DEPREMİN TOPLUMSAL BOYUTU

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 1, 77 - 99, 30.06.2023

Veysel Bozkurt

Öz

Bu araştırmanın amacı, Kahramanmaraş merkezli depremlerin toplumsal etkilerini incelemektir. Araştırmada depremzedelerin deprem anındaki deneyimleri, yaşanan hasar ve kayıplar, kurtarma ve yardım faaliyetleri ile deprem sonrasında yaşadıkları psiko-sosyal sorunların boyutları, onların perspektifinden anlaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca depremzedelerin yaşadıkları afete atfettikleri anlam da ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Araştırma, depremden üç hafta sonra katılımcı gözlem ve esnek nitel görüşme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Depremzedelerin hassasiyetleri dikkate alınarak, görüşmeler doğal akışı içinde yapılmış ve depremzedelerin sözlerini kesmemeye özen gösterilmiştir.
Deprem sonrasında bölgede güçlü bir pro-sosyal davranışın (toplumsal dayanışmanın) geliştiği gözlenmiştir. İlk günlerde az da olsa anti-sosyal davranışlar (yağma ve suç) örnekleri görülmüş, ancak kısa sürede kontrol altına alınmıştır.
Görüşme yapılan depremzedelerin büyük bir bölümünde uykusuzluk, kaygı, korku, sinirlilik, konsantrasyon sorunları, unutkanlık, anlamsızlık ve gelecek kaygısı gibi psikolojik belirtiler gözlenmiştir. Kadınlar, çocuklar ve yoksullar diğer gruplara kıyasla depremden daha olumsuz etkilenmişlerdir.
Ayrıca yaşanan depreme atfedilen anlam, kişinin eğitim, gelir ve dini bağlılık düzeyine göre değişmektedir. Görüşme yapılan katılımcıların bir bölümü depremin yıkıcı etkilerini tabiat kuralları, denetimsizlik, çürük binalar gibi nedenlerle açıklarken, daha büyük bir bölümü de depremi günahkârlıkların bir sonucu veya Tanrının bir cezası olduğunu düşünmüşlerdir.
Deprem bölgesinde, depremin neden olduğu stres ve kaynakların sınırlı olması ve aynı deprem çadırı alanlarının paylaşılmasının etkisiyle, göçmen karşıtlığı yoğun bir şekilde gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş depremleri, psiko-sosyal sorunlar, pro-sosyal davranış, anti-sosyal davranış ve anlam atfetme.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Alexander, D. (2010). The L'Aquila Earthquake of 6 April 2009 and Italian Government Policy on Disaster Response. Journal of Natural Resources Policy Research, 2(4), 325-342.
• Barsky, L. E., Trainor, J., & Torres, M. R. (2006). Disaster realities in the aftermath of Hurricane Katrina: Revisiting the looting myth. Natural Hazards Review, 7(4), 127-140.
• Benight, C. C., & Bandura, A. (2004). Social cognitive theory of posttraumatic recovery: The role of perceived self-efficacy. Behaviour research and therapy, 42(10), 1129-1148.
• Bonanno, G. A., Brewin, C. R., Kaniasty, K., & Greca, A. M. (2010). Weighing the costs of disaster: Consequences, risks, and resilience in individuals, families, and communities. Psychological Science in the Public Interest, 11(1), 1-49.
• Bozkurt, V., Kaya, H., Göka, E., & Öngen Bilir, K. B. (2022). The Mental Health of a Society in Crisis: Complaints of Depression and Anxiety. İstanbul University Journal of Sociology, 42, 153-170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusosyoloji/issue/75911/1253691
• Bozkurt, V. (1999). Deprem ve Toplum. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Dal Zilio, L., & Ampuero, J.-P. (2023). Earthquake doublet in Turkey and Syria. Communications Earth & Environment, 4, 71.
• Derivois, D., Cénat, J. M., Joseph, N. E., Karray, A., & Chahraoui, K. (2017). Long-term outcomes among child and adolescent survivors of the 2010 Haitian earthquake. Depression and Anxiety, 34(11), 964-971.
