من الفُصحى إلى المحكية حتمية دراسة اللهجة المصرية لفهم الهوية العربية المعاصرة

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 125 - 151, 30.06.2025

Amro Mohammed Mahmoud Madbouly Saleh

Öz

تُعَدُّ اللهجة المصرية إحدى جواهر اللغات الدارجة في العالم العربي، إذ تنتمي إلى عائلة اللهجات العربية الشمالية الحديثة التي نمت وتفرعت عن شجرة اللغة العربية الفصحى. واللهجة المصرية يتداولها أكثر من مئة مليون مصري في أحاديثهم اليومية، ويفهمها حوالي أربعمائة واثنان وسبعون مليون عربي منتشرين في اثنتين وعشرين دولة عربية. فاللهجة المصرية لم تتوقف حدودها عند شواطئ النيل، بل عبرت الآفاق حتى غدت من أكثر اللهجات العربية انتشارًا وتأثيرًا.
ويشير البحث إلى أن تعلم اللهجة المصرية أصبح اليوم أمرًا لا غنى عنه لمتعلمي اللغة العربية، إذ لم يعد مجرد خيار، بل ضرورة حتمية لا مفر منها لفهم الهوية العربية المعاصرة. فبفضل سيطرتها الثقافية والإعلامية في العالم العربي، تعد اللهجة المصرية أكثر من مجرد لهجة محلية، إنها جسر يتواصل من خلاله الناطقون بالعربية من شتى الأقطار. كما أن اتقان هذه اللهجة يفتح أبواب التفاعل اليومي ويُعمق الفهم الثقافي للمجتمع المصري والعربي، مما يمنح المتعلمين القدرة على التواصل الفعّال في جميع السياقات الحياتية والمهنية.

Anahtar Kelimeler

: اللغة العربية، الفُصحى، اللهجة المصرية، المحكِيَّة، الترجمة، الهوية العربية، المعاصرة.

From Classical Arabic to Colloquial Arabic The Inevitability of Studying the Egyptian Dialect as a Means of Cultural Communication with the Arab World

Öz

The Egyptian dialect is one of the gems of colloquial languages in the Arab world, belonging to the family of modern North Arabic dialects that grew and branched out from the classical Arabic language.
The Egyptian dialect is spoken by more than 100 million Egyptians in their daily conversations. It is understood by approximately 472 million Arabs spread across 22 Arab countries. The Egyptian dialect does not stop at the banks of the Nile; rather, it has crossed horizons, becoming one of the most widespread and influential Arabic dialects.
The study indicates that learning the Egyptian dialect has become indispensable for Arabic language learners. It is no longer just an option, but an unavoidable necessity for understanding contemporary Arab identity. Thanks to its cultural and media dominance in the Arab world, the Egyptian dialect is more than just a local dialect; it is a bridge through which Arabic speakers from all over the world communicate. Mastering this dialect also opens doors to daily interaction and deepens cultural understanding of Egyptian and Arab society, giving learners the ability to communicate effectively in all life and professional contexts.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language , Classical Arabic , Egyptian Dialect , Colloquial Arabic , Translation , Arab İdentity , Contemporary.

Klasik Arapçadan Günlük Arapçaya: Arap Dünyasıyla Kültürel İletişimin Bir Aracı Olarak Mısır Lehçesinin Öğrenilmesinin Gerekliliği

Öz

Mısır lehçesi, klasik Arapça dil ağacından ortaya çıkan ve dallanan modern kuzey Arapça lehçeleri ailesine ait olması bakımından Arap dünyasının konuşma dillerinin mücevherlerinden biridir. Mısır lehçesi, Yüz milyondan fazla Mısırlı tarafından günlük konuşmalarda, kullanılmaktadır. Yirmi iki Arap ülkesine yayılmış yaklaşık dört yüz yetmiş iki milyon Arap tarafından da anlaşılmaktadır. Mısır lehçesi Nil kıyılarında sınırlı kalmayıp sınırlarının çok ötesine uzanarak en yaygın ve etkili Arap lehçelerinden biri haline gelmiştir.
Çalışma, günümüzde Mısır lehçesinin öğrenilmesinin Arapça öğrenenler için oldukça önemli bir hale geldiğini ortaya koyuyor. Artık bu sadece bir seçenek değil, çağdaş Arap kimliğini anlamak için kaçınılmaz bir zorunluluktur. Arap dünyasında kültürel ve medya hakimiyeti nedeniyle Mısır lehçesi, sadece yerel bir lehçe olmasının ötesinde; dünyanın her yerinden Arapça konuşanların iletişim kurduğu bir köprüdür. Bu lehçeye hakim olmak, günlük etkileşimin kapılarını açar ve Mısır ile Arap toplumunun kültürel anlayışını derinleştirir; öğrencilere her türlü yaşam ve profesyonel bağlamda etkili bir şekilde iletişim kurma yeteneği kazandırır.

Anahtar Kelimeler

Arapça , Klasik Arapça , Mısır Lehçesi , Günlük Arapça , Çeviri , Arap Kimliği , Modern.

