Kadınlarda Fertilite Farkındalığının ve Fertiliteyi Etkileyen Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 19 - 27, 14.06.2024

Özge Kocaarslan Hasbek , Gülseren Dağlar

https://doi.org/10.51621/aws.1432578

Öz

Amaç: Araştırmada kadınlarda fertilite farkındalığının ve fertiliteyi etkileyen yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırma kesitsel tanımlayıcı tiptedir. Örneklemi, Ağustos-Ekim 2022 tarihleri arasında Sivas Akıncılar İlçe Aile Sağlığı Merkezine başvuran, 20-49 yaş aralığında ve araştırmaya katılmayı kabul eden 305 kadın oluşturmuştur. Veriler Kişisel Bilgi Formu, Fertilite Farkındalık Ölçeği (FFÖ) ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği-II (SYBDÖ-II) ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistik analizi, tek yönlü varyans analizi, bağımsız gruplarda t testi, ki-kare testi ve pearson kolerasyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Kadınların yaş ortalaması 36,41±7,85 dir. FFÖ puan ortalaması 64,17±11,63; bedensel farkındalık ortalaması 36,46±6,82; bilişsel farkındalık ortalaması 27,71±6,30’dur. Kadınların %59,6’sı orta, %36,1’i yüksek, %4,3’ü düşük düzeyde fertilite farkındalığına sahiptir. SYBDÖ-II toplam puan ortalaması 132,84±21,16, manevi gelişim 27,17±4,32, sağlık sorumluluğu 21,55±5,02, fiziksel aktivite 15,68±4,98, beslenme 21,90±3,96, stres yönetimi 20,49±3,82, kişiler arası ilişkiler 26,06±4,61’dir. FFÖ ve SYBDÖ-II toplam ve alt boyut puan ortalamaları orta düzeyde bulunmuştur. FFÖ ile SYBDÖ-II toplam ve alt boyut (manevi gelişim, sağlık sorumluluğu, beslenme, kişiler arası ilişkiler, stres yönetimi) puanları arasında orta düzeyde, pozitif yönlü, anlamlı; fiziksel aktivite arasında ise çok düşük düzeyde, pozitif yönlü, anlamlı ilişki saptanmıştır (p< ,05).
Sonuç: Kadınların fertilite farkındalık düzeyi ve sağlıklı yaşam biçim davranışları orta düzeydedir. Kadınlar en yüksek manevi gelişim en düşük fiziksel aktivite davranışına sahiptir. Fertilite farkındalık düzeyi arttıkça sağlıklı yaşam biçimi davranışları artmaktadır. Bu sonuçlar doğrultusunda kadınlara fertilite farkındalığı ve fertiliteyi etkileyen yaşam biçimi davranışları hakkında eğitim ve danışmanlık yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fertilite, fertilite farkındalığı, yaşam biçimi davranışları, ebe

Etik Beyan

Bu çalışma için etik komite onayı Sivas Cumhuriyet Üniversitesi'nden (Tarih: 22 Haziran 2022, Karar No: 2022-06/01) alınmıştır.

Determining Fertility Awareness and Lifestyle Behaviours Affecting Fertility in Women

Öz

Objective: The study aims to identify female fertility awareness and lifestyle behaviors that affect fertility.
Method: The research is cross-sectional type. The sample consisted of 305 women between the ages of 20-49 who applied to Sivas Akıncılar District Family Health Center between August-October 2022 and agreed to participate in the research. The data were collected using the Personal Information Form, the Fertility Awareness Scale (FAS) and the Healthy Lifestyle Behavior Scale-II (HLBS-II). The data were evaluated using defining statistical criteria, unidirectional variance analysis, t-test in independent groups, ki-core test, and pearson correlation analysis.
Results: The average age of the women was 36.41±7.85. The FAS score averages 64.17±11.63; the physical awareness averages 36.46±6.82 and the cognitive awareness average 27.71±6.30. 59.6% of women have moderate, 36.1% have high and 4.3% have low levels of fertility awareness. HLBS-II scores a total average of 132.84±21.16; spiritual development 27.17±4.32; health responsibility 21.55±5.02; physical activity 15.68±4.98; nutrition 21.90±3.96; stress management 20.49±3.82; interpersonal relationships 26.06±4.61. FAS and HLBS-II total and subscale score averages were found to be moderate. Between FAS and HLBS-II overall and lower dimensional scores (spiritual development, health responsibility, nutrition, interpersonal relationships, stress management) a medium, positive, meaningful correlation was found; between very low levels of physical activity a positive and meaningful relationship was found (p< .05).
Conclusion: Women have moderate levels of fertility awareness and healthy lifestyle behaviors. Women have the highest spiritual development and the lowest physical activity behavior. The higher the level of fertility awareness, the greater the healthy lifestyle behavior. In line with these findings, it is recommended that women be educated and advised on their lifestyle behaviors that affects fertility awareness and fertility.

Anahtar Kelimeler

Fertility, fertility awareness, behaviors, midwife

Kaynakça

• Altıparmak, S., & Aksoy Derya, Y. (2018). The effects of fertility-supporting health training on healthy lifestyle behaviors and infertility self-efficacy in infertile women: A quasi-experimental study. European Journal of Integrative Medicine, 20, 146-153. https://doi.org/10.1016/J.EUJIM.2018.05.005
• Amanak, K., Karagöz, B., & Sevil, Ü. (2014). Modern yaşamın infertilite üzerine etkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 13(4), 345-350.
• Arslan Özkan, İ. (2012). Watson’ın bakım kuramına temellendirilmiş hemşirelik girişimlerinin infertil kadınların, infertiliteden etkilenme durumlarına, öz-yeterlik ve uyum düzeylerine etkisinin incelenmesi [Doktora tezi, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi], Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/
• Aşcı, Ö., & Gökdemir, F. (2020). Erkeklerde fertiliteyi etkileyebilecek riskli yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Androloji Bülteni, 22, 219−225. https://doi.org/10.24898/tandro.2020.56833
• Avcı, Y. D. (2016). Kişisel sağlık sorumluluğu. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(3), 259-266.
• Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F., & Kıssal, A. (2008). Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği-II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12, 1-13.
• Bektaş, G., & Süt, H. K. (2020). İnfertil ve fertil kadınların yaşam tarzı davranışları. Androloji Bülteni, 23(2), 67-76. https://doi.org/10.24898/tandro.2021.34392
• Best, D., Avenell, A., & Bhattacharya, S. (2017). How effective are weight-loss interventions for improving fertility in women and men who are overweight or obese? A systematic review and meta-analysis of the evidence. Human Reproduction Update, 23(6), 681-705. https://doi.org/10.1093/humupd/dmx027
• Chan, S. L., Thumboo, J., Boivin, J., Saffari, S. E., Yin, S., Yeo, S. R., Chan J. K. Y., Ng, K. C., Chua, K., & Yu, S. L. (2022). Effect of fertility health awareness strategies on fertility knowledge and childbearing in young married couples: Study protocol for an effectiveness-implementation hybrid type I multicenter three-arm parallel group open-label randomized clinical trial. BMJ Open, 12(1), e051710. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-051710
• Cheung, N. K., Coffey, A., Woods, C., & de Costa, C. (2019). Natural fertility, infertility and the role of medically assisted reproduction: The knowledge amongst women of reproductive age in North Queensland. Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology, 59(1), 140-146. https://doi.org 10.1111/ajo.12806
• Collins, G., & Rossi, B. V. (2015). The impact of lifestyle modifications, diet, and vitamin supplementation on natural fertility. Fertil Res Pract, 1, 1–9. https://doi.org/10.1186/s40738-015-0003-4
• Demirci, N., Coşkuner Potur, D., Gün, Ç., & Çakır, C. (2016). İnfertil kadınlarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Journal of Obstetric-Women’s Health and Diseases Nursing-Special Topics, 2(3), 62-69.
• Ersoy, E., Saatçı, E., & Ardıç, C. (2021). Gebelik planlayan kadınların beden kitle indeksi, obezite ve gebelik ilişkisi hakkındaki farkındalıkları. Türk Aile Hek Derg, 25(1), 15-20. https://doi.org/10.5222/tahd.2021.00719
• Espinos, J., Sola, I., & Martinez-Zapata, M. (2020). The effect of lifestyle intervention on pregnancy and birth outcomes on obese infertile women: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Fertility & Sterility, 14(1), 1-9. https://doi.org/10.22074/ijfs.2020.5921
• Fertility Awareness: Natural Family Planning (NFP) (2023). http://americanpregnancy.org/ preventing-pregnancy/natural-family-planning
• Foucaut, A., Faure, C., Julia, C., Czernichow. S., Levy, R., & Dupont, C. (2019). Sedentary behavior, physical inactivity and body composition in relation to idiopathic infertility among men and women. Plos One, 14(4), 1–15. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0210770
