One Opponent in Three Eras: The Political Power(s) in Turkey and the Issue of Democracy From the Perspectıve of Halide Edip Adıvar

Yıl 2020, Cilt: 75 Sayı: 2, 391 - 408, 27.05.2020

Belgin Tarhan

https://doi.org/10.33630/ausbf.677416

Cited By: 1

Öz

Halide Edip Adıvar witnessed three periods of recent history. She was besides and/or near the people of power while the parliamentary monarchy was established under the guidance of the Party of Union and Progress with the 1908 revolution, the announcement of the Republic in 1923 and the change of power in 1950. She didn't withhold support for the powers in the beginning but after differences of opinion she became the opponent of the very same powers.
In this study, the reasons underlying the differences of opinion between the three powers of the three eras and Halide Edip will be tried to be discussed under the concepts of authoritarianism-democracy. The study will mainly focus on the first period of the Democrat Party government (1950-54), while the problems of the Union and Progress and the founding power of the Republic will be included. It will also be attempted to identify traces of authoritarianism in the eyes of Halide Edip who was present in the parliament as DP Izmir
independent deputy in the same period.

Anahtar Kelimeler

Halide Edip Adıvar, Committee of Union and Progress, One party period, Democrat Party, Democracy

Üç Devirde Bir Muhalif: Halide Edip Adıvar'ın Perspektifinden Türkiye'de Siyasi İktidar(lar) ve Demokrasi Sorunu

Öz

Halide Edip Adıvar, yakın tarihin üç devrine tanıklık eder. 1908 Devrimi ile İttihat ve Terakki Partisi öncülüğünde kurulan parlamenter monarşiye geçilirken, 1923’te Cumhuriyet ilan edilirken ve 1950’de iktidar el değiştirirken dönemin muktedirlerinin yanında ve/veya yakınındadır. Başlangıçta desteğini esirgemediği ancak sonrasında fikri ayrılık yaşadığı iktidarlardan uzaklaşarak, görüşlerini muhalif çizgiden aktarmaya devam eder.

Bu çalışmada, üç devrin muktedirleriyle Halide Edip’in arasındaki fikri ayrılığının altında yatan nedenler, otoriteryenlik-demokrasi kavramları altında tartışmaya çalışılacaktır. Çalışmada İttihat ve Terakki ile Cumhuriyetin kurucu iktidarındaki problemlere yer verilmekle birlikte asıl olarak Demokrat Parti iktidarının ilk dönemine (1950-54) odaklanılacaktır. Aynı dönemde DP İzmir bağımsız vekili olarak Meclis’te yer alan Halide Edip’in gözünden otoriterliğin izleri saptanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halide Edip Adıvar, İttihat ve Terakki, Tek parti dönemi, Demokrat Parti, Demokrasi

Kaynakça

• Referans 1 Adak, Hülya (2016), Halide Edip ve Siyasal Şiddet–Ermeni Kırımı, Diktatörlük ve Şiddetsizlik(İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları).