Arapça Kısa Hikâyeye Genel Bir Bakış ve Kısa Hikâyenin Eğitim Sürecindeki Önemi ve Rolü

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 187 - 209, 09.04.2025

Abedalrahman Hassan

Öz

Kısa hikâyenin 19. yüzyılda1 ortaya çıktığı bir gerçektir ancak bu türün mevcudiyeti insanın var oluşuyla gerçekleşmiştir. Öyle ki hayatımız neredeyse bir hikâyeden ibarettir ve başlangıcı Cennetten Kovuluş ve İlk Günah2 kıssasına dayanmaktadır. Nitekim Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
‘’ قَالَ اهْبِطُوا بَ عْضُكُمْ لِبَ عْضٍّ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَ قَرٌّ وَمَتَاع إِلَىٰ حِينٍّ ‘’
‘’Birbirinize düşman olarak inin! Sizin için yeryüzünde bir süreye kadar yerleşme ve faydalanma vardır.’’3
Hayvanların dilinden dökülen hikâye, insanlığın tanık olduğu hikâye türünün en eskisidir. Bunun nedeni, kadim zamanlarda hayvanların insanlarla iç içe olmasıydı. Nitekim insanlar, antik çağlardan beri hayvanlardan, peri masallarından, efsanelerden veya mitlerden ve aynı zamanda tanrılardan ilham alarak hikâyeler kurgulamışlardır.
Kısa hikâyeler, sadece belirli bir ulusla sınırlı kalmamış aksine yeryüzünde bulunan her ulusun kendine has hikâye ve efsaneleri olmuştur. Bazı uluslar; Diana ve Yunan mitolojisindeki Endymion hikâyeleri gibi diğer uluslarınkine benzeyen birtakım hikâye ve efsaneleri ortaklaşa kullanırlardı.4 Bu durumda, insanın var oluşundan bu yana hikâyelerin; insanın hoşça vakit geçirmesi, bir olayı yorumlaması, ibadet edebileceği bir ilah araması ya da hayvanlar gibi hayatının bir parçası haline gelen yaratıkların hikâyelerini kurgulaması gibi çeşitli amaçları gerçekleştirmesi için vazgeçilmez bir araç olduğuna dikkat çekebiliriz.
Kur'an-ı Kerim, topluluklar nezdinde hikâyelerin mevcudiyetinin en güzel delilidir. Nitekim Allah Teâlâ söz konusu topluluklara onların bildikleri ve anladıkları şekilde ve onları cezbeden ilginç bir üslupla hitap etmiştir. Öyle ki onlar hikâyenin bitmesine dayanamıyor ve hiç sonu gelmesin istiyorlardı. Kur'an-ı Kerim’de bahsi geçen kıssalar, insan yaşamına ibret ve örnek olması amacıyla öne çıkar. Söz konusu kıssalar, tarihsel ve detaylı bilgiler anlatmakla değil, bilakis Allah'ın kanunlarını açıklığa kavuşturmakla temayüz ederler. Nitekim Hz. Yusuf'un kıssasında ibret ve mucize; aynı şekilde Ashab-ı Sebt kıssasında da insanlar için dersler vardır.
Bu araştırmada aşağıdaki hususlar ele alınacaktır:
1. Kısa Hikâyeyi Lügat ve Istılah Açısından Tanımlama
2. Batı ve Arap Edebiyatında Kısa Hikâyenin Tarihi
3. Kısa Hikâyenin Eğitim Sürecindeki Önemi ve Rolü

