Bakanlar Kurulu Listesinin Cumhurbaşkanınca Reddi: Suat Hayri Ürgüplü Hükümeti Örneği (14 Mayıs 1972)

Yıl 2017, Cilt: 72 Sayı: 4, 1047 - 1080, 27.12.2017

Kaan Gaytancıoğlu

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002477

Öz

12 Mart 1971 Muhtırası sonucu istifa eden Süleyman Demirel hükümeti yerine, Ordu‟nun isteği
üzerine Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından Nihat Erim başbakanlığında, çoğunluğu teknokratlardan
oluşan bir hükümet görev yapmaya başlamıştır. Teknokratlar hükümeti bunalımı azaltamayınca, Erim, 16
Nisan 1972‟de ikinci kez istifa etmiştir. Ardından Sunay, hükümeti kurma görevini kontenjan senatörü Suat
Hayri Ürgüplü‟ye vermiştir. Ürgüplü‟nün 1965‟te, Dördüncü Koalisyonun Başbakanı olarak ülkeyi selametle
seçimlere götürmesi; destek görmesini beraberinde getirmiştir. Ürgüplü, mecliste grubu bulunan dört partiden
de bakan almak şeklinde bir reform hükümeti kurmak için temaslarına başlamış; güçlükleri aşmak için
görüşmeler gerçekleştirmiş ve bir mektup diplomasisi yürüterek, dört partiyi hükümete bakan verme
hususunda ikna edebilmiştir. Ancak arz ettiği hükümet, Ordu‟nun yönlendirmesiyle Sunay tarafından
reddedilmiş; bunun üzerine Ürgüplü istifa etmiş; hükümet kurma görevi Ferit Melen‟e verilmiştir. Melen,
selefi Ürgüplü‟nün, önceden çözdüğü uyuşmazlıkların ışığında hükümeti kısa zamanda kurmuş ve hükümet,
meclisten güvenoyu almıştır. Makale, Ürgüplü‟nün, 29 Nisan-14 Mayıs 1972 arasında hükümeti kurmak için
görev alışını, temaslarını, karşılaştığı güçlükleri, yürüttüğü mektup diplomasisini, hükümeti tesis etmesini ve
listesinin reddedilmesinin ertesinde istifa etmesini konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Suat Hayri Ürgüplü, Bakanlar Kurulu Listesi, 12 Mart 1971 Muhtırası, Erken Seçim

The Rejection of the List of the Ministers Council by the President: Suat Hayri Ürgüplü Cabinet Example (14 May 1972)

Öz

Upon the request of the Turkish army, in Suleyman Demirel Government‟s stead, which had resigned as a result of the “Memorandum” on 12 March 1971, a government under the premiership of Nihat Erim that consisted a group of technocrats was formed. Erim resigned for the second time on April 16, 1972, as he failed to resolve the crisis through requested reforms. Then President Sunay gave the task of forming a government, to the quota senator Suat Hayri Ürgüplü. Because Ürgüplü, as the Prime Minister of the fourth coalition government of Turkey, had been successful in leading the country until the elections of 1965 without any major problems, his assignment met with widespread support. After several meetings and wellconducted correspondence diplomacy, he persuaded all four parties that were represented at the parliament to appoint a minister for the government. However, the cabinet he offered was rejected by the President Sunay, who was acting under the influence of the army. In response, Ürgüplü resigned. His successor, Ferit Melen, rather easily managed to form a government thanks to the Ürgüplü‟s previous efforts in overcoming many difficulties on the way. This article narrates Ürgüplü‟s attempt at building a cabinet between April 29 and May 14, his communication with other actors in the system, the difficulties he faced, his diplomacy carried out through correspondence and his resignation after the rejection of the list he presented.

Anahtar Kelimeler

Suat Hayri Ürgüplü, Cabinet List, Memorandum of March 12, 1971, Early Election, Reform

Kaynakça

• Referans 1 Ahmad, Feroz (2007a), Bir Kimlik Peşinde Türkiye (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları) (Çev. Sedat Cem Karadeli).