• Gözüyeşil, E., Taşi, F., & Arıöz Düzgün, A. (2019). 15-49 yaş kadınlarda meme kanseri endişesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Çukurova Tıp Dergisi, 44(4), 1215-1225. https://doi.org/10.17826/cumj.493360
• Grieger, J., Grzeskowiak, L., Bianco-Miotto, T., Jankovic-Karasoulos, T., & Moran, L. (2018). Pre-pregnancy fast food and fruit intake is associated with time to pregnancy. Human Reproduction, 33(6), 1063-1070. https://doi.org/10.1093/humrep/dey079
• Karataş, M., & Gölbaşı, Z. (2021). Kadınların prekonsepsiyonel dönemdeki sağlık riskleri ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(2), 151-158. https://doi.org/10.33631/duzcesbed.747905
• Kaya, Y., Beji, K., Aydın, Y., & Hassa, H. (2016). Kadınlarda yaşam biçimi davranışlarının fertilite üzerine etkisi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, (3), 190- 196.
• Mahey, R., Gupta, M., Kandpal, S., Malhotra, N., Vanamail, P., Singh, N., & Kriplani, A. (2018). Fertility awareness and knowledge among Indian women attending an infertility clinic: A cross-sectional study. BMC Women's Health, 18(1), 1-7. https://doi.org/10.1186/s12905-018-0669-y
• Özevci, G., Ceyhan, B., & Atakır, K. (2021). Artan cep telefonu kullanımının insan sağlığı üzerine etkileri. Dünya Sağlık ve Tabiat Bilimleri Dergisi, 4(2), 80-93.
• Özşahin Z., & Altıparmak S. (2021). Determining the effects of women’s fertility awareness levels on obstetric history. Middle Black Sea Journal of Health Science, 7(1), 132-142. https://doi.org/10.19127/mbsjohs.892012
• Özşahin, Z. (2020). Fertilite farkındalığını arttırmaya yönelik sağlığı geliştirme modeli doğrultusunda verilen eğitimin kadınlarda fertilite farkındalığına etkisi [Doktora tezi, Malatya İnönü Üniversitesi]. http://abakus.inonu.edu.tr/xmlui/handle/11616/18202
• Park, J., Stanford, J. B., Porucznik, C. A., Christensen, K., & Schliep, K. C. (2019). Daily perceived stress and time to pregnancy: A prospective cohort study of women trying to conceive. Psychoneuroendocrinology, 110, 1-6. https://doi.org/10.1016/j.psyneuen.2019.104446
• Pedro, J., Brandão, T., Schmidt, L., Costa, M. E., & Martins, M. V. (2018). What do people know about fertility? A systematic review on fertility awareness and its associated factors. Upsala Journal of Medical Sciences, 123(2), 71-81. https://doi.org/10.1080/03009734.2018.1480186
• Perez Capotosto, M. (2021). An integrative review of fertility knowledge and fertility-awareness practices among women trying to conceive. Nursing for Women’s Health, 25(3), 198–206. https://doi.org/10.1016/j.nwh.2021.04.001
• Raosoft. Sample Size Calculator. (2022). http://www.raosoft.com/samplesize.html
• Renn, Y., Xie, Y., Xu, Q., Long, M., Zheng, Y., Li, L., & Niu, C. (2023). University students’ fertility awareness and its influencing factors: A systematic review. Reproductive Health, 20(1), 1-12. https://doi.org/10.1186/s12978-023-01628-6.
• Silva, E., Almeida, H., & Castro, J. P. (2020). (In) Fertility and oxidative stress: New insights into novel redox mechanisms controlling fundamental reproductive processes. Oxidative Medicine and Cellular Longevity. 2020, 1-2. https://doi.org/10.1155/2020/4674896
• Silvestris, E., Lovero, D., & Palmirotta, R. (2019). Nutrition and female fertility: An Interdependent Correlation. Front Endocrinol (Lausanne), 10, 1–12. https://doi.org/10.3389/fendo.2019.00346
• Simmons, R. G., & Jennings, V. (2020). Fertility awareness-based methods of family planning. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, 66, 68-82. https://doi.org/10.1016/j.bpobgyn.2019.12.003
• Sørensen, N. O., Marcussen, S., Backhausen, M. G., Juhl, M., Schmidt, L., Tydén, T., & Hegaard, H. K. (2016). Fertility awareness and attitudes towards parenthood among Danish university college students. Reproductive Health, 13(1), 1-10. https://doi.org/10.1186/s12978-016-0258-1
• Temizkan Sekizler, E., & Daşıkan, Z. (2021). Prekonsepsiyonel sağlık bakımı ve primer bakımda danışmanlık, Hemşirelik Bilimi Dergisi, 4(2), 94–105.