XX’NCİ YÜZYILIN BAŞLARI AZERBAYCAN EDEBİYATINDA DİNİ-KAHRAMANLIK GELENEKLERİNİN DEVAMI

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 138 - 148, 08.01.2024

Aybeniz Rahimova

Öz

Geçtiğimiz yüzyılın başlarında Azerbaycan`da milli kendini idrak düzeyinin yükselmesi dini-tarihi geçmişe ilgiyi de artırmıştır. Bu bağlamda edebiyatın farklı türlerinde kaleme alınmış ve dini-kahramanlık mazimizi yansıtan eserlerin arasında Azer Buzovnalı (1870-1951) ve Ali Abbas Müznib`in (1883-1937) manzum romanlarını ve aynı zamanda Müznib`in Farsçadan serbest vezinde çevirdiği Muhtarname isimli manzum roman ön plana çıkmaktadır. Buzovnalı`nın Oğuzname, Cengizname, Kazavatname isimli manzum romanları milletimizin tarihi geçmişini konu almaktadır. Kazavatname`de ise ağırlıklı olarak İslâm dininin yaygınlaştığı ilk seneler ve Peygamber Efendimizin (S.a.v.) kendisine inanmış ilk Müslümanlarla verdiği mücadeleler edebi bir dille okura sunulmuştur. Ali Abbas Müznib`in Farsçadan çevirerek 1912 yılında yayımlattığı Muhtarname isimli yapıtın yazarı Ataullah Hüsam Vaiz Hiravidi (ö.1573) olup olaylar Peygamber Efendimizin (S.a.v.) torunu Hazret-i Hüseyin ve sahabelerinin şehit edilmesinden sonraki dönemi yansıtıyor. Eserin esas kahramanı olan Muhtar Şafaki, Peygamber Efendimizin (S.a.v.) torunlarının intikamını almakla kalmayıp İslam dininin daha da yaygınlaşması için verdiği mücadeleyi asla yavaşlatmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Peygamber (S.a.v.), Muhtarname, Kazavat, Hazreti Ali, Manzum Roman

Kaynakça

• Referans1 Dede Korkut Kitabı., Ansiklopedik Sözlük., “Önder Neşriyyat”, Bakü, 2004, s. 368.
• Referans2 Bağırova, Könül.; Azər Buzovnalı Yaradıcılığı: Tarixilik və Müasirlik, Bakı: “Elm və Təhsil”, - 2022 s. 260.
• Referans3 Mir Celal, Hüseynov Firidun.; XX’nci Əsr Azərbaycan əƏdəbiyyatı , Bakı: “Maarif”, - 1982, s. 428.
• Referans4 İslam., Kısa Məlumat Kitabı.; Azərbaycan Dövlət Nəşriyyati, 1985, s. 164.
• Referans5 Koroly H. G.; Orta Asya, İran ve Azerbaycan Halklarının Destanları Arasındaki İlişkiler., Moskova, Nauka, 1983, s.250. (Королы Х.Г. Взаимосвязи эпоса народов Средней Азии,Ирана и Азербайджана. Москва, Наука, 1983, с.250).
• Referans6 Kononov A. N.; Türkmenlerin Soyağacı., Abu’l Ghazi Khan'ın Makalesi, Moskova-Leningrad, 1958, s. 112. (Кононов А.Н.Родословная Туркмен. Сочинение Абул Гази Хана Хивинского.М-Л,с.112.)