Öz
Kızıldeniz’in en stratejik noktalarından biri Habeşistan açıklarındaki Dehlek adalar topluluğudur. İslâmiyet, adalara 702 yılında ulaşır. Emevîler döneminde mücrimler, siyasî ve ahlakî suçlular ile bürokrasiden el çektirilenlerin sürgün yeri olan Dehlek-i Kebîr, Abbasîler döneminde de aynı amaçla kullanıldı. Burası, Kızıldeniz’in en işlek limanı Sevâkin’e yakın olması sebebiyle Hindistan ve Mısır arasındaki deniz ticareti ve Yemen için önemli bir noktaydı. Dehlek, ayrıca Becce (Becâ/Beja) kabilelerine mensup bazı Habeşlilerin korsanlık faaliyetleri için önemli bir sığınaktı. Ada, IX. Yüzyılda Abbasî idaresinden çıkarak, Yemen’deki mahallî hanedanların eline geçti. Daha sonra bazen Habeşistan’da güçlenen Hıristiyan krallara, bazen de Mısır’daki Müslüman sultanlara tâbi oldu. 1093 – 1250 yılları arasında Dehlek Sultanlığı adıyla kendi mahallî meliklerince yönetildi. Osmanlıların yardımlarıyla 1526’da bütün Habeşistan’ı hâkimiyeti altına alan Harar Emiri Ahmed Gran (ö.1543) yerel sultanlıkları korudu ve bu durum 1557’de Türklerin gelip Portekizlileri bu topraklardan çıkartmasına kadar sürdü. Süleyman I döneminde(1520–1566), Çerkes Özdemir Paşa(ö.1561) eliyle hâkimiyet altına alınan adaların idaresi, Habeş Eyaleti’nin kurulmasıyla buranın tahsisatına eklendi. Kızıldeniz’in en işlek limanı Musavva’nın bir kazası konumundaki Dehlek, XVII. yüzyılda da ticaret yolunun en işlek noktalarından biri olmayı sürdürdü. 1865 yılında padişahın fermanıyla Musavva ve Sevâkin ile birlikte Mısır emlâkine dâhil edilinceye kadar Habeş Eyaleti’ne bağlı kalan Dehlek’i, 1885 yılında İtalya işgal etti. Günümüzde Dehlek’i sınırları içinde bulunduran Eritre, Nisan 1993’te referandumla bağımsızlığını elde etse de İsrail’in peyki olma ihtimali hala sıcaklığını korumaktadır
Öz
Of the most strategic islands in Red Sea is Dahlak archipelago off the coast of Ethiopia. The introduction of Islam to Dahlak islands in a considerably early period. The Grand Dahlak Island was used as a place of exile for culprits, political and moral criminals during the reign of both Umayyads and Abbasids. This place was an important point in maritime trade between India and Egypt and a bridgehead for Yemen especially because it was closest to Sawakin-one of the busiest ports in Red Sea. Also Dahlak Islands were an important haven for piracy activities of some Ethiopians from Becce(Becâ/Beja) tribes in Red Sea and neighboring islands. After Abbasids lost control in IXth century, Dahlak was captured by local dynasties in Yemen. Afterwards it sometimes subjected to Christian kings getting stronger in Ethiopia and at other times to Muslim sultans in Egypt. From 1093 to 1250 more than 150 years “Dahlak Sultanate” was governed by their own local meliks(kings). With the help of Ottomans the Harar Ruler Ahmed Gran(d. 1543) took control of the whole Ethiopia and became the protector of local sultanates and this situation lasted until Turks came and banished Portuguese from these lands in 1557. The rule of Dahlak Islands which was taken control by Circassian Özdemir(d.1561) Pasha during the conquest of Yemen in the reign of Suleiman I was given to Ethiopian State(1555) as a subvention after it was founded. Dahlak as a town of Massawa, one of the busiest ports in Red Sea, continued to be one of hectic points in maritime trade in Red Sea during XVIIth century. During the reign of Khedive İsmail Pasha until it was added to the realm of Egypt together with Massawa and Sawakin in 1865 through the sultan's decree, it was owned by Ethiopian State and invaded by Italy in 1885. Today Eritrea, which encompasses Dahlak, gained independence in April 1993 through referendum though it is still likely to be a satellite of Israel
Anahtar Kelimeler
Dahlak the Red Sea Ottoman State The Beja tribes piracy Ethiopia Harar Ahmad Gran Ethiopian Province Portuguese Eritrea Israel
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA22NV33JB |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011 Cilt: 40 Sayı: 2 |