Makedonya Türk Kimliği Bağlamında Makedonya’daki Türk Sivil Toplum Kuruluşları

Yıl 2015, Cilt: 48 Sayı: 2, 143 - 188, 01.12.2015

Necati Çayırlı

Öz

Makedonya’da Türk varlığı, IV. yüzyılda Hun Türklerinin buralara gelişiyle başlar. XIV. yüzyılın ikinci yarısından Balkan Savaşları’na kadar bölge Osmanlı hâkimiyetinde kalır. Gerek krallık Yugoslavya’sında, gerekse Yosip Broz Tito döneminde mağdur durumda olan Türkler; din, dil, eğitim, sosyal ve siyasal örgütlenme gibi hususlarda pek varlık gösteremezler. Makedonya’nın bağımsızlığını ilan etmesi (1991) ile diğer milletler gibi Türkler açısından da yeni bir dönem başlamış olur. Bölgede Osmanlı döneminden beri devam eden bir sosyal dayanışma vardır. 1912–1940 yılları arasında Türklerin siyasal, sosyal ve kültürel anlamda örgütlenmesi, dil, eğitim, folklor vb. alanlarda bir araya gelebilmeleri neredeyse imkânsızdı. Bununla birlikte 1924’te ‘Sebat Futbol Kulübü’nün kurulması gibi gelişmeler yaşanır. Makedonya Türkleri; 1942’de ‘Yücel Teşkilatı’nı kurarlar. 1950’de ‘Türk Yazarlar Cemiyeti’, 1966’da ‘Yeni Yol’, 1976’da ‘Altın Parmaklar’ gibi dernekler var olma mücadelesi verirler. Ardından 1990’lı yılların belirsizliği, çok partili düzene geçiş ve siyasal örgütlenmenin devam ettiği bir dönem başlar. 2015 yılı itibariyle Makedonya’da 20 farklı alanda 5000 civarında kayıtlı STK vardır. Netice itibariyle STK’lar, Makedonya Türklerinin, milli ve manevi kültürünü korumak, haklarını ve ortak çıkarlarını demokratik biçimde savunmak, diğer Makedonya vatandaşlarıyla iyi ilişkiler kurulmasına yönelik çalışmalarda bulunmak, Makedonya’da hoşgörü ve birlikte yaşama zihniyetinin yerleşmesine katkıda bulunmak gibi amaçlar doğrultusunda kurulmuşlardır

Anahtar Kelimeler

Makedonya Türkleri, Yücel Teşkilatı, Türk STK, Doğu Makedonya, Manastır

Non-Governmental Organizations In Macedonia At the Context of Macedonian Turks Identity

Öz

Turkish presence begins with the arrival of Hun Turks in 4th century in Macedonia. From the second half of 14th century to the Balkan wars, the region remained under the domination of Ottomans. Turks already in a victimized position, both in the kingdom of Yugoslavia and in the period of Yosip Broz Tito; didn’t make any presence felt for the matters of religious, language, educational, social and political organizations. Like other nations, a new period from the point of view of Turks began with the declaration of the independence of Macedonia (1991). There is a social solidarity (waqf percept) at the region going on from the Ottoman period. It was quite impossible for the Turks to come together at the fields of language, education, folklore, organizing at political, social and cultural terms during the years 1912-1940. However, there were developments like the establishment of “Charitable Community of Skopje Turks” from the “Sebat Football Club” at 1924. Macedonian Turks; established “Yücel Organization” in 1942 Associations like “Community of Turkish Writers” founded in 1950, “New Road” in 1966, “Golden Fingers” in 1976 gave the struggle of continuing their existence. Afterwards, it begins a period of ambiguity in the years 1990’s, transition to the multi-party system and political organizing. As from the year 2015 there are approximately 5000 registered NGO’s at 20 different fields in Macedonia. As a result, NGO’s have been established within the purpose of protecting the national and moral culture of Macedonian Turks, defending the rights and common interests in a democratic way, performing works on building good relations with the other Macedonian citizens and contributing to settle the tolerance and mentality of living together in Macedonia

Anahtar Kelimeler

Macedonian Turks, Yücel Organization, Turkish NGO, East Macedonia, Bitola