İran’ın Enerji Politikasının Siyasi Tarihi

Yıl 2016, Cilt: 49 Sayı: 1, 33 - 54, 01.06.2016

Mert Bilgin

Öz

Bu makale İran’ın enerji ajandasının tarihsel gelişimini petrol, nükleer ve doğal gaz odağında ele almaktadır. Çalışmanın esas amacı, petrol gelirlerine dayanarak nükleer enerjiye doğal gaz endüstrisine göre daha ivedi bir rol atfeden İran’ın bu yaklaşımının süreklilik arz eden bir tarihsel arka planının olup olmadığını ortaya koymaktır. Enerji güvenliği parametreleri İran’ın enerji politikasında belirli bir noktaya kadar etkin rol oynamaktadır. Buna mukabil, İran’ın uluslararası doğal gaz ticaretini bugüne kadar ötelemiş olma nedeni sadece enerji güvenliği perspektifinden izah edilememektedir. Petrol, nükleer enerji ve gaz arasındaki etkileşim politik önceliklerin ve uluslararası hususların enerji güvenliği perspektifiyle nasıl kesiştiğini gösteren tarihsel bir yaklaşımı gerektirmektedir. Bu çerçevede yapılan analiz, enerji güvenliği parametrelerinin uluslararası ticaret perspektifinden doğal gaza daha çok önem atfedilmesinin gerekliliğini işaret ederken, devlet politikasına referansla nükleer enerjiye verilen önceliğin uluslararası doğal gaz projelerini nasıl ertelediğini ele almaktadır. İran’ın P5+1 ile yapmış olduğu nükleer anlaşma doğal gaz projelerinin yapımını teşvik ederken, bu olasılığın gerçekleşmesi enerji politikalarının siyasi tarihinde ortaya çıkan sürekliliklerden ayrı tezahür etmeyecektir

Anahtar Kelimeler

İran, enerji politikası, petrol, gaz, nükleer

Political History of Iran’s Energy Policy

Öz

This article analyzes the evolution of Iran’s energy agenda with a particular focus on oil, nuclear and natural gas. It aims to indicate whether Iran’s energy policy, which relies on oil revenues and prioritizes nuclear energy over gas, stems from a definable historical track. Energy security parameters prove a certain degree of influence on Iran’s energy policy. Yet, the way Iran delayed international gas trade cannot be fully explained from energy security perspective. The interaction between oil, nuclear energy and gas merits a historical analysis that may help in explaining the processes in which political concerns and international issues intersect with energy security priorities. The analysis, within this context, indicates how energy security parameters would support more focus on natural gas from international trade perspective with regard to the State’s policy that prioritizes nuclear energy and leads to a delay in international gas projects. Iran’s nuclear deal with P5+1 promises to foster natural gas projects, and yet this contingency cannot be detached from the continuities in political history of Iran’s energy policy

Anahtar Kelimeler

Iran, energy policy, oil, gas, nuclear