Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Türk Kamu Yönetimi: Fırsatlar, Riskler ve Kronik Sorun Alanları

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 84 - 114, 15.12.2021

Muhammed Zahid Çığman

Öz

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi (CHS) ve Türk siyaset, ekonomi, hukuk ve yönetim sistemine etkileri son zamanların en dikkat çekici tartışmalarından biridir. Bu makale Türk kamu yönetiminin bazı güçlü ve zayıf yanları temelinde CHS’nin getirdiği fırsat ve riskleri tartışmaktadır. Çalışmada, CHS’nin esnek bir örgütsel yapı sağlayarak kırtasiyeciliği hafifleteceği, öte yandan, öngörülebilirliği azaltarak kurumsallığı zedeleyeceği ileri sürülmüştür. CHS’nin kamu yönetimi etiği ve devlete bağlılık gibi konularda ciddi bir etkisi olmayacaktır. Çalışma, CHS’nin muhtemel etkilerine ilişkin tartışmaya Kamu Yönetimi açısından katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk kamu yönetimi, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, kamu yönetimi reformu

Kaynakça

• Akbulut, Ö. (2009). Siyaset ve Yönetim İlişkisi: Kuramsal ve Eleştirel bir Yaklaşım, 2.bs., Ankara, Turhan Kitabevi
• Akcagündüz, E. (2019). Akademik bir bakışla. Vali Recep Yazırıoğlu: Kamu hizmetleri motivasyonu kuramı çerçevesinde bir inceleme. Astana Yayınları.
• Akcagündüz, E. (2021). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde kilit bir aktör: Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi. 4(2). ss.422-438
• Akıncı, B. (2017). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin olası demokratik ve ekonomik etkileri. Turkish Studies, 12(24). ss.1-16
• Behn, R. D. (1995). The big questions of public management. Public administration review, 55(4), 313-324.
• Bellante, D., & Link, A. N. (1981). Are public sector workers more risk averse than private sector workers? Industrial & Labor Relations Review, 34(3), 408-412.
• Boyne, G. (2002). Concepts and Indicators of Local Authority Performance: An Evaluation of the Statutory Frameworks in England and Wales. Public Money and Management, 22(2), 17-24.
• Bozeman, B. (1993). A theory of government “red tape”. Journal of public administration research and theory, 3(3), 273-304.
• Çığman, M. Z. (2015). II. Meşrutiyet Türkiye’sinde siyaset-yönetim ilişkisi (1908-1914) [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Çığman, M. Z. (2021). Türk kamu görevlilerinde kamu hizmeti güdülemesi [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Demir, C., Çohadar, Ö., Gök, G. (2017) Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin yönetişimin temel ilkeleri bağlamında incelenmesi. Strategic Public Management Journal, 3(si), ss.138-153
• Dinçer, Ö., ve Yılmaz, C. (2003). Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma 1. Değişimin Yönetimi İçin Yönetimde Değişim. TC Başbakanlık.
• Doğan, B., ve Geyik, A.F., (2020). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde kuvvetler ayrılığı ilkesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(2), ss.19-46
• Fayol, H. (1939). Sınaî ve umumî işlerde idare (M. A. Çalıkoğlu, Çev.). İnhisarlar Umumî Direktörlüğü.
• Findley, C. V. (1996). Kalemiyeden mülkiyeye: Osmanlı memurlarının toplumsal tarihi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Gabris, G. T., & Simo, G. (1995). Public Sector Motivation as an Independent Variable Affecting Career Decisions. Public Personnel Management, 24(1), 33-51. https://doi.org/10.1177/009102609502400103
• Gözler, K. (2019). Osmanlı mülkî idare sistemi üzerinde Fransız etkisi: 1864 ve 1871 Vilayet Nizamnameleri Fransa’dan mı iktibas edilmiştir? Amme İdaresi Dergisi, 52(1), 1-32.
• Güler, T. (2018). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve kamu yönetimine etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(39). ss.299-322
• Heper, M. (1977). Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme: Siyaset Sosyoloji Açısından Bir İnceleme, 1. bs., İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları
