Yabancılar İçin Türkçe Okuma Kitaplarında İkilemeler, Deyimler ve Atasözleri: Anadolu ve Dede Korkut Hikâye Setleri

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 38, 01.03.2020

Gökçen Göçen , Hilal Yazıcı Gülcan Kaldırım

Öz

Sözcük öğretimi, yabancı dil öğretiminde kilit bir rol oynamaktadır. Dil öğrenenler, ne kadar sözcük biliyorsa dil becerilerini o kadar etkili kullanabilmektedir. Sözcüklerin öğretiminde hangi sözcüklerin, hangi seviyelerde öğretilmesi gerektiği sıklık çalışmalarından çıkan sonuçlara göre belirlenmektedir. Sıklık çalışmaları, sözcükler kadar sözcük grupları üzerinde de yapılmalıdır. Dil öğretiminde temel sözcükler kadar ikilemelerin, deyimlerin ve atasözlerinin de en sık olanlarının öğretimi gereklidir. Bu gereklilikle, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi deseniyle hazırlanan çalışmada, yabancılar için A1-A2, B1-B2, B2-C1 seviyelerinde hazırlanan Anadolu Hikâyeleri ve Dede Korkut Hikâyeleri okuma setlerindeki kitaplarda kullanılan ikilemeleri, deyimleri ve atasözlerini incelemek amaçlanmıştır. Elde edilen verilerin içerik analizi sonucunda okuma kitaplarında, hangi ikilemelerin, deyimlerin ve atasözlerinin hangi kullanım sıklığıyla bulunduğu ve bunların kullanımlarının dil seviyelerine nasıl dağıldığı ortaya konmuştur. Çalışma sonuçlarının Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi alanında sözcük gruplarının öğretilmesi konusunda araştırmacılara ve uygulayıcılara yardımcı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, yabancılar için okuma kitapları, sözcük sıklığı, ikileme, deyim, atasözü

