Sahabeler, İslâmî ilimlere dair rivayetleri tenkid ederken, eleştiri metotlarından akla dayalı ve nakle dayalı iki yaklaşım yöntemi izlemişlerdir. Bu metot ile sahabeler, Peygamber efendimize sahih rivayetleri isnad etmek konusunda dahi şüphe duymuşlardır. Sahabeler gibi, günümüzde de çeşitli araştırmacılar “Bilgelik kaygısı” diye ifade ettiğimiz “el-Kalaku’l-ma’rifî” nedeniyle bu şüpheye düşmüştür.
Peki “bilgelik kaygısı” olarak ifade ettiğimiz şüphe durumu, sahih rivayetleri bulandırıp onların doğruluğunu bozabilir mi? Bu rivayetlerin peygamberimize ait olduğu konusunda redde sebebiyet verir mi? Peki bu metot ne kadar doğru? Makalemizde işbu sorulara cevap verirken hadis metnini muhafaza konusunda sahabelerin ne derece büyük bir rol oynadığı hususunu tespit etmeye çalıştık. Bunun yanında, sahabelerin bazı sahih rivayetleri tenkit ve ret şeklindeki tasarrufları, sonraki zamanlarda yaşamış araştırmacıların hareket noktası olmuştur ki biz bunu yaklaşımlardan çıkarttık ve ayrıca onlardaki benzerlik ve farklılıkları inceleyip değerlendirdik.
Makalemizde yukarıda zikrettiğimiz hususları analitik eleştiri metodunu kullanarak inceledik ve bu sayede bazı neticelere ulaştık. Bu neticelerden biri, “bilgelik kaygısı” nedeniyle ve rivayet eleştiri kuralları tespit edilen sahih rivayetleri doğrudan reddin sınırları aşan ve yanlış bir yaklaşım olduğudur.
Ayrıca makalemiz, bu yaklaşımlar ile hadisleri bir metin dilbilim çerçevesinde ele almamız gerektiği hususunda da bilgi verecektir. Nitekim günümüzdeki dilbilimin bir alt dalı olan metin dilbilim, metnin bir bütün olarak yapısı ile işlevi ve metni oluşturan ögeler arasındaki ilişkileri ele alır. Yani biz, hadis metinlerini anlamada metin dilbilimin de öne sürdüğü metne odaklanmanın yanı sıra metin dışı etkenleri de dikkate almamız gerektiğini dile getiriyoruz.
Bilgelik Kaygısı Hadis Metni İslam İlimleri Mirasını Tenkit Sahâbe Rivâyet Reddi Metindilbilim
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Arap Dili, Edebiyatı ve Kültürü |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 8 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 3 Sayı: 2 |
All site content, except where otherwise noted, is licensed under a Creative Common Attribution Licence. (CC-BY-NC 4.0)
