Osmanlɪ Yazɪsɪ ile Yazɪlan Arnavut Edebiyatɪnɪn Dini Karakteri

Yıl 2016, Cilt: 50 Sayı: 2, 389 - 404, 01.12.2016

Meral Jahjai

Öz

5 asırlık ortak tarih ve kültür, Arnavutlar ve Türkler arasında güçlü tarihi ve kültürel bağlar oluşturmuş bulunmaktadır. Beyteci Edebiyatı ya da Alhamijado Edebiyatı olarak anılan Osmanlı Yazısı ile Arnavut Edebiyatı da bu etkileşim sonucu ortaya çıkmıştır. İntibak etmeye çalıştıkları kültürün lisanında eserler vermeleri bu edebiyatın bir hazırlık safhasını teşkil etmektedir. Ancak bu yazılanlar çok dar bir çevre, eğitim almış elit tabaka ile sınırlı kalmaktaydı. Her eser sahibinin hayali olan ve bilhassa yaşamakta olduğu çevrenin teveccühünü elde etme isteği, eserverenleri geniş kitlelerin ve bilhassa etki alanı oluşturmaya çalıştığı çevrenin bu eserleri anlayıp okuyabileceği lisanda yazmalarını gerekli kılmıştır. Mensup bulunulan dinin alfabesini kullanma geleneği sonucu müslümanlaşmış Arnavutlar da Arap harflerinden oluşan Osmanlı alfabesi ile Arnavut dilinde eserler vermeye başlamaktadırlar. Eserlerin zenginleşmesi kültürel özgünlüğü sağlayan alfabe ile sınırlı kalmaz. Sahiplenmiş olduğu bu yeni kültürün etkisiyle gündelik hayata eklenmiş bulunulan ifadelerinin yanı sıra, etkisinde geliştirmekte olduğu Türk Edebiyat’ının muhteva ve formlarını da aktarma suretiyle zenginleşecek, edebiyatını sağlam temellere oturtmayı başaracaktır. Biz bu çalışmamızda, iki buçuk asrı aşkın bir süre bölgenin her köşesine Osmanlı Yazısı ile Yazılan Arnavut Edebiyatı vasfı ile yayılma imkanı bulan bu edebiyatın dini karakterini yazısına, içeriğine ve tarihçesine değinerek işlemeye çalışacağız

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Arnavut, edebiyat, din

AVRASYA ETÜDLERİ 50/2016-2 T.C. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı Türk Cooperation and Koordination Agency

Öz

There is no doubt that, stong historical cultural conections between Albanian and Turkish nationality is created as a result of sharing common history and culture for five centuries. And, as a result of this interaction one Albanian literature was created, named as “Bejtexhi Literature” and then renamed as “Alhamijado Literature”, where it was writen with Ottoman alphabet. And by composing literature articles in the cultural language that they tried to adapt they created preparation phases of this literature. However, these articles where limited to a small range of society mainly, dedicated to high educated elite people the ones that were able to understand that language. Including the society that they were influenced and also for being understood and the idea to effect readers mind bring the need for articles to be written in languages that larger society understands. Despite this facts, one another tradition of Albanian literature which was using an alphabet of the religion that they belong made Islamized Albanians to use Ottoman alphabet with Arabic letters while composing an article. But, for enrichment of a literature only new alphabet is not enough. They have to include in their articles new expressions added in their daily life as a result of culture influences. Finally, while trying to transfer content and forms for Turkish literature which was at developing phase and named as “Divan poetry” they succeded to settle on solid foundations their literature who named as “Bejtexhi Literature” or “Albanian Literature With Ottoman Alphabet”. The aim of this study is to describe religious character of that Literature referring to his script, history and content

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Albanian, literature, religion