• Doğulu, C., Karanci, A. N., & Ikizer, G. (2016). How do survivors perceive community resilience? The case of the 2011 earthquakes in Van, Turkey. International Journal of Disaster Risk Reduction, 16, 108-114.
• Drury, J., Brown, R., González, R., & Miranda, D. (2016). Emergent social identity and observing social support predict social support provided by survivors in a disaster: solidarity in the 2010 Chile earthquake. European Journal of Social Psychology, 46(2), 209-223.
• Drury, J., Cocking, C., & Reicher, S. (2009). Everyone for themselves? A comparative study of crowd solidarity among emergency survivors. British Journal of Social Psychology, 48, 487–506.
• Fothergill, A. (1996). Gender, Risk, and Disaster. International Journal of Mass Emergencies and Disasters, 14(1), 33-56.
• Frailing, K., & Harper, D. W. (2017). Crime and Hurricanes in New Orleans. In The Oxford Handbook of Offender Decision Making (pp. 539-562).
• Furedi, F. (2007). The changing meaning of disaster: Policy and politics for 'natural' disasters in the UK. Area, 39(4), 482-489.
• Ginige, K., Amaratunga, D., & Haigh, R. (2009). Mainstreaming gender in disaster reduction: why and how? Disaster Prevention and Management: An International Journal, 18(1), 23-34.
• Goenjian, A. K., Roussos, A., Steinberg, A. M., Sotiropoulou, C., Walling, D., Kakaki, M., & Karagianni, S. (2011). Longitudinal study of PTSD, depression, and quality of life among adolescents after the Parnitha earthquake. Journal of Affective Disorders, 133(3), 509-515.
• Hussain, E., Kalaycıoğlu, S., Milliner, C. W. D., et al. (2023). Preconditioning the 2023 Kahramanmaraş (Türkiye) earthquake disaster. Nature Reviews Earth & Environment, 4, 287–289.
• Kar, N. (2009). Psychological impact of disasters on children: review of assessment and interventions. World Journal of Pediatrics, 5(1), 5-11.
• Naeem, F., Ayub, M., Masood, K., Gul, H., Khalid, M., Farrukh, A., ... & Hughes, J. (2011). Prevalence and psychosocial risk factors of PTSD: 18 months after Kashmir earthquake in Pakistan. Journal of Affective Disorders, 130(1-2), 268-274.
• Norris, F. H., Friedman, M. J., Watson, P. J., Byrne, C. M., Diaz, E., & Kaniasty, K. (2002). 60,000 disaster victims speak: Part I. An empirical review of the empirical literature, 1981–2001. Psychiatry, 65(3), 207-239.
• Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., et al. (2008). Community Resilience as a Metaphor, Theory, Set of Capacities, and Strategy for Disaster Readiness. American Journal of Community Psychology, 41(1-2), 127-150.
• Peek, L. (2008). Children and Disasters: Understanding Vulnerability, Developing Capacities, and Promoting Resilience—An Introduction. Children, Youth and Environments, 18(1), 1-29.
• Quarantelli, E. L. (1994). Looting and antisocial behavior in disasters. Preliminary Paper, 205, 1-12.
• Tang, B., Deng, Q., Glik, D., Dong, J., & Zhang, L. (2017). A meta-analysis of risk factors for post-traumatic stress disorder (PTSD) in adults and children after earthquakes. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(12), 1537.
• Ticehurst, S., Webster, R. A., Carr, V. J., & others. (1996). The psychosocial impact of an earthquake on the elderly. International Journal of Geriatric Psychiatry, 11, 943–951.
• Tierney, K. (2012). Disaster governance: Social, political, and economic dimensions. Annual Review of Environment and Resources, 37, 341-363.
• Xu, J., & Song, X. (2011). Posttraumatic stress disorder among survivors of the Wenchuan earthquake 1 year after: prevalence and risk factors. Comprehensive Psychiatry, 52(4), 431-437.