С.М. Михайлов XIX ғасырдың екінші жартысында тілдік сана мен ұлттық сана әлі қалыптаспаған кезде мәдени және лингвистикалық материалдарды саналы жинай бастады. Өзін миллиондаған черемис пен чуваштан шыққан жалғыз жазушы деп атайтын S. М. Михайлов-бала кезінен Чуваш тілін білетін, содан кейін Мари және орыс тілдерін білетін жан-жақты зиялы. Біздің мақаламыздың тақырыбы болып табылатын жұмбақтар да, С.М. Михайловтың “Чуваш сөйлеу ерекшеликтери мен әңгімелері” кітабына енген жұмбақтар. Революцияға бұрынғы чуваш жазба тілінің диалектілік материалдарына енген С.М.Михайловтың жұмбақтары тарихи тури диалектінің белгілерін тасымалдау жағынан чуваш тілінің тарихында маңызды орын алады. Сол себепті мақаламызда жұмбақтар фонетика, морфология, лексика тұрғысынан тізбеленіп, 19 ғасырдың екінші жартысындағы чуваш тіліне тән тіл ерекшеліктерін көрсетуге тырысты. Сонымен қатар, чуваш халқының халық мәдениетін көрсететін тарихи чуваш тілінде жазылған жұмбақтарды қалың оқырманға жеткізу көзделді.
С.М.Михайлов Чуваш Туру диалектісі Жұмбақтар Тіл ерекшеліктері
S. M. Mihaylov intentionally began collecting cultural and linguistic materials in the second half of the 19th century, when language consciousness and national consciousness had not yet been established. Mihaylov is a multilingual thinker who first learnt Chuvash as a youngster and then learned Mari and Russian languages. He views himself as the only writer out of a million Cheremis and Chuvash. The riddles that make up the topic of our paper are those that can be found in the collection book Chuvash Talks and Tales [çuvaş razgovor i skazki], which was released by S. M. Mihaylov. The S. M. Mihaylov riddles, which are part of the dialect resources of the pre-revolutionary Chuvash written language, are significant in the history of Chuvash because they preserve the language features of the ancient Turi dialect. As a result, in our article, riddles are organized according to phonetics, morphology, and vocabulary, and we make an effort to highlight linguistic characteristics specific to Chuvash in the second half of the 19th century. Additionally, ordinary readers was intended to be exposed to riddles written in historical Chuvash, which showed Chuvash folklore.
S. M. Mihaylov Chuvash Turı Dialect Riddles Language feature.
Во второй половине XIX в., когда еще не было сформировано языковое и национальное самосознание, Спиридон Михайлович Михайлов сознательно занялся исследованием и обобщением культурно-языковых элементов. С. М. Михайлов, называющий себя единственным писателем, вышедшим из миллиона черемисов и чувашей, — разносторонний интеллигент, с детства знавший чувашский, а позднее изучивший марийский и русский языки. Загадки, являющиеся предметом нашей статьи, — это загадки из книги “Чувашские разговоры и сказки”, сборники которой были издан С. М. Михайловым. Загадки С. М. Михайлова, вошедшие в диалектные материалы дореволюционной чувашской письменности, занимают важное место в языковой истории чувашского языка с точки зрения содержания в себе особенностей исторического турийского диалекта. По этой причине в нашей статье загадки перечислены с точки зрения фонетики, морфологии и лексики, а также мы попытались показать языковые особенности, характерные для чувашей второй половины XIX века. Кроме того, статья направлена на то, чтобы представить широкому читателю загадки, написанные на историческом чувашском языке, отражающие народную культуру чувашей.
С.М.Михайлов Чувашский Верхний диалект Загадки Особенности языка
S. M. Mihaylov dil bilincinin ve milli bilincin henüz kazanılmadığı 19. yüzyılın ikinci yarısında bilinçli bir davranışla kültür ve dil ögelerini araştırma, derleme çalışmalarına girişmiştir. Kendisini bir milyon Çeremis ve Çuvaş içinden çıkan tek yazar olarak niteleyen S. M. Mihaylov, çocukluğundan itibaren Çuvaşçayı bilen daha sonra da Mari ve Rus dillerini de öğrenmiş çok yönlü bir aydındır. Yazımıza konu olan bilmeceler de S. M. Mihaylov’un derlemelerini yayımladığı Çuvaş Konuşmaları ve Hikâyeleri [ Çuvaş razgovor i skazki] adlı kitabında yer alan bilmecelerdir. Devrim öncesi Çuvaş yazılı diline ait lehçe materyalleri içinde yer alan S. M. Mihaylov’un bilmeceleri, tarihî Turı lehçesinin özelliklerini taşıması bakımında Çuvaşçanın dil tarihi içinde önemli bir yere sahiptir. Bu sebeple yazımızda bilmeceler liste halinde verilmiş ses bilgisi, biçim bilgisi, söz varlığı açısından değerlendirilmelerde bulunulmuş ve 19. Yüzyılın ikinci yarısındaki Çuvaşçaya özgü dil özellikleri gösterilmek istenmiştir. Ayrıca tarihî Çuvaşça ile yazıya geçirilmiş, Çuvaşların halk kültürünü de yansıtan bilmeceler genel okuyucuya sunulmak istenmiştir.
S: M. Mihaylov Çuvaşça Turı Lehçesi Bilmeceler Dil Özellikleri
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Çuvaş Dil ve Edebiyatı |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 27 Haziran 2024 |
Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |