January 31, 1968, with TRT Ankara Television. This study focuses on the debates regarding the television broadcasting‟s social and political role, which began long before the establishment of the television station. In this context I will first examine the interests in television that germinated between the 1930s and 1950s. I will also delve into the political, social and economic debates, which concentrate on the attempts for the establishment of television between 1930 and 1968, and analyze the ruling class‟ troubled relationship with technology in a less developed country like Turkey through concepts such as education, development and national security.

Anahtar Kelimeler

Television, History, Education, Development, National Security

Türkiye'de Televizyon Yayıncılığının Kuruluşu Üzerine Temel Tartışmalar: Kalkınma, Eğitim ve Milli Güvenlik

Öz

Türkiye‟de ilk düzenli televizyon yayınları 31 Ocak 1968‟de başlamıştır. Ancak, Türkiye‟nin televizyonla tanışması ve bir televizyon şebekesi kurulması için girişimlerde bulunulması çok daha eskilere dayanmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye‟de televizyon kurulmadan çok önce başlayan ve televizyonun kuruluşuna kaynaklık eden tartışmalar ele alınacaktır. Bu tartışmalar televizyonun henüz kurulmadan çok önce toplumsal ve siyasi hayatta üstlenmesi istenen temel rollere büründürüldüğünü ve sınırlarının belirlendiğini göstermektedir. Bu çerçevede, Türkiye‟de televizyona yönelik ilk ilgilerin başladığı 1930‟ların başından, ilk kez bir televizyon şebekesi kurma girişimlerinin başladığı 1950‟lere ve oradan da ilk televizyon yayınlarına başlandığı 1968 yılına kadar olan dönemde, Türkiye‟de televizyon konusunda yürütülen siyasi, toplumsal ve ekonomik tartışmalara ve her seferinde gerçekleştirilemeyen televizyon kurma girişimlerine odaklanılacak ve az gelişmiş bir ülkede yönetici sınıfların kalkınma, eğitim ve milli güvenlik gibi kavramlara dayanarak yeni teknolojilerle kurdukları sorunlu ilişkiler sorgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Televizyon, Tarih, Eğitim, Kalkınma, Milli Güvenlik

