ORTADOĞU’DA DEĞİŞİM SÜRECİ VE TÜRK DIŞ POLİTİKASI

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 1, 51 - 73, 01.06.2012

Zafer Akbaş

Öz

Bu çalışmanın amacı, Ortadoğu‟da meydana gelen değişimin nedenlerini, sürecin işleyişini ve muhtemel sonuçlarını ortaya koymaktır. Bu amaca ulaşmak için, Ortadoğu‟daki ekonomik, politik ve sosyal duruma odaklanılmıştır. Çalışmada Ortadoğu‟daki değişimin nedenleri, sürecin nasıl işlediği ve değişimle birlikte meydana gelen sonuçlar arasında ilişki kurulmuştur. Ayrıca sosyal medyanın olayların seyrini etkilediği varsayımından hareket edilerek, sürecin ileride ortaya çıkması muhtemele sonuçlarının; aktörlerin tutumuna ve konjonktürel unsurlara bağlı olduğu değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmanın diğer bir amacı sürece yönelik Türk dış politikasını değerlendirmektedir. Türkiye için dile getirilen “model ülke” tartışmasına yer verilerek, Arap Baharı‟na yönelik Türk dış politikasının, başta ABD olmak üzere, Batı ile uyumlu olduğu ama aynı zamanda kendine has özellikler de taşıdığı vurgulanmıştır. Literatür taraması yapılarak gerçekleştirilen çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortadoğu, Türkiye, Arap Baharı, Demokrasi, Sosyal Medya, ABD