Kaynakça

• [1]. Açık, F. (2013a). Dil Politikaları Bağlamında Türkçenin Öğretimi. M. Durmuş ve A. Okur (Ed.), Yabancılara Türkçe Öğretimi El Kitabı (s. 483-492). Ankara: Grafiker Yayınları.
• [2]. Açık, F. (2013b). Temel Türkçe (A1-A2) İçin Söz Dağarcığı Tespit Denemesi. Abdurahman Güzel için Armağan Kitabı. içinde Ankara: Akçağ Yayınları.
• [3]. Akpınar, M. ve Açık, F. (2010). “Avrupa Dil Gelişim Dosyası Bağlamında Yabancılara Türkçe Öğretiminde Deyim ve Atasözlerinin Öğrenme-Öğretme Sürecine Aktarımı”. III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• [4]. Aksan, D. (1998). Her Yönüyle Dil-Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
• [5]. Aksan, D. (2006). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• [6]. Aksan, Y., Aksan, M., Mersinli, M. ve Demirhan, U. U. (2017). A Frequency Dictionary Of Turkish. London and New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• [7]. Aksan, Y., Mersinli, Ü. ve Yaldır, Y. (2011). İlköğretim Türkçe Ders Kitapları Derlemi ve Türkçe Ulusal Dil Derlemi Örneklemindeki Sözcük Sıklıkları. D. Günay ve diğerleri (Ed.), Türkçe Öğretimi Üzerine Çalışmalar (s. 397-407). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• [8]. Aksu, B. T. ve Adalı, E. (2018). Çağdaş Türkçenin Sıklık Sözlüğü. Ankara: Ötüken Neşriyat.
• [9]. Aktaş, T. (2004). “Yabancı Dil Öğretiminde İletişimsel Yeti”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 45-57.
• [10]. Albayrak, N. (2009). Türkiye Türkçesinde Atasözleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
• [11]. Arslan, N. (2014). Yabancılara Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Söz Varlığı Unsurlarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• [12]. Aşık, U. (2007). Yabancılar için Temel Türkçe Sözcük Varlığının Oluşturulması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• [13]. Baş, B. (2011). “Söz Varlığı ile İlgili Çalışmalarda Kullanılacak Ölçütler”. TÜBAR, XXIX, 27-61.
• [14]. Boylu, E. ve Çal, P. (2018). “Suriyeli Mültecilerin Türkçe Kursuna Başlamadan Önceki Söz Varlığı Durumları”. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 68-94.
• [15]. Çeçen, M. A. (2007). “Yabancılara Türk Atasözlerinin Öğretiminde Sıralamaya İlişkin Bir Deneme”. Türkiye’de Yabancı Dil Eğitimi Ulusal Kongresi, 22-23 Kasım 2007.
• [16]. Çınar, İ. ve İnce, B. (2015). “Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitaplarındaki Söz Varlığına Derlem Temelli Bir Bakış”. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 198-209.
• [17]. Demircan, Ö. (2013). Yabancıdil Öğretim Yöntemleri. İstanbul: Der Yayınları.
• [18]. Demirel, Ö. (2012). Yabancı Dil Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• [19]. Demir Atalay, T. (2016). “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Safahat'tan Hareketle Atasözü Öğretimi”. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDER), II, 191-206.
• [20]. Dilidüzgün, Ş. (2014). “Türkçe Öğretiminde Sözcük Öğretme Yöntemlerinin Yeterliliği”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(17), 233-258.
• [21]. Dolunay, S. K. (2012). “Türkçe ve Dil Bilgisi Öğretiminde Sıklık Çalışmalarının Yeri”. Gazi Türkiyat, 10, 81-89.
• [22]. Elçin, Ş. (1993). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• [23]. Erdoğan, G. (2019). Yabancılara Türkçe Öğretimine Yönelik Ders Kitaplarının Atasözleri ve Deyimler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• [24]. Gencan, T. N. (1979). Dilbilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• [25]. Göçen, G. (2016). Yabancılar İçin Hazırlanan Türkçe Ders Kitaplarındaki Söz Varlığı ile Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğrenenlerin Yazılı Anlatımlarındaki Söz Varlığı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• [26]. Gün, M. ve İkizçınar, B. (2019). “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kullanılan Ders Kitaplarındaki Okuma Metinlerinde Atasözü ve Deyimlerin Dağılımı: Yedi İklim Örneği”. International Journal of Language Academy, 7(3), 214-233.
• [27]. Gün, M. ve Şimşek, R. (2017). “Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kullanılan Hikâye Kitaplarının İncelenmesi: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe Öğretimi A1-A2 Hikâye Seti Örneği”. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(3), 502-517.
• [28]. Güven, A. Z. ve Halat, S. (2015). “Idioms and Proverbs in Teaching Turkish As A Foreign Language; “Istanbul, Turkish Teaching Books For Foreigners" sample”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 191, 1240-1246.
• [29]. Güzel, A. ve Barın, E. (2013). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• [30]. Hatiboğlu, V. (1981). Türk Dilinde İkileme. Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
• [31]. Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınları.
• [32]. İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• [33]. İnce, B. (2013). Yabancı Dil Öğretiminin Temel ve Genel İlkeleri. M. Durmuş ve A. Okur (Ed.), Yabancılara Türkçe Öğretimi El Kitabı (s. 143-156). Ankara: Grafiker Yayınları.
• [34]. İşcan, A. (2014). Yabancı Dil Öğretimi ve Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminin Tarihçesi. A. Şahin (Ed.), Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kuramlar, Yaklaşımlar, Etkinlikler (s. 3-29). Ankara: Pegem Akademi.
• [35]. Kalfa, M. (2013). “Yabancılara Türkçe Öğretiminde Sözlü Kültür Unsurlarının Kullanımı”. Millî Folklor, 25(97), 167-177.
• [36]. Karaağaç, G. (2010). Türkçenin Söz Dizimi. İstanbul: Kesit Yayınları.
• [37]. Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim I. Kademe Öğrencilerinin Kelime Hazinesi Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• [38]. Karadüz, E. (2004). “Sözcük Sıklığı Çalışmalarının Önemi”. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, 1605-1613.
• [39]. Hacısalihoğlu, E. ve Çelik Önemli, S. (2015). “Yabancı Dil Olarak Türkçe ve Almanca Ders Kitaplarında Kullanılan Söz Varlığı ve Sıklıklarının Karşılaştırılması”. International Journal of Languages’ Education and Teaching, UDES, 766-808.
• [40]. Ölker, G. (2011). “Sözlük Türleri ve Kelime Sıklığı Sözlüğü Üzerine”. Dil Araştırmaları, 9, 45-60.
• [41]. Özbay, M. ve Melanlıoğlu, D. (2008). “Türkçe Eğitiminde Kelime Hazinesinin Önemi”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 30-45.
• [42]. Özkan, B. (2019a). Yabancılar için Türkçe – 1 Türkiye Türkçesinde Fiiller Derlem Tabanlı Bir Uygulama A2-C1 Düzey. İstanbul: Efeakademi Yayınları.
• [43]. Özkan, B. (2019b). Yabancılar için Türkçe – 2 Türkiye Türkçesinde Önadlar Derlem Tabanlı Bir Uygulama A2-C1 Düzey. İstanbul: Efeakademi Yayınları.
• [44]. Özkan, M. (2004). “Deyimleşmiş İkilemeler”. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri II, 2289-2317.
• [45]. Özkan, E. (2017). “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Türk Kültür Ögeleri Olarak Atasözleri ve Deyimler”. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(3), 295-300.
• [46]. Serin, N. (2017). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi için Hazırlanmış Ders Kitapları ile Bu Kitapları Kullanan Öğrencilerin Söz Varlığının Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• [47]. Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2016). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• [48]. TDK. Türkçe sözlük. Erişim adresi: www.tdk.gov.tr. Erişim tarihi: 02.01.2020.
• [49]. Tosun, G. (2016). Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti B1, B2 ve C1 Seviyesi Ders Kitaplarındaki Metinlerin Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kültür Aktarımı Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• [50]. Vandewalle, J. (1999). “Pratik Türkçe Öğretiminde Karşılaşılan Bazı Sorunlar ve Çözümleri”. A. Ü. Tömer Dil Dergisi, 82
• [51]. Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• [52]. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• [53]. Yıldız, C., Okur, A., Arı, G. ve Yılmaz, Y. (2008). Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• [54]. Yılmaz Atagül, Y. (2015). “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Atasözleri ve Deyimlerin Sıklık Analizi”. Turkish Studies, 10, 1021-1036.
• [55]. Zorpuzan, S. (2018). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kullanılan Kitaplardaki Kalıp Söz ve Deyim Varlığı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.