Yemenli Yazar Selvâ Yahyâ el-İryânî’nin “Lahzatu Şecen ve Kısas Uhrâ” İsimli Hikâye Koleksiyonunun Edebi Yönden İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 54, 09.04.2025

Emre Üşenmez

Öz

Bu makale Yemenli yazar Selvâ Yahyâ el-İryânî’nin “Lahzatu Şecen ve Kısas Uhrâ” (Lahzatu Şecen ve diğer öyküler) isimli hikâye koleksiyonunu incelenmektir. Türkiye’de Yemen edebiyatına dair yapılan çalışmaların az olması sebebiyle Yemen edebiyatından sadece bir hikâye koleksiyonu seçilmiştir. Selvâ Yahyâ’nın bu koleksiyonunun seçilmesinin; hikâyelerinde Yemen toplumunu dini, siyasi, iktisadi ve içtimai cihetlerden çok iyi yansıtabilmesi Yazmış olduğu bu hikâye koleksiyonunun içinde tam dokuz adet hikâye bulunmaktadır. Bu hikâyelerin her birinde, bir veya birkaç mühim sorunu öne çıkararak anlatmaktadır. Hikâyelerinin tümünde cereyan eden sorunların asli kaynağını Yemen toplumunda vuku bulan ahlaki çöküntüler görmektedir. Bu sorunların çözümlerini bazen dolaylı yoldan anlatmakta bazen ise doğrudan hikâyelerinin içine serpiştirmektedir. Selvâ Yahyâ, kaleme aldığı hikâyelerde Son derece edebi bir dil kullanan yazar, betimlemelere de yer vermektedir. Hikâyelerinde ekseriyetle menfi hadiselere yer verdiği için umumiyetle eleştirel ve dramatik üslup kullanmaktadır. Makalede hikâyeler: konu, tema, dil, üslup, bakış açısı gibi muhtelif cihetlerden ele alınmaktadır. Arap edebiyatına öykünün girişi, Yemen’e intikali ve gelişiminden bahsedilmekte, Selvâ Yahyâ’nın hayatı ve edebi şahsiyeti, eserleri ve ödülleri Koleksiyonda konu, muhteva ve hikâye unsurları açısından öne çıkan birkaç hikâye mufassal; kalanlar ise muhtasar bir surette ele alınmaktadır. En nihayetinde, koleksiyonun değerlendirilmesi yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Selvâ el-İryânî , Yemen Öyküsü , Lahzatu Şecen , İçtimai Sorunlar , Edebi Uslüp

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa. Tarih-i Cevdet. C. 5,.
• Ahmet Kazım Ürün, Ahmet Kazım. Arap Edebiyatı Klasik-Modern. Konya: Çizgi Kitabevi, 2023.
• Ahmet Şimşirgil, Ahmet. Kayı VIII. Islahat, Darbe ve Devlet. 8. bs. İstanbul: Timaş Yayınları, 2022.
• Ayyıldız, Erol. “TDV İslam Ansiklopedisi - Makame”. TDV İslam Ansiklopedisi, 2003.
• “Selva Yahya’nın kendini tanıttığı ropörtaj. https://www.raedat.com/raedat/ye/168.htm”.
• Yahya el-İryani, Selva. Lahzatu Şecen ve Kısas Uhra. Yemen: San’a Yerel Yayınevi, 1992.
• Zavalsız, Halit. “Mahmud Abbas Akkad, Akkad öykü ve roman türünü biraz aşağı görüp tenkit etmiş olsa da kendisi bazı romanlar kaleme almıştır.(TDV İslam Ansiklopedisi 1989 2/267-269 İstanbul)”.