Kaynakça

• Abou Taleb, H. (19 Eylül 2011). Al Ahram Online, “Following the Turkish Model or Forging Our Own?”, http://english.ahram.org.eg/NewsContent/4/0/21638/Opinion/Following-the-Turkish-model-or-forging-our- own.aspx, 08.03.2012.
• Akbaş, Z. (2011). Irak Sorununun Uluslararası Boyutu ve Türkiye, Ankara: Barış Kitap.
• Akıllı, E. (2012). “Türk Dış Politikası Zemininde Arap Baharı” Ortadoğu Analiz, Ocak 2012, 4 (37), ss. 39-45.
• Al Arabiya News. (2012). “Libya Wants Turkish Companies to Return”, http://english.alarabiya.net/articles/2012/02/26/196994.html, 26.02.2012.
• Alavi, S., A. (January 13, 2012). “Can Turkey Really Be a Political Model for Its Region?” http://cesran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1385%3Acan-turkey-really-be-a-political- model-for-its-region&catid=216%3Aanalyses-on-turkey-and-neighbourhood&Itemid=336&lang=en,21.02.2012.
• Anderson, L. (2011).“Demystifying the Arab Spring: Parsing the Differences Between Tunisia, Egypt, and Libya”, The New Arab Revolt: What Happened, What It Means, and What Comes Next, Council on Foreign
• Relations, Foreign Affairs, New York, pp.320-328
• Aras, B. (2000). “Turkish-Israeli-Irani‟an Relations In the Nineties: Impact on the Middle East”, Middle East
• Policy, VII (3), June 2000, pp. 150-164
• Ayman, S. G. (2006). “Türk Dış Politika Seçkinlerinin Ortadoğu Algılamaları ve Irak Savaşı” Akademik Orta Doğu, 1 (1), ss. 1-20.
• Başol, D. (2011). “Arab Spring And Israeli Security: The New Threats” Alternative Politics, 3 (3), pp. 509-546.
• Bayer R. and Keyman E. F. (2012). “Turkey: An Emerging Hub of Globalization and Internationalist
• Humanitarian Actor?”, Globalizations, 9 (1), pp.73-90. Bozkurt, A. (2011). “İdealist Söylem-Realist Eylem İkileminde Türkiye‟nin Son Dönem Olayları Karşısında
• İzlediği/İzlemek Zorunda Kaldığı Paradoksal Siyaset”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, 7 (28), ss.147- Brzezinski, Z. (2004). “Büyük Ortadoğu'ya Dikkat”, http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=703656&Date=01.09.2011&Categ oryID=99, 03.03.2012.
• Castells, M. (2011). “The Sociology Elders on The Social Movements in Tunisia and Egypt”, http://globalsociology.com/2011/02/07/the-sociology-elders-on-the-social-movements-in-tunisia-and-egypt/ 03.2012.
• Dalacoura, K. (2010). “US Foreign Policy and Democracy Promotion in the Middle East Theoretical
• Perspectives and Policy Recommendations” Ortadoğu Etütleri, July 2010, 2 (3), pp. 57-76.
• Doran, M. S. (2011). “The Impact of New Media: The Revolution Will Be Tweeted”, Kenneth M. Pollack . . . [et al.], The Arab Awakening: America And The Transformation Of The Middle East, Washington: A Saban Center at the Brookings Institution Book, Brookings Institution Press, pp.39-46.
• EIU, Economist Intelligence Unit. (2011). The Economist, “Spring Tide: Will the Arab Risings Yield
• Democracy,Dictatorship or Disorder?”, http://www.eiu.com/Handlers/WhitepaperHandler.ashx?fi=LINKED_Arab_Spring_1.pdf&mode=wp, 12.2011.
• El Beyyumi, İ. el-G. (2011). Zaman Gazetesi, “Arap Baharı'na İlişkin Türk Sorgulamaları” http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1225914&title=yorum-dr-ibrahim-elbeyumi-arap-baharina-iliskin- turk-sorgulamalari, 08.03.2012.
• El Mahdi, R. (15 Eylül 2011). Al Ahram Online, “The New “Arabism” From Below” http://english.ahram.org.eg/NewsContent/4/0/21261/Opinion/-The-new-%E2%80%9CArabism%E2%80%9D- from-below.aspx, 08.03.2012.
• Erhan, Ç. (2011). “Ortadoğu İçin 3 Senaryo” http://www.usakgundem.com/yazar/1993/ortado%C4%9Fu
• %C4%B0%C3%A7in-3-senaryo.html, 06.03.2012.
• Freedom House. (2012). “Freedom In The World 2012: The Arab Uprisings And Their Global Repercussions”, http://www.freedomhouse.org/sites/default/files/inline_images/FIW%202012%20Booklet--Final.pdf, 03.2012.
• Khondker, H. H. (2011). “Role of the New Media in the Arab Spring”, Globalizations, October 2011, 8 (5), pp. –679.
• Koçgündüz, L. M. (2011). “Ortadoğu‟daki Ayaklanmalarda Bir Katalizör Olarak Al Jazeera ve Mısır Örneği”
• Ortadoğu Analiz, Mayıs 2011, 3 (29), ss.83-92.
• Koldaş U. ve Köprülü N. (2011). “Arap İntifadası mı?: Arap Dünyasındaki Toplumsal Hareketlerin İçsel,
• Bölgesel ve Uluslararası Dinamikleri”, Akademik Orta Doğu, 6 (1), ss.23-61. Laçiner, S. (2011). “Türkiye Arap Baharı‟nın Lideri” http://www.stargazete.com/yazar/sedat-laciner/turkiye- arap-bahari-nin-lideri-haber-382144.htm, 15.09.2011.
• Muasher, M. (June 2011). “Arab Spring: Eternal Season of Flux” http://carnegieendowment.org/2011/06/28/arab-spring-eternal-season-of-flux/8khb, 02.03.2012
• Oğuzlu, T. (2011a). “Arap Baharı ve Değişen Bölgesel Dinamikler”, Ortadoğu Analiz, Haziran 2011, 3 (30), ss.33-40.
• Oğuzlu, T. (2011b). “Ortadoğu‟daki Halk Hareketleri ve Büyük Güçler” Ortadoğu Analiz, Mayıs 2011, 3 (29), ss.68-76.
• Örmeci, O. (2011). “Arap Baharı: Pandora‟nın Kutusu Açılıyor” 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, http://www.21yyte.org/tr/pdf6390-Arap_Bahari_Pandoranin_Kutusu_Aciliyor.pdf, 26.02.2012.
• Özhan, T. (2011). “Camp-David Düzeni Yıkılırken Arap Baharı ve Türkiye” SETA Basın Bülteni: “The New
• Middle East and Turkish Foreign Policy” http://newsletter.setav.org/tr/Posta/seta-basin-bulteni-the-new-middle- east-and-turkish-foreign-policy.aspx, 28.01.2012.
• Pack, J. and Creveld M. V. (2012). “In the Arab Spring, Watch Turkey” http://www.nytimes.com/2012/01/05/opinion/in-the-arab-spring-watch-turkey.html?pagewanted=all, 05.01.2012
• Pollack, K., M. (2011). “Understanding the Arab Awakening”, Kenneth M. Pollack . . . [et al.], The Arab
• Awakening: America And The Transformation Of The Middle East, A Saban Center at the Brookings Institution Book, Brookings Institution Press, Washington., pp.1-9. SAE- Stratejik Araştırmalar Enstitüsü. (2009) “ABD-İsrail-İran-Türkiye; Ortadoğu‟da Değişen Güç Dengeleri”, www.turksae.com/sql_file/373.pdf, 26.02.2010.
• SAE-Stratejik Araştırmalar Enstitüsü. (Şubat 2011). “Arap Dünyasında Değişim ve Türkiye”, http://www.turksae.com/sql_file/383.pdf, 12.03.2012.
• SDE-Stratejik Düşünce Enstitüsü. (Eylül 2011). “Arap Baharının Çiçekleri Türkiye İçin mi Açıyor?”, http://www.sde.org.tr/haberler/1639/arap-baharinin-cicekleri-turkiye-icin-mi-aciyor.aspx, 01.03.2012
• Şafak, E.(2004). Sabah Gazetesi, “Yüzyılın Projesi”, http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/safak/2004/03/02/Yuzyilin_projesi, 10.03.2012.
• Taşpınar, Ö. (2011). “Turkey: An Interested Party” Kenneth M. Pollack . . . [et al.], The Arab Awakening:
• America And The Transformation Of The Middle East, Washington: A Saban Center at the Brookings Institution Book, Brookings Institution Press, pp.268-274. Telhami, S. (2011). “Arab Public Opinion: What Do They Want?”, Kenneth M. Pollack . . . [et al.], The Arab
• Awakening: America And The Transformation Of The Middle East, Washington: A Saban Center at the Brookings Institution Book, Brookings Institution Press, pp.13-20. Toga, H. (2011). “Arap Baharı‟nda Türkiye” http://www.sde.org.tr/tr/haberler/1624/arap-baharinda- turkiye.aspx, 13.09.2011.
• Ultan, M. Ö. (2011). “Türkiye‟nin Orta Doğu Politikası Çerçevesinde Arap Dünyasında Türkiye Algısının
• Değişimi”, Dünya Jeopolitiğinde Türkiye, (Ed. Hasret Çomak), İstanbul: Hiperlink Yayınları, ss.463-478. Yılmaz, S. (2011). “Orta Doğu‟ya Demokrasiyi Getirmek”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 3 (5), Yaz 2010, ss.63-82.
• Yılmaz, M. E. (2011). “Arap İsyanları ve Arap Ortadoğu‟sunun Siyasal Dönüşümü”, Akademik Orta Doğu, 6 (1), ss. 63-75.