1939 BÜYÜK ERZİNCAN DEPREMİNDE DEVLETİN AFETE MÜDAHALESİ VE ELEŞTİRİLER

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1 -Deprem Özel Sayısı-, 48 - 74, 22.02.2024

Ömer Ağır

https://doi.org/10.54688/ayd.1402252

Öz

Bu çalışmada 27 Aralık 1939 tarihinde Türkiye’nin doğusunda Erzincan merkezli meydana gelen büyük depreminin neden olduğu sorunları gidermek, zor durumda olan bölge halkına yardımcı olmak için depremin ilk anından itibaren devletin nasıl bir yol haritası oluşturduğu ele alınmıştır. Bölgedeki yapı stokunun inşaat tekniği ve kullanılan malzeme açısından yetersiz olmasından dolayı büyük yıkıma neden olan deprem neticesinde bölge halkı mevsimin de kış olması nedeniyle büyük sıkıntılara maruz kalmıştır. Bu deprem Erzincan ve doğrudan etkilediği on bir ilde yaşayan halkın hafızasında uzun yıllar silinmeyecek hatıralar oluşturmuştur. Yurt içinde hızlı bir şekilde oluşturulan yardım komiteleri vasıtasıyla depremzedelerin yakın ve uzun vadedeki ihtiyaçları giderilmeye çalışılmıştır. Ülke içinde yapılan yardım çalışmalarının dışında bu büyük felakete gerek bölge ülkeleri gerekse daha uzak coğrafyalardaki ülkeler ve yardım kuruluşları kayıtsız kalmamış, çeşitli miktarlarda ayni ve nakdi yardımlarda bulunmuşlardır. Araştırmada depremin meydana gelmesi ile birlikte devletin afete müdahalesi ve bu müdahaleye yönelik eleştiriler ve müdahale sırasında eksik bırakılan hususlar arşiv belgeleri ve devrin gazeteleri üzerinden birlikte değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Erzincan, Deprem, Yardım, Afet Yönetimi

STATE INTERVENTION IN DISASTER IN THE GREAT ERZINCAN EARTHQUAKE OF 1939 AND CRITICISMS

Öz

In this study, it is handled how the government created a road map from the first moment of earthquake to help the people of the region in difficult situations and in order to solve the problems caused by the great earthquake that occurred based in Erzincan in the east of Turkey on December 27,1939. Due to the inadequate building stock in the region in terms of construction techniques and materials used, with the result of the earthquake which caused great destruction on the people of the region exposed to massive difficulties due to the winter season. This earthquake occurred memories that will not be forgotten for many years in the minds of the people living in Erzincan eleven provinces to directly affected with aid committees quickly formed within the country were tried to be met the near and long term needs of earthquake victims. Apart from the aid efforts carried out within the country, both countries in the region and countries in more distant geography and aid organizations were not indifferent, provided various amounts of in kind and cash aid to this great disaster. In the study, the state’s intervention to the disaster with the earthquake occurred, criticisms towards this intervention, and the issues that were left out during the intervention were evaluated together through archieve document and newspaper of the period.

Anahtar Kelimeler

Erzincan, Earthquake, Aid, Disaster, Management

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• B.C.A. Fon Kodu: 30.10. Yer No: 119.843.4.
• B.C.A. Fon Kodu: 030 01.121. Yer No: 769.1- 27.
• BCA. Fon Kodu: 2592-17249-1-09.05.1944.
• B.C.A. Fon Kodu: 30.10. Yer No: 119.844.5.
• B.C.A. Fon Kodu: 30.10. Yer No: 119.844.11.
• BCA, Fon Kodu: 89 - 124 – 8.
• BCA, Fon Kodu: 89 - 126 - 6 13.01.1940.
• B.C.A. Fon Kodu: 30.10.0.0. Yer No: 179.235.5.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 7, İçtima Senesi 1, s. 127.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 8, İçtima Senesi 1, s. 37.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 8, İçtima Senesi 1, s. 39.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 8, İçtima Senesi 1, s. 40.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 8, İçtima Senesi 1, s. 37-38.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 23, İçtima Senesi 3, s. 2 .
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 8, İçtima Senesi 1, s. 58.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 8, Cilt 16, İçtima Senesi 4, s. 725.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 8, İçtima Senesi 1, s. 52.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 8, İçtima Senesi 1, s. 37-38.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 8, İçtima Senesi 1, s. 48-49.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 8, Cilt 4, İçtima Senesi 2, s. 5.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 8, Cilt 4, İçtima Senesi 2, s. 4.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 8, Cilt 4, İçtima Senesi 2, s. 10.
• Kaynakça-Gazeteler
• Akşam, 28.12.1939.
• Akşam, 31. 12. 1939.
• Akşam, 03.01.1940.
• Akşam, 04.01.1940.
• Akşam, 04.01.1940.
• Akşam, 05.01.1940.
• Akşam, 29.01.1940.
• Cumhuriyet, 26.12.1939.
• Haber Akşam Postası, 01.02.1940.
• İkdam Sabah Postası, 03. 01.1940.
• İkdam, 31.12.1939.
• Resmi Gazete, 02. 01.1940 - Sayı .- 4399.
• Resmi Gazete, 24.04.1940.
• Son Posta, 03.01.1940.
• Son Posta, 04.01.1940.
• Son Posta, 5.01.1940.
• Tan, 05.01.1940.
• Tan, 6. 01. 1940
• Tan, 08. 01. 1940.
• Ulus, 09.01. 1940.
• Ulus, 28.12. 1939.
• Ulus, 30.12 1939.
• İnceleme ve Araştırma Eserleri
• Atabey, E. (2000). Deprem. Ankara: Maden Tetkik Ve Arama Genel Müdürlüğü Yayınları, Erişim tarihi:10/10/2023, https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/deprem/pdf/deprem.pdf.
• Erkal, T. & Değerliyurt, M. (2011). Türkiye’de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14 (22), 147-164.
• Evsile, M. (1939). Erzincan depremi hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yapılan görüşmeler. Kesit Akademi Dergisi, (8), 1-10.
• Haçin, İ. (2014). 1939 Erzincan büyük depremi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, (30), 37-70.
• İlhan, T. (2015). Depremden sonra yaşantının normalleşme ve psikososyal destek süreci için bir model. International Burdur Earthquake &Environment Symposium (IBEES2015). L.G. Kaya (Ed.). (ss. 361-367). Burdur: Mehmet Akif Üniversitesi.
• Keskin, Y. K. (2020). Depremzedelerin anlatılarıyla 1939 Erzincan depremi ve donrasındaki gelişmeler. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44 (2), 163-178.
• Köse, R. (2021). 1939 Erzincan depremi - kayıplar, çevre vilayetlere etkileri, yurt içi ve yurt dışından yapılan yardımlar, Libra Yayınları.
• Küçük, M. (2010). Türkiye’nin deprem gerçeği paneli. H. Can, B. Özmen (Ed), Türkiye’nin deprem gerçeği paneli, (ss. 47-55). Ankara: Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Orhan, F. (2019). Depremlerin şehir ve mesken mimarisine olan etkilerine coğrafi bir bakış:1939 Erzincan Depremi Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23 (1), 339-364.
• Taş, N. (2003). Yerleşim alanlarında olası Deprem zararlarının azaltılması. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 8, (1), 225-231.
• Tosik Dinç, F. (2016). Ulus gazetesine göre 1939 Erzincan depremi. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 1-21.
• Türkkan Tunalı, Y. (2023). 1939 Erzincan depremi'nin artçı sarsıntıları: Haber-Akşam Postası. Belgi Dergisi, (26), 45-74.