ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN RİSKLİ SAĞLIK DAVRANIŞLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 110 - 126, 25.06.2019

Funda Özpulat , Yurdagül Erdem

Öz

Amaç: Bu çalışma, 1.sınıfa devam eden üniversite öğrencilerinin riskli sağlık davranışları ve etkileyen faktörleri saptamak amacıyla planlanmış tanımlayıcı türde bir çalışmadır. Yöntem: 23.03.2016-11.04.2016 tarihleri arasında yürütülen araştırmaya Selçuk Üniversitesine bağlı bir Sağlık Yüksekokulu ile İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinin (İİBF) 1.sınıf öğrencileri katılmış, 210 öğrenci ile çalışma yürütülmüştür. Kullanılan anket formu 2 bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde öğrencilerin sosyodemografik özellikleri, ikinci bölümde riskli davranışlarına yönelik sorular yer almaktadır. Elde edilen veriler SPSS 17.0 paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Tanımlayıcı özellikler ile riskli sağlık davranışların sayı ve yüzde hesaplamaları yanı sıra, Mann Whitney U Testi, Kruskal–Wallis Testi ve Ki-Kare Testi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan 1.sınıf öğrencilerinin yaşları 18 ile 24 arasında değişmekte ve yaşlarının aritmetik ortalamasının 19.56±1.27 olduğu görülmektedir. Katılımcıların %52.5’ü İİBF öğrencisi, %62.9’u kız öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırma sonucunda; sigara, nargile, alkol ve uyuşturucu kullanma durumunun öğrencilerin okullarına ve cinsiyetlerine göre değiştiği, İİBF öğrencilerinin yarısından fazlasının öğle yemeğini atladığı, öğrencilerin okullarına göre öğün atlama durumunun değiştiği görülmüştür. Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin ve kız öğrencilerin büyük çoğunluğu araç kullanmamakta, araç kullanırken hız sınırını aşma durumunun okula ve cinsiyete göre değiştiği görülmektedir. Sonuç: Öğrenciler arasında riskli sağlık davranışları bulunmakta, okullara ve cinsiyete göre oranları değişmektedir. Üniversiteler arası işbirliği sağlanarak bilimsel toplantı/sempozyum gibi üniversite gençliğinin düzenlenmesine ve sürdürülmesine aktif olarak katılabileği faaliyetlerin arttırılması, klüp ve gönüllülük çalışmalarının yapılması, üniversite öğrencilerinin bilinç ve farkındalıklarının artmasında doğrudan etkili olabilir.

Anahtar Kelimeler

Üniversite öğrencisi, riskli davranış, sağlık hizmetleri

EXAMINATION OF RISKY HEALTH BEHAVIOURS AND AFFECTING FACTORS OF COLLEGE STUDENTS

Öz

Objective: The objective of this descriptive study is to examination of risky health behaviors and affecting factors among junior college students. Methods: The study was conducted between 23/03/2016 and 11/04/2016 among 210 students who were still registered for their junior year in Vocational School of Health Sciences or Faculty of Economics and Administrative Sciences (FEAS) in Selçuk University. The questionnaire used consists of 2 parts. In the first part, sociodemographic characteristics of the students, and the questions about risky behaviors are included in the second part. The data were evaluated by using SPSS 17.0 package program. In addition to number and percentage calculations, Mann Whitney U Test, Kruskal Wallis Test and Chi-Square Test were used. Results: Ages of the junior students who participated in the research varied between 18 and 24 with the mean 19.56±1.27. 52.5% of the participants were registered in FEAS and 62.9% of the participants were female students. It was found that alcohol, drug, sheesha consumption and smoking depended on the sex and department of the students, more than half of FEAS students skipped lunch, while skipping a meal depended on the department. Majority of the Health Sciences students and female students were not drivers and the habit of exceeding speed limit while driving was depended on the department and sex. Conclusion: There are risky health behaviors among students and their rates vary according to schools and gender. By arranging collaboration among universities, increasing activities which university youth can actively engage in the organization and sustainment of, and conducting volunteer and club activities can directly affect the increase in awareness and consciousness of college students.