• Hofstede, G. (1984). Culture’s consequences: International differences in work-related values (C. 5). SAGE.
• Karadut, İ.C. (2020). Yeni hükûmet sisteminin teorideki ve pratikteki yeri üzerine: karşılaştırmalı bir deneme. 6. ss.25-30
• Karahanoğulları, O. (2013). Fransa’da kamu yönetimi. İçinde Kamu yönetimi ülke incelemeleri, 3. Bs, İmge, Ankara (ss. 41-143).
• Kırışık, F., & Öztürk, K. (2020). Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle kamu yönetiminin geliştirilmesi. Adalet Dergisi, 65, 167-200.
• Köprülü, M. F. (2004). Bizans müesseselerinin Osmanlı müesseselerine tesiri. Akçağ.
• Lewis, G. B., & Frank, S. A. (2002). Who wants to work for the government? Public administration review, 62(4), 395-404.
• Lindblom, C. E. (1959). The science of" muddling through". Public administration review, 79-88.
• Locke, E. A. (1996). Motivation through conscious goal setting. Applied and preventive psychology, 5(2), 117-124.
• Mardin, Ş. (2006). Yeni Osmanlı düşüncesinin doğuşu. İletişim.
• Muallim Naci. (2000). Osmanlı şairleri. Akçağ.
• Mumcu, A. (2005). Osmanlı Devleti’nde rüşvet: Özellikle yargıda rüşvet. İnkılap.
• Neumann Jr, Francis X. (1996). What makes public administration a science? Or, are its" big questions" really big?. Public Administration Review, 56(5), 409-15.
• Nicholson-Crotty, S., Nicholson-Crotty, J., & Webeck, S. (2019). Are public managers more risk averse? Framing effects and status quo bias across the sectors. Journal of Behavioral Public Administration, 2(1). https://doi.org/10.30636/jbpa.21.35
• Oberfield, Z. W. (2009). Rule following and discretion at government’s frontlines: Continuity and change during organization socialization. Journal of Public Administration Research and Theory, 20(4), 735-755.
• Ortaylı, İ. (2005). İmparatorluğun en uzun yüzyılı. İletişim.
• Özkaya, Y. (1994). Osmanlı İmparatorluğu’nda âyânlık. TTK.
• Öztürk, N.K. (2019). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin temel dinamikleri. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 6(15). ss.69-87
• Perry, J. L., & Wise, L. R. (1990). The motivational bases of public service. Public administration review, 367-373.
• Porter, L. W., & Lawler, E. E. (1968). Managerial attitudes and performance. Richard D. Irwin.
• Resmi Gazete www.resmigazete.gov.tr (Son erişim: 17.09.2021)
• Şaylan, G. (1976a). Günümüz mülkî amirlik sistemini nitelendiren eğilim: Siyasal-yönetsel yapı bütünleşmesi. Toplumsal yapıyla ilişkileri açısından. Türkiye’de mülkî idare amirliği, Ed.: Kurthan Fişek, Türk İdarecileri Derneği, Ankara, ss.38-54.
• Şaylan, G. (1976b). Türk idare amirliği sisteminin belirleyici özelliği: Merkezcilik. Toplumsal yapıyla ilişkileri açısından. Türkiye’de mülkî idare amirliği, Ed.: Kurthan Fişek, Türk İdarecileri Derneği, Ankara, ss.25-38.
• Tansel, A. (2005). Public-private employment choice, wage differentials, and gender in Turkey. Economic development and cultural change, 53(2), 453-477.
• Toprak, Z. (2012). Türkiye’de milli iktisat 1908-1918. Doğan Y.
• Travers, M. (2007). The new bureaucracy: Quality assurance and its critics. Policy Press.
• Tural, E. (2015). Osmanlı taşrasında Fransa etkisi: 1864 Nizamnamesi’nin arkasında III: Napolyon mu vardı. 1864 Vilayet Nizamnamesi, Ed.: Tural, E., Çapar, S., Ankara, TODAİE.
• Ülken, H. Z. (1966). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. Selçuk Yayınları.
• Vroom, V. H. (1967). Work and motivation (3. bs). John Wiley & Sons.
• Weber, M. (2012). Ekonomi ve Toplum, c.1 Çev.: L. Boyacı, Yarın.
• Wilson, W. (1887). The Study of Administration. Political Science Quarterly, 2(2), 197-222. https://doi.org/10.2307/2139277
• Yazıcı, S. (2002). Başkanlık ve yarı başkanlık sistemleri: Türkiye için bir değerlendirme. İstanbul Bilgi Ü.Y., İstanbul
• Yıldız, M. (2005). Kamu Yönetimi Reformu ve Kamu Yöneticisi Davranışı: Recep Yazıcıoğlu Örneği. Mülkiye Dergisi, 29(249), 97-119.