BAĞLAMA İCRASINDA BİR UYARLAMA ALANI OLARAK KLASİK TÜRK MÜZİĞİ İÇERİSİNDEKİ ÇALGISAL FORMLAR

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 37 - 57, 30.10.2023

Koray Ateş

Öz

Çalgıların icra kapasitelerinin ve repertuvarlarının gelişmesinde eser uyarlama çalışmalarının büyük bir önemi vardır. Doğal olarak bu durum bağlama için de geçerlidir. Bağlama çalgısında yeni repertuvarların oluşumunda ve icranın teknik açıdan gelişiminde, diğer çalgılardan ve müzik kültürlerinden yapılan çalgısal eser uyarlamalarının önemli bir yeri vardır. Söz konusu uyarlama çalışmaları içerisinde klasik üslubu yansıtan Türk müziği repertuvarının çalgısal formlarından büyük ölçüde yararlanılmıştır. Etkin şekilde kullanılmasından dolayı çalışmada makamsal Türk müziği içerisindeki çalgısal formlardan bağlamaya yapılan eser uyarlama çalışmaları üzerinde durulacaktır. Ek olarak, yapılan uyarlama çalışmalarının bağlama icrasına ne gibi etkilerinin olduğunun ve bağlama için üretilen eserlerin üzerinde bir etkisinin olup olmadığının da cevapları aranacaktır. Dolayısıyla çalışmanın kapsamını, makamsal Türk müziği içerisindeki çalgısal formlardan bağlamaya yapılan eser uyarlama çalışmaları oluşturmaktadır. Avrupa ve dünya müzikleri içerisinden yapılan uyarlama eserler çalışma içerisinde yer almamaktadır. Araştırmada sonuca ulaşmak için konu ile ilgili daha önceden yapılmış çalışmalar, yapılan uyarlama çalışmaları ve bağlama için yapılmış olan eserler incelenmiştir. Ayrıca uzman kişiler ve bu alanda çalışmalar yapan icracılar ile görüşmeler yapılmıştır. Çalışma içerisinde yer alan veriler, literatür incelemesi ve nitel araştırma yöntemlerinden görüşme tekniği kullanılarak elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bağlama, Uyarlama, Çalgısal Form

Kaynakça

• Akdağ, Ali Kazım ve Sağer, Turan. 2021. Sanatsal Yaratım Süreci ve Bağlama Müziğinde Çalgısal Yaratıların Sınıflandırılması. İdil Sanat ve Dil Dergisi 10(78), 232-243.
• Alpyıldız, Eray. 2012. Yerelden Ulusala Taşınan Müzik Belleği ve Yurttan Sesler. Milli Folklor Dergisi 24(96), 84-93.
• Aslancan, Nesrin. 2020. Türk Halk Müziğinin Halka Ulaşmasında Radyo Programlarının Katkısına Yönelik Tespitler. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Atagür, Zeki. 2013. Bağlama Egzersizleri. Sonsöz Gazetecilik Matbaacılık, Ankara.
• Ayyıldız, Sinan. 2021. Modern Şelpe Repertuvarı 1. Kitapol Yayınları
• Doğan, Uğur ve Çakır, Mehmet Serkan. 2021. Türkiye’deki Popüler Müziklerde Bağlamanın Kullanımı. Akademik Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, Cilt:14, 141-161.
• Ersoy, İlhan. 2009. Türkiye’de Uluslaşma Süreninde Bir Simge Olarak ‘Bağlama’. Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı, Halk Müziğinde Çalgılar Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, 268-278.
• Erzincan, Mercan. 2006. Türk Halk Müziğinde Uyarlama Kavramı ve Bağlamaya Uyarlanan Dört Zeybek Ezgisi Üzerinde Müzikal Analiz. Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Güney, Emre. 2010. Türk Halk Müziğinde Koro Uygulamalarının İncelenmesi (TRT ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Haşhaş, Sinan. 2017. Uzun Sap Bağlama Metodu (Bozuk Düzeni). Gece Kitaplığı, Ankara.
• Koç, Adnan. Teknolojik Gelişmeler ve Sosyokültürel Değişimler Sarmalında Günümüzde Bağlama İcracılığı. 1. Uluslararası Nida Tüfekçi Bağlama Sempozyumu, 112-123.
• Kurubaş, Burak. 2021. Üstadlar Harmanında Bağlamanın İcrâ Serüveni. Efe Akademik Yayıncılık, İstanbul. Özdek, Atilla. 2014. Bağlama İçin Etüt, Egzersiz ve Eserler. Plaka Matbaacılık, Ankara.
• Parlak, Erol. 1998. Türkiye’de El İle (Tezenesiz) Bağlama Çalma Geleneği ve Çalış Teknikleri. Sanatta Yeterlilik Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Parlak, Erol. 2005. Şelpe (El İle Bağlama Çalma) Tekniği Metodu II. Motif Matbaacılık, Ankara.
• Parlak, Erol. 2016. Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze Sosyokültürel Gelişmeler Bağlamında Yöntem ve Yaklaşımlar Açısından Bağlama İcrası ve Eğitimi. 1. Uluslararası Nida Tüfekçi Bağlama Sempozyumu, 211-236.
• Akdeniz, Çetin. Kişisel Görüşme, 26/12/2022
• Haşhaş, Sinan. Kişisel Görüşme 20/12/2022
• Koç, Adnan. Kişisel Görüşme 19/12/2022
• Özdek, Atilla. Kişisel Görüşme, 22/12/2022
• Terzi, Cihangir. Kişisel Görüşme, 16/12/2022
• https://www.youtube.com/watch?v=nf-ervj7A04
• https://www.youtube.com/watch?v=0J8nyfx_c48
• https://www.youtube.com/watch?v=qMLZfHACSOg
• https://www.youtube.com/watch?v=GZ95hPXjapM