Retorik ve Anayasalara Saygı

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 231 - 250, 25.12.2024

Şafak Evran Topuzkanamış

Öz

Saygı, “üstün”, “kutsal”, “prestijli”, “itibarlı” olana duyulan değeri içerebilmektedir. Bu noktada anayasalara saygı denildiğinde, anayasalara kutsal bir nitelik mi kazandırıyoruz meselesiyle karşı karşıya kalıyoruz veya “anayasalı” devlet örneklerinde, “anayasalara saygı duyuyoruz elbette!” temennilerinin yükseldiğini görüyoruz. Bu yüzden saygıya bazen tereddütle yaklaşmak gerekebiliyor. Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı gibi modernizmin akılcılık ile inşa ettiği parametreleri mevcut. Ancak modernite aynı zamanda saygı, inanç ve kutsallık gibi ilahi kaynaklı iktidarlarla anılan araç ve sembolleri, dünyevi iktidarın inşasında tercih ediyor. Bu noktada akla gelen öğelerden biri, Rousseau’dan miras aldığımız “sivil din”. Sembol ve söylemlerle biçimlenen anayasa, bir sivil din haline dönüşebiliyor. Doğru hakkındaki bilgimiz dilin dışındaki bir gerçekliğe dayanmıyor, savından hareket edecek olursak anayasalara saygı, retorik yoluyla inşa edilebilir mi? Ya da anayasa hukukuna dair elimizdeki tüm “akli” ölçütler, retorikle mi inşa edildi?