Kaynakça

• Adaklı, Gülseren (2006), Türkiye’de Medya Endüstrisi, (Ankara: Ütopya).
• Adamou, Christina, Isabelle Gaill ard ve Dana Mustata (2008). “Institutionalising European Television: The Shaping of European Television Institutions and Infrastructures”, Bignell, Jonathan ve Andreas Fickers (Der.), A European Television History, (Oxford: WileyBlackwell): 79-101.
• Ahıska, M. (2005), Radyonun Sihirli Kapısı: Garbiyatçılık ve Politik Öznellik, (İstanbul: Metis).
• Ahmad, Feroz (1983), “Türkiye’nin Cumhuriyet Dönemi Siyasal Gelişmeleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, c. 7, 1991-1998.
• Ahmad, Feroz (1996), Demokrasi Sürecinde Türkiye, (İstanbul: Hil Yayın).
• Aksoy, Muammer (1960), Partizan Radyo ve DP , (Ankara: Ayyıldız Matbaası).
• Ataay, Faruk (2006), 12 Mart’tan 12 Eylül’e Kriz Kıskacındaki Türk Siyaseti ve 1978-1979 CHP Hükümeti, (Ankara: De-Ki).
• Bener, Fuat Münir (1941), “Radyomuz 15 Yaşında”, Radyo, C.1, Sayı: 1.
• Briggs, Asa ve Peter Burke (2011), Medyanın Toplumsal Tarihi: Gutenberg’den İnternet’e, (İstanbul: Kırmızı Yayınları) (Çev. Ümit Hüsrev Yolsal ve Erkan Uzun).
• Boratav, Korkut (2005), Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, (Ankara: İmge).
• Boratav, Korkut (2010), Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye, (İstanbul: Yordam Kitap).
• Boratav, Korkut (2011), “İktisat Tarihi (1908-1980)”, Çağdaş Türkiye 1908-1980, Akşin, S. (der), (İstanbul: Cem Yayınevi).
• Cankaya, Özden (2003), TRT: Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi 1927-2000, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
• Crowley, David ve Paul Hyer (2010), İletişim Tarihi: Teknoloji, Kültür, Toplum, (Ankara: Phoenix Yayınları) (Çev. Berkay Ersöz).
• Curran, James ve Jean Seaton (2003), Power Without Responsibility: The Press and Broadcasting in Britain, (London; New York: Routledge).
• Çilingiroğlu, Ayhan (2010), “Ayhan Çilingiroğlu’nun Hatıralarında Planlama’nın Kuruluşu”, Ergun Türkcan (Haz.), Türkiye’de Planlamanın Yükselişi ve Çöküşü 1960-1980, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları), 113-153.
• DPT (1963), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, 1963-1967 (Ankara).
• DPT (1966), İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Radyo-Televizyon Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Ankara).
• DPT (1967), İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, 1968-1972 (Ankara).
• DPT (1971), Üçüncü Beş Yıllık kalkınma Planı Radyo ve Televizyon Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Ankara).
• Erder, Necat (2010), “Türkiye’nin İlk Planlama Deneyimi”, Türkiye’de Planlamanın Yükselişi ve Çöküşü 1960-1980, Ergun Türkcan (Haz.), (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları), 229-2
• Elsner, Monika, Thomas Müller ve Peter M. Spangenberg (1990), “The Early History of German Television: the slow development of a fast medium”, Historical Journal of Film, Radio and Television, 10 (2): 193-219.
• Eroğul, Cem (2003), “Çok Partili Düzenin Kuruluşu”, Geçiş Sürecinde Türkiye, Schick, I. C. ve Tonak, E. A. (der.) (İstanbul: Belge Yayınları), 112-158.
• Esgün, İbrahim (1943), “Uzaktan Görüm: Televizyon”, Radyo, 2 (17): 6-7.
• Hendy, David (2003), “Television’s Prehistory: Radio”, The Television History Book, Hilmes, M. (der.), (London: British Film Institute): 4-7.
• Hickethier, Knut (2008), “Early TV: Imagining and Realising Television”, Bignell, Jonathan ve Andreas Fickers (Der.), A European Television History, (Oxford: Wiley-Blackwell): 55-79. Hilmes, Michele (2003), The Television History Book, (London: British Film Institute).
• Hüner, N. (1978), Dayanıklı Ev Tüketim Malları Araştırması: Televizyon, (İstanbul: TSKB Araştırma Müdürlüğü).
• İGEME (1973), Türkiye’de Elektrik Makina Cihaz ve Malzemeleri ile Elektronik Sanayi ve İhraç Olanakları, (Ankara: İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi).
• Jeanneney, Jean-Noel (2009), Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi, E. Atuk (çev.), (İstanbul: YKY).
• Keyder, Çağlar (2003), “İktisadi Gelişme ve Bunalım: 1950-1980”, Geçiş Sürecinde Türkiye, Schick, I. C. ve Tonak, E. A. (der.), (İstanbul: Belge Yayınları): 310-325.
• Keyder, Çağlar (2007), Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Kılıç, Altemur (2005), Kılıç’tan Kılıç’a, (İstanbul: Remzi Kitabevi).
• Kıvanç, Halit (2002), Telesafir: Bizde TV Böyle Başladı, (İstanbul: Remzi Kitabevi).
• Kocabaşoğlu, Uygur (2010), Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna: TRT Öncesi Dönemde Rady onun Tarihsel Gelişimi ve Türk Siyasal Hayatı İçindeki Yeri, (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Kocaçimen, Ferda (1947), “İngiltere’de ve Amerika’da Televizyon”, Radyo, 6 (68): 15.
• Kuruç, Bilsay (2010), “Bir Planın Anatomi Politiği: Dördüncü Plan’ın Hazırlanışı ve Sonu”, Türkiye’de Planlamanın Yükselişi ve Çöküşü 1960-1980, Ergun Türkcan (Haz.), (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları), 357-410.
• Küçük, Yalçın (1975), Planlama, Kalkınma ve Türkiye, (İstanbul: Bilim Yayınları).
• Küçük, Yalçın (2010), “Sol’da Bir Attila Sönmez”, Ergun Türkcan (Haz.), Türkiye’de Planlamanın Yükselişi ve Çöküşü 1960-1980, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları), 83-97.
• Manyas, Nezih (1943), “Televizyonun İstikbali”, Radyo, 2 (24).
• Manyas, Nezih (1946), “Televizyon Yine Başladı”, Radyo, 5 (56): 15.
• Murdock, Graham (2005), “Public Broadcasting and Democratic Culture: Consumers, Citizens, and Communards”, A Companion to Television, J. Wasko (der.), Blackwell.
• Murray, Matthew (2003), “Establishment of the US Television Networks”, The Television History Book, Hilmes, M. (der.), (London: British Film Institute): 35-39.
• Nerone, John (2006), “Approaches to media history”, Angharad Valdivia (Der.), A Companion to Media Studies, (Oxford: Blackwell).
• Nureddin, Vala, “Televizyon İhtiyacımız”, Cumhuriyet, 31.08.1956.
• Oskay, Ünsal (1971), Toplumsal Gelişmede Radyo ve Televizyon, (Ankara: Sevinç Matbaası).
• Öngören, Mahmut Tali (1975), “TRT Televizyonunda Yasaklar”, Elektrik Mühendisliği, c.19, s. 217, s. 29-36.
• Öngören, Mahmut Tali (1974/1976), “Ankara Televizyonu 1968”, AÜ. SBF. Basın ve Yayın Yüksek Okulu Yıllık, Ankara: SBF.
• Öngören, Mahmut Tali (2002), “Ben Mahmut Tali Öngören… (1998 yapımı “Ah Gözyaşım Ülke” belgeselinde MTÖ’nün konuşmalarının deşifre metni)”, Metin Aksoy (Der.), Tek Başına Orkestra: Mahmut Tali Öngören, (Ankara: TİHV Yayınları).
• Pedersen, Paul Trier, Ernst Becher ve Andre Gervais (1971), Türkiye: Televizyon Gelişimi İçin Plan, (Paris: UNESCO).
• Savran, Sungur (2010), Türkiye’de Sınıf Mücadeleleri 1908-1980, (İstanbul: Yordam).
• Serez, Naci (1949), “Televizyon Sahasında Yenilikler”, Radyo, Mart 1949, 8 (87): 13. 510
• Sönmez, Attila (2010), “Kendi Anlatımıyla Attila Sönmez” Ergun Türkcan (Haz.), Türkiye’de Planlamanın Yükselişi ve Çöküşü 1960-1980, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları), 5-27.
• Şenyapılı, Önder (1978), “TV’nin on yılına toplu bakış”, Milliyet Sanat, sayı:264, s. 3-5.
• Tezel, Rıdvan, “Televizyonun Seçim Mücadelelerinde Rolü”, Cumhuriyet, 22.03.1954: 5.
• Timur, Timur (2003), “Osmanlı Mirası”, Geçiş Sürecinde Türkiye, I. C. Schick, ve E. A. Tonak (der.) (İstanbul: Belge).
• TRT, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu 1966 Yılı Çalışma Programı ve Bütçesi.
• TRT, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu 1972 Yılı Faaliyet ve Mali Bünye Raporu.
• Tuğrul, Semih (1975), Türkiye’de Televizyon ve Radyo Olayları, (İstanbul: Koza Yayınları).
• Tunçay, Mete (1983), “Siyasal Gelişmenin Evreleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, c.7, İstanbul: İletişim, s. 1967-1990.
• Türkcan, Ergun (2010), “DPT’nin Kuruluşu: Tarihi Bilgiler, Belgeler, Tinbergen ve Koopman’ın Katkıları Ergun Türkcan (Haz.), Türkiye’de Planlamanın Yükselişi ve Çöküşü 1960-1980, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları), 153-187.
• Williams, Raymond (2003), Televizyon, Teknoloji ve Kültürel Biçim, Türkbağ, Ahmet Ulvi (çev.), (Ankara: Dost).
• Winston, Brian (2003), “The Development of Television”, The Television History Book, Hilmes, M. (der.), (London: British Film Institute): 9-12.
• Yazgan, Kaya (1976), “Türkiye Elektronik Sanayiine Ekonomik Açıdan Bir Bakış”, Elektrik Mühendisliği, c.20, s. 229: 30-33.
• Zürcher, Erik Jan (2007), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (İstanbul: İletişim).