Kazakistan'da Din-Devlet İşlerini Etkileyen Faktörler

Yıl 2019, Cilt: 56 Sayı: 2, 99 - 133, 09.12.2019

Suat Beylur

Öz

Bağımsızlık sonrası dönemde Kazakistan’da dil ve eğitim politikaları ile yeniden tarih yazımının yanında din politikalarının da kimlik inşa sürecinde belirleyici olduğu kabul edilmektedir. 130 civarında etnik topluluk ve 18 farklı inanca mensup topluluklara ev sahipliği yapan Kazakistan’da yapılan araştırmalar, 1990’lardan itibaren dini alanda bir canlanmaya ve dindarlaşmaya işaret etmektedir. Sosyolojik ve kültürel olarak, Türkistan, Çarlık ve Sovyet geçmişinin her birisinden farklı ölçülerde etkilenen günümüz Kazakistan toplumunda din-devlet ilişkileri, gündemdeki sıcaklığını korumaktadır. Bu durum, özellikle 2000 sonrasında yapılan yasal ve kurumsal düzenlemelerde bariz bir şekilde görülmektedir. Bağımsızlığından günümüze bir bütün olarak bakıldığında Kazakistan’daki din-devlet ilişkilerinin, tarihi miras, eğitim politikaları, sosyal yapıdaki etnik ve dini çeşitlilik, liderin (N. Nazarbayev) kökeni ve söylemleri gibi iç faktörler ile Rusya ve Çin etkisi, yurtdışı kökenli tebliğ ve misyonerlik faaliyetleri, Batı’nın ve uluslararası örgütlerin etkisi ve son olarak diasporanın vatana dönüşü (Oralman) gibi dış faktörlerden etkilendiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Kazakistan, Din, Din-Devlet İlişkileri, laiklik

Kaynakça

• Adilbayev, Alau. “Çarlık Döneminde Kazak Topraklarında Yürütülen Ruslaştırma Faaliyetleri”, Bilig, Güz/23, Ankara, 2002, s-76-82. Altundağ, Zehra. “Geçmişten Günümüze Şanghay İşbirliği Örgütü”, Avrasya Etüdleri, No: 49 (2016,1), s.114. Anuarbekov, Asset. Kazakistan’da Misyonerlik Faaliyetleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2008. Bennigsen, A and Lemercier, Q. Sufi ve Komiser Rusya’da İslam Tarikatları, Akçağ, 1998. Borbasova, K.M and Abjalov, SU. “Kazakistan’da Din Eğitimi”, Kazakistan ve Türkiye’de Din Devlet İlişkisi, İSAF, İstanbul, 2013. Burova, E.E. “Bir Fenomen ve Gerçeklik Olarak Yeni Dindarlık”, http://ctc-rk.kz/wp, Erişim:12.11.2017. Calilov, E.G. “KC Dini Durum Raporu”, KC Eğitim ve Bilim Bakanlığı, Astana, 2014. Çalışkan, İsmail. “Üç İslam Anlayışı, Orta Asya’da İslam, Temsilden Fobiye”, https://www.ayu.edu.tr/yayin_detay/36, Erişim:09.03.2019.