Anahtar Kelimeler

Anayasa, Saygı, Retorik, İnşa, İnanç

Kaynakça

• Encyclopedia of Rhetoric, "Constitutive rhetoric", Ed. Thomas O. Sloane, 2006 Oxford University Press, http://www.oxford-rhetoric.com/ entry?entry=t223.e49.
• Aktan, Coşkun Can. “Herestetik, Retorik ve Siyasi Mühendislik Seçime Dayalı Demokrasilerde Siyasal İktidarın Kurumları Ele Geçirmesi Ve Devlete Çökmesi: Kamu Tercihi Perspektifi”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi 14, sy. 1 (Temmuz 2022): 89-108.
• Altınörs, Atakan. “Platon ile Aristoteles’in Retorik. Anlayışlarının Karşılaştırılması”, EKEV Akademi Dergisi 49, Yıl: 51, Sayı: 49 (Güz 2011): 81-95.
• Aristoteles, Retorik, Çeviren: Mehmet H. Doğan, 7.Baskı, İstanbul: Cogito-Yapı Kredi Yayınları, 2007.
• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi Aristoteles, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.
• Brown, Richard Harvey. “Retorik, Tekstüalite ve Sosyolojik Teoride Postmodern Dönüş”, İnsan Bilimlerinde Retoriğe Dönüş, Derleme ve Tercüme: Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma, (2002): 369-383.
• Chemerinsky, Erwin. “The Rhetoric of Constitutional Law”, 100 MICH. L. REV. 2008 (2002): 2008-2035. Çataloluk, Gökçe. “Platon’un Gorgias Diyaloğunda Hukuk Ve Retorik, Journal of Istanbul University Law Faculty 66, sy. 1 (Ekim 2010): 23-38.
• Çörekçioğlu, Hakan. “Aristoteles’in Retorik Teorisi: Politik Yaşamı Savunmak”. Felsefe Dünyası, S.50, (Ekim 2019): 161-183.
• Değirmencioğlu, Burcu. “Amerika Birleşik Devletlerinin Uluslaşma Sürecinde J.J. Rousseau’nun Sivil Din Önerisinin Hayata Geçirilmesi” D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi 21, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, C.21, Özel S., (2019): 2003-2031.
• Demir, Gökhan Yavuz. “Edebi Bir Tür Olarak Hukuk”, Hukuk Kuramı 2, S. 6, (Kasım-Aralık 2015): 45-51.
• Dikmen Caniklioğlu, Meltem. Anayasal Devlette Meşruiyet, Ankara: Yetkin Yayınevi, 2010.
• Douglas, Lawrence. “Constitutional Discourse and Its Discontents: An Essay on the Rhetoric of Judicial Review”, The Rhetoric of law / edited by Austin Sarat and Thomas R. Kearns, Ann Arbor: University of Michigan Press, (1994): 225-261.
• Elster, Jon. “The Political Psychology of Constitution Making”, Constituent Assemblies, (Edited by Jon Elster/ Roberto Gargarella/Vatsal Naresh/ Bjorn Erik Rasch), Cambridge University Press: United Kingdom, (2018): 207-245.
• Erdem, Abdullah Yasin. Yargıç Davranışı ve Türk Anayasa Mahkemesi Norm Denetimi Kararlarında Ayrışık Oylar: Ampirik Bir Analiz, Yayımlanmamış Doktora Tezi, (Danışman: Prof. Dr. Serdar Gülener), Bursa 2023.
• Feteris, Eveline T. Hukuki Argümantasyonun Temelleri: Yargı Kararlarını Gerekçelendirme Teorileri Üzerine Bir Araştırma, çev. Ertuğrul Uzun, İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2010.
• Greene, Jamal. “Pathetic Argument in Constitutional Law”, Columbia Law Review, Vol. 113, No. 6 (October 2013):1389-1481.
• Koçak, Mustafa. “Medeniyetler Buluşması Bağlamında Anayasaların Ortak Dili Sorunu”, Anayasa Yargısı, 23(1), (2007): 489-500.
• Langford, Catherine L. “Toward a Genre of Judicial Dissent: Lochner and Casey as Exemplars”, Communication Law Review, 9/2 (2009): 1-12.
• McGee, Michael Calvin/ Lyne, John L. “Bilgi İddialarını Retorik Açıdan Ele Almanın Bazı Unsurları”, İnsan Bilimlerinde Retoriğe Dönüş, Derleme ve Tercüme: Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma, (2002): 233-258.
• Platon, Devlet, Çeviren: Cenk Saraçoğlu/ Veysel Atayman, İstanbul: Bordo Siyah, 2005.
• Platon, Gorgias, Çeviren: Furkan Akderin, 2. Baskı, Ankara: Say Yayıncılık, 2016.
• Rousseau, J. J. Toplum Sözleşmesi, Çeviren: Vedat Günyol, 9. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
• Schmitt, Carl. Siyasi İlahiyat, Çeviren: A. Emre Zeybekoğlu, 5. Baskı, Ankara: Dost Yayınevi, 2016.
• Sezer, Devrim. “Yargı ve Etik: İtiraz, Tartışma, Demokrasi: Arendt’te Yargı Yetisinin Etik ve Politik Önemi”, Derleyen: Kurtul Gülenç ve Özlem Duva, Yargıya Felsefeyle Bakmak, İstanbul: Yapı Kredi, 107-135.
• Starger, Colin. Constitutional Law and Rhetoric, 18 U. Pa. J. Const. L. 1347 (2016): 11- 20.
• Türk, Duygu. “Eşitlik, Özgürlük, Otorite: Arendt ve Rancière’i Karşılıklı Düşünmek”. Mülkiye Dergisi 40, sy. 3 (Kasım 2016): 87-114.
• Uzun, Ertuğrul. ‘Platon’da Retorik’in Peşinde Bir Gorgias Okuması, Hukuk Kuramı, C. 2, S. 2, Mart-Nisan 2015: 7-20
• Uzun, Ertuğrul. “Hukuku Yorumdan Kurtarmak”, Ankara Barosu Dergisi, (2016/2): 228-263.
• Uzun, Ertuğrul. Hukuk Göstergebilimi, Legal, İstanbul 2007.
• Wheare, K. C. Modern Anayasalar, Çeviren: Mehmet Turhan, İkinci Baskı, Ankara: Değişim Yayınları, 1985.
• White, James Boyd. “Imagining The Law”, The Rhetoric of Law, (Edited by Austin Sarat and Thomas R. Kearns), United States (1996): 29-56.
• White, James Boyd. Heracles' Bow, Madison, (University of Wisconsin, 1985).
• Yazıcı, Hasan/Škop, Martin/Aydın, Ahmed Alperen. “Hukuk ve Edebiyat: Anlamlı Bir İlişki”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 10, Sayı:20 / 2017 / Aralık: 343-352.
• Kararlar Anayasa Mahkemesi Kararı, Esas Sayısı: 2020/13 Karar Sayısı: 2020/68 Karar Tarihi: 12/11/2020 R.G. Tarih-Sayısı: 12/2/2021-31393.
• Anayasa Mahkemesi Kararı, Esas Sayısı: 1988/4, Karar Sayısı: 1989/3, Karar Günü: 12.1.1989, R.G. Tarih-Sayı:10.01.1990-20398.
• Esra Nur Özbey Başvurusu, Başvuru Numarası: 2013/7443, Karar Tarihi: 20/5/2015, R.G. Tarih- Sayı: 10/8/2015-29441.
• Kadri Enis Berberoğlu Başvurusu (3), Başvuru Numarası: 2020/32949), Karar Tarihi: 21/1/2021, R.G. Tarih ve Sayı: 3/2/2021-31384.
• DeShaney v. Winnebago County Department of Social Services." Oyez, www.oyez.org/cases/1988/87-154.
• Gonzales v. Carhart. Oyez, www.oyez.org/cases/2006/05-380.
• Stenberg v. Carhart. Oyez, www.oyez.org/cases/1999/99-830.