Anahtar Kelimeler

College students, risky behaviour, health services

Kaynakça

• 1. Akça-Ay, F. 2008. Temel hemşirelik kavramlar, ilkeler, uygulamalar. İstanbul; Medikal Yayıncılık.
• 2. Alikaşifoğlu, M. 2008. Ergenlerde davranışsal sorunlar. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Adolesan Sağlığı II Sempozyum Dizisi, 63, 55-59.
• 3. Baysoy, N.G. Üniversite Öğrenimi sırasında öğrencilerin sağlık riskleri konusundaki bilgi, tutum, davranışlarındaki değişim. T.C. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2007. İstanbul.
• 4. Bertan, M., Özcebe, H, Haznedaroğlu, D., Kırcalıoğlu, N., Bülbül, S.H. (2005). The knowledge of adolescent period and the life style of the first year students in universities. 29th UMEMPS Congress Union of Middle Eastern and Mediterranean Pediatric Societies, Hilton Convention Center, İstanbul, September 14-17.
• 5. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Healthy youth health topics: Six critical health behaviors 2007. Available from www.cdc.gov/HealthyYouth/healthtopics/index.htm.
• 6. Şimşek, H., Kılıççı, Y. (2006). Okulda ruh sağlığı. Ankara; Anı Yayıncılık.
• 7. Christopher, J.C., Ruhm, J. (2011). The economics of risky health behaviors. discussion paper. Germany. No: 5728.
• 8. Erel, Ö. (2013). T.C Üniversite öğrencilerinde dürtüsellik, riskli davranışlar ve istismar arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Istanbul.
• 9. Evren, H., Tokuç, B., Ekuklu, G. (2011). Trakya üniversitesi öğrencilerinde şiddet davranışları ve algılanan sağlık ilişkisi. Balkan Tıp Dergisi, 28, 380-384.
• 10. Garipağaoğlu, M., Eliuz, B., Esin, K., Çağatay, P., Nalbant, H., Solakoğlu., Z. (2012). Tıp fakültesi 1. sınıf öğrencilerinin beslenme durumlarının değerlendirilmesi. İstanbul Tıp Derg, 13(1), 1-8.
• 11. Grunbaum, J.A., Kann, L., Kinchen, S., Ross, J., Hawkins, J., Lowrey, R., Harris, W.A, McManus, T., Chyen, D., Collins, J. (2004). Youth risk behavior surveillance-United States 2003. MMWR, 53, 1-96.
• 12. Hassoy, H., Ergin, I., Davas, A., Durusoy, R., Karababa., A.O. (2011). Sağlık meslek yüksek okulu öğrencilerinde sigara, nargile, sarma tütün kullanımını etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve öğrencilerin sigara, nargile, sarma tütüne başlama ve sürdürme konusundaki görüşleri. Solunum Dergisi, 13(2), 91–99.
• 13. Lanier, C.A., Nicholson, T., Duncan, D. (2001). Drug use and mental well being among a sample of undergraduate and graduate college students. J Drug Educ, 31(3), 239-248.
• 14. McCarvill, R., Weaver, K. (2014). Primary care of female adolescents with type 1 diabetes mellitus and disordered eating. Journal of Advanced Nursing, 70(9), 2005-2018.
• 15. Önay, D. (2010). Selçuk üniversitesi akşehir sağlık yüksekokulu hemşirelik öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve besin tüketim sıklıkları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5(14), 127-146.
• 16. Önder, A. (2012). Süleyman Demirel üniversitesi bazı fakültelerinde okuyan 1. sınıf öğrencilerinin riskli sağlık davranışlarının saptanması. T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• 17. Özcan, C., Durukan, E., Gülmez, H. (2012). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinde sağlık açısından riskli davranışlar sıklığı. Sağlık ve Toplum, 22(1), 17-27.
• 18. Özcebe, H. (2002). Birinci basamakta adolesan sorunlarına yaklaşım. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 11(10), 374-377.19. Özyazıcıoğlu, N., Kılıç, M., Erdem, N., Yavuz, C., Afacan, S. (2011). Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 277-332.
• 20. Pekcan, G. (2009). Türkiye’de beslenme ve sağlık durumu. Hacettepe Beslenme ve Diyetetik Günleri II. Mezuniyet Sonrası Eğitim Kursu, Ankara.
• 21. Şimşek, H., Öztoprak, D., İkizoğlu, E., Safalı, F., Yavuz, Ö., Onur, Ö., Tekel, Ş., Çiftçi, Ş. (2012). Tıp fakültesi öğrencilerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili etmenler. DEÜ TIP Fakültesi Dergisi, 26(3), 151-157.
• 22. Tabak, R.S. Sağlık eğitimi. (2000). Ankara; Somgür Yayıncılık.
• 23. Ünalan, D., Öztop, D.B, Elmalı, F., Öztürk, A., Konak, D., Pırlak, B., Güneş, D. (2009). Bir grup sağlık yüksekokulu öğrencisinin yeme tutumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 16(2), 75-81.
• 24. Vançelik, S., Önal, S.G., Güraksın, A., Beyhun, E. (2007). Üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları ile ilişkili faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 242-248.
• 25. Yıldırım, İ., Yıldırım, Y., Tortop, Y., Poyraz, A. (2011). Afyon Kocatepe üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve bunları etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1375-1391.