Kaynakça

• Ahmad, Atiyye Süleyman. Fi İlmi’l-Luğa et-Tarihi: el-Lehce el-Mısriyye el-Fatimiyye. Mısır: 1993.
• Akar, Ali. "Lehçe Oluşma Şartları ve Evreleri Bakımından Eski Türkiye Türkçesi", 2010.
• Akar, Ali. "Lehçe Oluşma Şartları ve Evreleri Bakımından Eski Türkiye Türkçesi", 2010, 19.
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1995.
• Allam, Samia. “Mısırlıların günlük konuşmalarında binlerce kıpti kelime”, 18 şubat 2017, https://raseef22.net.
• ARAT, Reşid Rahmet. Kutadgu Bilig III: İndeks (hzl. Kemal Eraslan, Osman F. Sertkaya, Nuri Yüce). İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1978.
• Aşur, es-Seyyid Muhammad. el-Lehce el-Ammiyye. Mısır: Dârü’l-Emel, 1. baskı, 2000.
• Aydın, Feriduddin. Arapça’nın Önemi ve Türkiye’de Karşılaştığı Sorunlar. İstanbul: Dârü’l-Ibar Yayınları, 2003.
• Aydın, Feriduddin. Muhadara fi Ahammiyyeti’l-Luğa ve Tedrisiha. İstanbul: Dârü’l-İbar, 1997.
• Aytaç, Bedrettin. Arap Lehçelerindeki Türkçe Kelimeler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfi Yayınları, 1984.
• Bahadıroğlu, Diba. “Ağız, Lehçe, Şive Nedir?”, 25 Haziran 2023, https://www.makaleler.com/agiz-lehce-sive-nedir?utm_source=chatgpt.com
• Daif, Shawqi. Tahrifât el-Ammiyye li’l-Fusha. Mısır: Dârü’l-Maarif, 1. baskı, 1994.
• Demir, Nurettin. “Türkiye’de Dil-Lehçe-Şive-Ağız Tartışmaları”, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları,2006.
• Dur, Ozan. “Mısır Lehçesinin Önemi ve Öğrenmek İsteyenlere Tavsiyeler”, 23 Eylül 2023, https://www.ilimvemedeniyet.com/misir-lehcesinin-onemi-ve-ogrenmek-isteyenlere-tavsiyeler?utm_source=chatgpt.com#_ftn1
• Elkomy, Somaia. “Mısır ve Türk arasındaki ortak tarih”, 3 ekim 2023, https://www.trtarabi.com.
• Enis, İbrahim. Fi’l-Lehecati’l-Arabiyye. Kahire: Anglo Mısır Kütüphanesi, 3. baskı, 2003.
• Freiha, Anis. Muhadarat fi’l-Lehecâti ve Uslûbu Dirasetiha. Kahire: Yüksek Araştırmalar Enstitüsü, 1. baskı, 1955.
• Hijazi, Mahmud Fehmi. İlmü’l-Luğa el-Arabiyye. Kahire: Dâr Garib, 1. baskı, 1985. https://globhistory.org/tr/article/egipet/yazykovye_osobennosti_egipta
• İbrahim, Ahmed Sâmi. Kavaid el-Ammiyye el-Mısriyye. Mısır: Dâr Uzis, 1. baskı, 2019.
• Jahin, Salah. Şair Salah Jahin’in Bütün Eserleri. Mısır: Mısır Genel Kitap Kurumu, 2011.
• Kamil, Murad. Hadarat Mısır fi’l-Asr el-Kıbti. Kahire: Dârü’l-Âlem el-Arabî, 1. baskı, 1969.
• Muhammed el-Cevherî. Günlük Yaşam Dili Sözlüğü. Kahire: Sosyal Araştırmalar ve Etütler Merkezi, 2007.
• Özyıldırım, Murad. Ümmü Gülsüm ve Türkler. Translated by Ahmed Zakariya and Melak Deniz Özdemir. İstanbul: Marfa Kültür ve Yayıncılık, 2025.
• Ramazîn, Muhammed Halil Muhammed. Arapça'yı Yabancı Dil Olarak Konuşanlara Öğretenler Birliği.
• Said, Nefüsa Zekariyya. Tarihü’d-Dava ila’l-Ammiyye ve Asâruha fi Mısır. Mısır: Kültür Yayınları, 1. baskı, 1964.
• Sirac, Ahmed. Mısır Romanının Nehirleri. Mısır: 2014.
• Tarih Ansiklopedisi, “Mısır’ın Dilsel Özellikleri”,
• Teymur, Ahmed. Mucem Teymur el-Kebir fi’l-Elfaẓ el-Ammiyye. Mısır: Dârü’l-Kütüb ve’l-Vesâik el-Kavmiyye, 2. baskı, 2002.
• Turkedebiyati.org, “Dil, Lehçe, Şive, Ağız Nedir?”, https://www.turkedebiyati.org/dil-lehce-sive-agiz-nedir/
• Umar, Abdü’l-Mecid et-tayyib. Manziletü’l-Luğa el-Arabiyye beyne’l-Luğat el-Muasıre. Suudi Arabistan: İlmi Araştırmalar ve Mirası İhya Merkezi, 2. baskı, 2017.
• Yavuzkan, Yusuf. “Arapça Öğrenmenın Önemi” https://www.kokludegisimdergisi.com/index.php?makale=415&p=makaleDetay&utm_source=chatgpt.com
• Yurdigul, Yusuf “Türk Sinemasında Şive Ya Da Ağız Kullanımının Karakter Yapılandırmasına Etkisi”, Eylül 2013, 45.