Anahtar Kelimeler

Kısa Hikâye , Arapça , Eğitim

Kaynakça

• Abdurrahîm, Râid, Ma’na Ta’limu’l Lugati’l Arabiyye li’n Nâtikîn bi gayriha, Muntedâ Mecmû’l Lugati’l Arabiyye alâ’ş Şebeketi’l Âlemiyye.
• Abdurrahman, İbrâhîm Muhammed & el-Havâtimeh, Ahmed Hasan (2010), Eseru’l Kıssa fî Ta’limi’l Lugati’l Arabiyye li’n Natikîn bi gayriha, el-Mustevâ el-Mutavassit Nemûzecen, Câmiatu’l Melik Suud, Riyâd, Suudi Arabistan.
• Abîdî, Latîfe (2020), et-Tecrîbu fi’l Kıssati’l Cezâiriyye el-Kasîra Rıhletu’l Benât ilâ’n Nâr La’zid-Dîn Cûlânî Nemûzecen, Camiatu’l Arabî b. Mehîdî, Cezayir.
• Ali, Ali Abduzzâhir (2017), Fennu’t Tedrîs bi’l Kıssa, Dâru Â’lemi’s Sekâfiyye, Kâhire/ Mısır.
• Atâ, İbrahîm Muhammed (1994), A’vamîlu’t Teşevvuk fi’l Kıssati’l Kasîra li tıfli’l Medreseti’l İbtidâiyye, Külliyeti’t Terbiyye, Camiatu’l Kâhire, Mısır/Kâhire.
• Cevâbira, Yâsir Ahmed Kâsım (2017), Selâsiyyetu ‘’ Sittûn Âmen Rıhletu’s Sahra’’ li Selmân Nâtûr, Dirâsetun Nakdiyye Tahlîliyye, Câmiatu’n Necâhi’l Vataniyye, Nablus/Filistin.
• Dâger, Yûsuf Es’ad (1983), Mesâdiru’d Dirâseti’l Edebîyye el- Fikri’l Arabî el-Hadîs fî Seyri E’lâmihi er-Râhilûne, el-Mektebetu’ş Şerkiyya Menşûratu’l Câmiati’l Lübnâniyye Kısmi’d Dirâsâti’l Edebîyye, c.2, Lübnan/Beyrût.
• Diyanet İşleri Başkanlığı (2022). Kur’an-ı Kerim Türkçe Meali, Türkiye.
• Ed-Dîk, Nâdî Sârî (2020), Tasvîru’l Vâki’ fi edebî Mahmûd Şakîr el-Kısasî Kırâatun Tahlîliyye Nakdiyye, el-Mecelletu’d Duveliyye li’d Dirâsâti’l Lugaviyye ve’l Edebîyyeti’l Arabiyye, Ürdün.
• El-Hârisî, Zekiyye b. Avz, Edebu Tabâiu’n-Nisâi fi şi’ri’l Emevî, Şi’ru Ömer b. Ebî Rabîa’ Nemûzecen, Camiatu’l Melik Suud, Kulliyetu Daru’l Ulûm Camiatu’l Minyâ, Mecelletu’d Dirâsâti’l Arabiyye, Suudi Arabistan.
• El-Kermî, Abdulkerîm (Ebû Selmâ) (1978), Dîvânu Dâru’l Avde Beyrût.
• El-Vâdî, Sumeyye I’sâm Ibrâhîm (2017), Cedeliyyetu’l Hayat ve’l Mevt fî Rivâyâti Gassân Kenefânî ve İbrâhîm Nasrallah Dirâse Tahlîliyye, el-Câmiatu’l İslâmiyye, Gazze/Filistin.
• Er-Ribâyea’, İbrâhîm Hasan (2016), el-Kifâyâti’t Ta’limiyye el-Lâzime li Muallimi’l lugati’l Arabiyye li’n Natîkîn bi gayriha ve Medâ Mumâresetihim lehâ, Merkezu’l Lugâtil’l Câmiati’l Urduniyye, Ürdün.
• Et-Tâî, İbrâhim (2012), Beyne’l Kıssati’l Edebîyye ve’l Kıssati’l Sahafiyye, Anâsiru’l Kıssati’l Kasîra ve Tatbîkihâ fi’l Kıssati’l Sahafiyye el-Kısası’s Sahafiyyeti’l Filistiniyye Nemûzecen.
• Kandîl, Fuâd (2002), Fennu Kitabeti’l Kıssa, el-Heyetu’l Âmme li Kusûri’s Sekâfe Kitâbât Nakdiyye Şehriyye.
• Kenefânî, Gassân (2013), Arzu’l Burtukali’l Hazin, Menşûrati’r Rimâl Muessesetu Gassân Kenefânî es-Sekâfiyye, 1962, Kıbrıs.
• Kenefânî, Gassân (2013), el-Edebu’l Filistînî el-Mukâvim tahte’l İhtilâl (1949-1969), Menşûratu’r Rimâl Muessesetu Gassân Kenefânî es-Sekâfiyye, Kıbrıs.
• Kevorkian; Şehlub, Nâdire; Zu’bi, Himmet (2013), Yâfâ Medînetun Tehtesiru Vatanen: Yâfâ en-Nefî fi’l Vatan ve’n Numuv ve’l Cuzûr, Muessesetu’d Dirâsâtil’l Filistîniyye.
• Larsen-Freeman, Diane (1997), Esalîbu ve Mebâdi fî Tedrîsi’l Luga, Tercümetu Musâ es-Sai’d Â’işe, en-Neşru’l İlmî ve’l Mutâbi’, Câmiatu’l Melik Suud, Suudi Arabistan.
• Mecma’u’l Lugati’l Arabiyye (2004), el-Mu’cemu’l Vasît, Kahire.
• Mefkûde, Sâlih, Ebhâsu fi’r Rivâyetu’l Arabiyye, Camiatu Muhammed Haydar Bekra, Kulliyetu’l Âdâb ve’l Ulûm ve’l İnsâniyye ve’l İctimâiyye Kısmi’l Edebî’l Arabi, Menşûratu Mahber Ebhâsu fi’l Lugat ve’l Edebî’l Cezâirî.
• Mekkî, Tâhir Ahmed (1999), el-Kıssatu’l Kasira Dirâse ve Muhtârât, Kâhire. Mu’cemu’d Doha et-Târîhî li’l Lugati’l Arabiyye.
• Sallâh, Şeyma Muhammed Hasan, Eseru’l Kıssati ve’l Enşitati’l İlmiyye fi’t Tahsîli’l İlmî ve’l İtticâhât ledâ’t Tâlibâti’s Saffi’l Hâmis el-Esâsî fi Medâris Muhâfazati Cenîn, Camiatu’n Necahi’l Vatanîyye, Nablus/Filistin.
• Şehhâb, Ahmed İbrâhim (2012), Beyne’l Kıssati’l Edebîyye ve’l Kıssatu’s Sahafiyye İbrahim et-Tâî, Anâsiru’l Kıssati’l Kasîra ve Tatbîkâtiha fi’l Kıssati’s Sahafiyye el-Kısasu’s Sahafiyyeti’l Filistîniyye Nemûzecen, Bağdat.
• Teymûr, Muhammed (1993), Nuşûi’l Kıssati’l Kasîra ve Tetavvuriha, Konferans Bildirisi, Amerikan Üniversitesi, Beyrut. Ubeydullah Muhammed, er-Rivâyetu ve’l Kıssatu’l Kasîra inde’l Arab, Makale.
• Vekaletu’l Enba’ ve’l Ma’lumâti’l Filistîniyye, Merkezu’l Ma’lûmati’l Vatani el-Filistînî- Vefâ, El-Fûlklôr ve’t Tûrasi’ş Şa’bi el-Filistînî.
• Yûsuf, Muhammed, Tedrîsu’l Lugati’l Arabiyye Bahsun fi’t Tarâik ve’l Menâhic, Şebeketu’l Alûka.